محمد اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان این هفته به طارق شاه بهرامی، سرپرست وزارت دفاع این کشور رتبه دگرجنرالی داد. هدف از اعطای این رتبه، تقدیر از شایستگی آقای بهرامی در اداره این وزارت گفته شده است.
آقای غنی در ارگ ریاست جمهوری گفته است که با روی کار آمدن نسل نو در سطوح رهبری حکومت، بهویژه بخش امنیتی و دفاعی، تغییرات مثبتی به وجود آمده و مرحله اول جنگ در این کشور با تلاش این نسل تازه از رهبران، با موفقیت سپری شده است.
طارق شاه بهرامی پس از استعفای عبدالله حبیبی، وزیر دفاع پیشین به دنبال حمله گروهی طالبان بر مقر فرماندهی سپاه 209 شاهین ارتش در بلخ، به عنوان سرپرست این وزارت گماشته شد. او پیش از این معین ارشد امنیتی وزارت داخله افغانستان بود.
اعطای رتبه دگرجنرالی به طارق شاه بهرامی از سوی رییسجمهور افغانستان با واکنش شمار زیادی از شهروندان این کشور در شبکههای اجتماعی مواجه شده است. این شهروندان به این تصمیم آقای غنی اعتراض کرده.اند.
علاوه بر این چگونگی رسیدن طارق شاه بهرامی به مقام وزارت دفاع افغانستان نیز خالی از پرسش نیست. پیش از این دریافت چندین رتبه نظامی در مدت زمان محدود، او را مورد توجه بسیاریها قرار داده و نقدهای زیادی را متوجه او ساخته است.
طارق شاه بهرامی کیست؟
طارق شاه بهرامی متولد 1346 خورشیدی در روستای چهارباغ شهرستان قرغهای در ولایت لغمان است. تعلیمات ابتدایی را در مکتب چهارباغ و دوره لیسه را در لیسه سید نور محمدشاه در ولایت کابل خوانده است. در سال 1362 خورشیدی پس از فراغت از لیسه، شامل دانشگاه نظامی شده و در سال 1365خورشیدی به درجه لیسانس با رتبه نظامی دوهم بریدمن، فارغ گردیده است.
وزارت دفاع در زندگینامه آقای بهرامی نوشته است که او در سال 1367 دوره آموزشی عالی افسران را سپری کرد و در سال 1393 از «کالج مساعی قرارگاه و قومندانیت کشور شاهی انگستان درجه ارکان حرب» را بهدست آورده است.
طارق شاه بهرامی وظیفهاش را با معاونت تولی در سال 1365 آغاز و سپس در سال 1366 بهحیث فرمانده تولی، در سال 1367 بهحیث معاون کندک، در سال 1368 بهحیث فرمانده کندک و در سال 1369 بهحیث سر رهنمای مدیریت اسناد و پلانگذاری وزارت دفاع افغانستان کار کرد.
وزارت دفاع گفته است که او پس از سقوط رژیم طالبان در سال 1381 به عنوان مدیر اسناد و ارتباط کمیسیون احیا و بازسازی ارتش کارش را آغاز کرد و در سال 1382 در پست آمر فرماندهی قول اردوی 201 سیلاب مقرر شد و تا 1387 در این سمت باقی ماند. او سپس در سالهای 1388 تا 1391 به عنوان فرمانده قطعه 444 کوماندو در هلمند وظیفه اجرا کرد.
طارق شاه بهرامی در سال 1391 مدیر عمومی پلان و اپراسیون ریاست عمومی قطعات خاص وزارت امور داخله شد و سپس در سال 1394 به دفتر شورای امنیت ملی افغانستان تبدیل و به عنوان رییس مرکز ملی توحید در کادر برید جنرال مقرر شد.
