یک هفته پس از سقوط ولسوالی قلعه زال ولایت قندوز به دست طالبان، برخی از نمایندگان شورای ولایت این ولایت، از احتمال سقوط دوباره مرکز شهر قندوز نگران اند و ریسک این اتفاق را بالا می بینند. آنان خواستار توجی جدی به وضعیت امنیتی قندوز می باشند.
فرمانده پولیس ولایت قندوز چهارشنبه هفته گذشته، تایید کرد که نیروهای امنیتی افغانستان در نبرد با گروه طالبان از شهرستان قلعه زال عقبنشینی کرده اما او گفت که دوباره در آینده نزدیک برای کنترول بر مرکز این ولسوالی اقدام خواهد شد. ولایت قندوز سال گذشته دو بار به دست جنگجویان طالبان سقوط کرد و این گروه شهر قندوز را به شدت صدمه زد.
زرگل عالمی، منشی و عضو شورای ولایتی قندوز در گفتوگو با خبرنامه از تسلط گسترده طالبان بر جغرافیایی ولایت قندوز سخن می گوید. او تصریح می کند که قندوز به “دایرهی حلال” برای امریکا و روسیه تبدیل شده و شهروندان این ولایت از سال 1394 به این طرف زندگی سختی را سپری میکنند. خانم عالمی تاکید میدهد که در صورت عدم انتقادات شورای ولایتی ممکن بود بار دیگر مرکز این ولایت در سال جاری نیز سقوط کند.
پیشتر جنرال کورتیس اسکارپاروتی، فرمانده امریکایی نیروهای ناتو در اروپا در جلسه کمیته نیروهای مسلح سنای این کشور، روسیه را به حمایت از طالبان متهم کرده بود و گفته بود که با توجه به گستره کنترل طالبان در جنوب افغانستان، این احتمال وجود دارد که مسکو در حال