رتبه طارق شاه بهرامی در همین سال از دگروال به برید جنرال ارتقا پیدا کرد و از سوی رییس جمهور غنی به عنوان رییس عمومی اخذ و هماهنگی اطلاعات دفتر شورای امنیت ملی، در بست تورن جنرال گماشته شد. یک سال بعد و به گفتهی وزارت دفاع ملی “پس از تبارز اهلیت و توانمندی کار در سال 1395 در بست دگرجنرالی به عنوان دستیار معاونیت دفتر شورای امنیت ملی در امور سرقومندانی اعلی قوای مسلح گماشته شد.”
طارق شاه بهرامی در حوت 1395 در بست «ستر پاسوال» (معادل ستر جنرال در وزارت دفاع) به عنوان معین ارشد امنیتی وزارت داخله مقرر شد و در ماه ثور 1396 نیز، براساس فرمان رییس جمهور غنی سرپرستی وزارت دفاع این کشور رسید.
وزارت دفاع ملی در بخشی از زندگینامه آقای بهرامی نوشته است که او «در سمتهای مختلف بهخاطر اجرای وظایف فوقالعاده و حسن اجراآت به اخذ ترفیعات فوقالعاده، نشانها و مدالهای دولتی و تقدیرنامهها نایل آمده است.»
رتبه جنرالی
به گزارش طلوع نیوز، طارق شاه بهرامی در مدت دو سال کار در دفتر شورای امنیت ملی و دفتر رییس جمهور از رتبه دگرمنی به دگروالی رسید و سپس برید جنرال و تورن جنرال شد.
دواخان مینهپال، معاون سخنگوی رییسجمهور در این مورد به خبرنامه گفت که بنا بر اصلاحات و زحماتی که آقای بهرامی کشیده، رییس جمهور برایش رتبه داده است. آقای مینهپال افزود که “هیچ روز شما او را در دفتر پیدا کرده نمیتوانید زیرا در نقاط مختلف در خط مقدم جنگ میباشد. آدم توانا، شایسته و لایق این است که برایش ترفیع داده شود.”
معاون سخنگوی رییس جمهور گفت سرپرست وزارت دفاع هر روز در خط مقدم جنگ حضور دارد و در این مدت حقوق، لباس و دیگر نیازهای سربازان نیز در زمان معین به دستشان رسیده است. مینه پال از مبارزه با فساد، بی عدالتی و از بین بردن بی عدالتی در ترفیع افسران به عنوان بخشی از کارکردهای مفید او یاد کرد.
سرپرست وزارت دفاع درحالی به رتبه دگرجنرالی میرسد که اخیرا محمد اشرف غنی از آوردن اصلاحات در این وزارت خبر داده و گفته بود که در وزارت دفاع اصلاحات گسترده انجام شده است و بعد از این نوبت ایجاد اصلاحات در وزارت داخله است.
مراحل ترفیع افسران چگونه است؟
نظر به قانون امور ذاتی افسران و برید ملان اردوی ملی افغانستان یک “افسر با اخذ سجل مساعد در صورت موجودیت بست و داشتن تجارب با نظرداشت رشتهی تحصیلی، شایستگی، توانایی جسمی، روحی و فراگیری کورس اختصاصی از رتبهی موجود به رتبهی بالاتر، ترفیع مینماید.”
مدت خدمت افسران برای هر مرتبه براساس این قانون به این صورت است که “دوهیم بریدمن اکمال مدت دو سال، لومری بریدمن اکمال مدت سه سال، تورن اکمال مدت چهار سال، جگرن اکمال مدت سه سال، دگرمن اکمال مدت چهار سال، دگروال اکمال مدت سه سال.”
اما در بخش ترفیع به رتبهی جنرالی ماده 26 این قانون چنین میگوید که “ترفیع به رتبهی جنرالی در صورت موجودیت بست و داشتن سند تحصیلات عالی، تجربهی کافی مسلکی، اهلیت، شایستگی و وظیفه شناسی، سوق و ادارهی محاربوی و وضع صحی مساعد به پیشنهاد وزیر دفاع ملی و منظوری رییسجمهور صورت میگیرد.”
اما ترفیعات نوبتی رتبههای برید جنرال تا سترجنرال، با تکمیل شدن مدت سه سال خدمت در هر رتبه صورت میگیرد. آن هم با در نظرداشت ارزیابی عملکرد افسران و بریدملان.
در ماده 28 همین قانون آمده است که “ترفیع رتبهی افسران و بریدملانی که در وظایف جنگی از خود شایستگی، شهامت، ابتکار، فداکاری و عملکرد صادقانه نشان بدهند، میتوانند به صورت فوقالعاده اجرا شود به شرط اینکه مدت خدمتشان در رتبه موجود، بین شش تا هجده ماه باشد. مدت خدمت در رتبههای جنرالی نیز کمتر از یک سال نباشد.”
چالش جنرالان
در ماه قوس 1393 رییس جمهور غنی در یک کنفرانس مشترک خبری با چاک هیگل، وزیر دفاع امریکا در کابل گفت که باید بر رهبری، مدیریت و توانمندیهای نیروهای امنیتی افغانستان تمرکز شود. او گفت که بعد از این، از هر افسری که به رتبه جنرالی ارتقا پیدا میکند، شخصا مصاحبه خواهد گرفت.
رییس جمهور افغانستان از زمان تشکیل حکومت وحدت ملی، برای تکمیل کابینهاش با مشکلات فراوانی روبرو بوده است. هنوز هم تعدادی از وزارتها، از جمله وزارتهای مهمی مانند دفاع و داخله از سوی سرپرست اداره میشوند.
رییسجمهور غنی ابتدا شیر محمد کریمی را به عنوان نامزد وزارت دفاع به مجلس نمایندگان معرفی اما مجلس به او رای اعتماد نداد. سپس افضل لودین را به عنوان نامزد این وزارت معرفی کرد اما آقای لودین دو روز پس از معرفیاش انصراف داد. اشرف غنی به دنبال آن محمد معصوم استانکزی را به حیث سرپرست وزارت دفاع تعیین کرد. استانکزی با کسب 84 رای تایید و 107 رای منفی نتوانست رای اعتماد مجلس نمایندگان را به دست آورد.
به دنبال این تصمیم مجلس، محمد اشرف غنی عبدالله حبیبی را به عنوان نامزد وزارت دفاع معرفی کرد و مجلس به او 167 رای موافق داد. حبیبی پس از حمله تروریستی بر شفاخانه سردار محمد داوود خان در ماه حمل سال جاری از سوی مجلس استیضاح شد، اما مجلس دوباره به او رای اعتماد داد. اندکی پس از آن آقای حبیبی پس از حمله گروهی طالبان بالای مقر فرماندهی سپاه 209 شاهین استعفا داد و رییس جمهور، طارق شاه بهرامی را به عنوان سرپرست این وزارت معرفی کرد.
رویارویی
طارق شاه بهرامی در حالی سرپرستی وزارت دفاع افغانستان را بر عهده گرفت که ارتش این کشور با آزمون سختی مواجه بود. 10 مهاجم طالب ساعتها در مقر فرماندهی سپاه 209 شاهین جنگیده و 140 سرباز را کشته بودند. در کنار این، رییس جمهور غنی رهبری تمامی فرماندهان سپاه ارتش را در کل کشور تغییر داده بود.
در کنار این چالشها، 20 گروه تروریستی در برابر نیروهای امنیتی افغانستان در نبرد قرار داشتند و داعش رفته رفته به دردسر بزرگی برای نیروهای نظامی افغانستان تبدیل میشد و اکنون نیز با انجام حملات خونبار بر مساجد در پی ایجاد اختلافات فرقهای است.
طارق شاه بهرامی اخیرا در گفتوگوی ویژه با طلوع نیوز گفته بود که در 21 ولایت افغانستان جنگ جریان دارد که از این میان در 8 ولایت جنگ بسیار شدید است.
افزون بر این، او زمانی رهبری ارتش افغانستان را به عهده گرفته است که در اوایل ماه اسد سال جاری خورشیدی گروه طالبان حملات گسترده را بر چندین شهرستان در ولایتهای مختلف افغانستان راهاندازی کردند. این گروه در اول اسد شهرستان تیوره در ولایت غور و شهرستان کوهستان در ولایت فاریاب را سقوط داد و در چندین منطقه، از جمله شهرستان بغلان مرکزی ولایت بغلان، حملات تهاجمی گستردهای را راهاندازی کردند. دو روز بعد، این گروه شهرستان جانیخیل ولایت پکتیا را نیز سقوط دادند. افزون بر این گروه طالبان در اوایل همین ماه بر پاسگاههای امنیتی در شهرستان خاکریز و پاسگاههای امنیتی در شهرستان میوند ولایت قندهار حمله کرده و چندین سرباز افغان را کشتند.
همه این چالشها آقای بهرامی را در وضعیت سختی قرار داده و انتقادهای زیادی را متوجه او ساخته است. با این حال، انتقادها زمانی بیشتر متوجه رهبری ارتش افغانستان شد که طالبان و داعش بر منطقه میرزااولنگ در شهرستان صیاد ولایت سرپل حمله کرده و دهها غیرنظامی را قتل عام کردند.
هرچند حکومت افغانستان همواره از تغییر رویکرد جنگ و برتری نیروهای نظامی در مقابله با شورشیان سخن گفته است اما بساری از شهروندان افغان با رد این گفتههای مقامات ارشد حکومت میگویند که اگر وضعیت تغییر کرده و اصلاحات انجام شده و یا دشمن شکست خورده، پس چرا امنیت در افغانستان بهبود نیافته است.
انتقادها از اعطای رتبه جنرالی
با وجود افزایش نگرانیها از وضعیت امنیتی در افغانستان و وقوع رویدادهای خونین تروریستی در این کشور، محمد اشرف غنی رییس جمهور افغانستان بهخاطر “شایستگی طارق شاه بهرامی در امور سوق و اداره” به او رتبه دگرجنرالی داده است.
پس از نشر این خبر، کاربران شبکههای اجتماعی از این رفتار رییس جمهور انتقاد کرده و نوشتهاند که «هر قدر خون بیشتر» ریخته شود «رتبه بالاتر» داده میشود.
عبدالغفار نظری، یک کاربر فیسبوک در این مورد نوشته است: «او باید در برابر سقوط هر ولسوالی یک رتبه میگرفت. و از این همه ناامنیها نپرس.»
جواد ناجی، یکی دیگر از کاربران فیسبوک نوشته است: «هم دورههای بهرامی که بیش از ۲۰ سال در ارتش کار کردهاند، هنوز دگروال هستند. طارق شاه چطوری توانسته چهار رتبهایِ به شدت مهم نظامی را که برخیها حتا قبل از گرفتن آن از ارتش باز نشسته میشوند، در مدت کوتاهی بدست بیاورد؟»
پیش از این نیز شماری از عدم داشتن تجربه کافی آقای بهرامی در وزارت دفاع یاد کرده بودند. طلوع نیوز در گزارش ویژه به نقل غرزی خواخوژی، معین پیشین امنیت ملی افغانستان نوشته بود که “از رتبه دگرمنی که فرمانده قطعه بوده ترفیعاتاش اجرا شده، دگروال شده، باز جنرال شده و روزی که به عنوان معین امنیتی وزارت داخله معرفی میشد، در همان روز ترفیع تورن جنرالی هم برایش داده شده است. جوانی است که در وزارت دفاع تجربه کافی ندارد.”
در همین حال جنرال زلمی وردک، آگاه امور نظامی در گفتوگو با خبرنامه در این مورد گفت که اعطای رتبه نظامی با عنوان “مکافات بهطور فوقالعاده” خلاف قانون تعلیماتنامه نظامی است. او تاکید دارد که ترفیع زمانی داده می شود که فردی از خود در جنگ شایستگی نشان داده و یا دستاورد قابل ملاحظه و بزرگی داشته باشد.
آقای وردک گفت که “حالا هرکس که یک شناخت قوی در یک شاخه کلان داشتند، به نام ترفیعات فوقالعاده ترفیع میگیرند. این مسایل مربوط به رهبریت است. به همین خاطر است، کسانی که سالها خدمت کرده از خدمت دلشان سیاه است زیرا در اینجا یک بام و دو هوا است.”
به باور این نظامی پیشین افغانستان رعایت نشدن اصل شایستگی برای دریافت درجه و ترفیع، می تواند دلیل بخشی از مشکلات کنونی امنیتی در این کشور باشد.
در همین حال جنرال دولت وزیری، سخنگوی وزارت دفاع ملی افغانستان گفت “کسی که بست داشته باشد و در بستی که بالاتر باشد کار کند و وقت معینه را تکمیل کرده باشد، ترفیع میکند.”
آقای وزیری در گفتوگو با خبرنامه تاکید کرد که “مثلا کسی که دگروال است و در بست جنرال کار کرده باشد، رییس صاحب جمهور امر کرده است که اگر یک سال در آن بست کار کرده باشد میتواند ترفیع کند. خصوصا در جاهایی که وظایف محاربوی را اجرا میکنند یا قومندانهای لوا و قول اردو هستند اگر ده ماه یا هشت ماه را هم کار کرده باشند، میتوانند رتبه بگیرند زیرا وظایف مشکل را اجرا میکنند.”
انتقادها به چگونگی دریافت رتبههای بلند نظامی تنها به طارق شاه بهرامی ختم نمیشود. پیش از این نیز از چگونگی دریافت رتبه جنرالی در نظام امنیتی افغانستان انتقاداتی وجود داشته است.
سال گذشته فرانک مایکل میلبن، سفیر اتحادیه اروپا در کابل گفته بود که اعطای رتبه جنرالی در افغانستان بر بنیاد شایستگی نبوده، بل که بر بنیاد روابط و اندازه پول جیب بهدست میآید.
او گفته بود که “در افغانستان چهگونه جنرال یا دگروال میشوید؟ این بر بنیاد تواناییهای جنگی شما تعیین نمیشود، بل بر بنیاد مقدار رشوت تعیین میشود.”
افزون بر این در ماه قوس سال گذشته نیز نیویورک تایمز در یک گزارش از چگونگی دریافت رتبه جنرالی در افغانستان پرده برداشته و گفته بود که نامهای جدید در فهرست جنرالان افغان با سرعتی که با واقعیت میدانهای جنگ سازگار نیست، در حال افزایش است و هیچکسی نمیداند که افغانستان خارج از تشکیلات چند افسر به رتبه جنرالی دارد.
هرچند مقامات وزارت دفاع افغانستان شمار جنرالان این کشور را فاش نمیکند، اما این گزارش نیویورک تایمز نشان میدهد که این کشور سه برابر ایالات متحده آمریکا و حدود 1000 جنرال دارد.
این گزارش گفته بود که پس از خروج نیروهای اتحاد جماهیر شوروی سابق از افغانستان و سقوط رژیم کمونیستی، در هرج و مرج بهوجود آمده، صدها جنرال در یک شب در افغانستان زاییده شدند.
در همین ارتباط جنرال دولت وزیری سال گذشته به طلوع نیوز گفته بود که آقای حکمتیار با قلم خود به صدها تن، برهانالدین ربانی رییسجمهور سابق افغانستان با قلم خود به صدها و هزاران تن و جنرال دوستم معاون رییس جمهور افغانستان نیز به صدها تن دیگر رتبه جنرالی دادهاند.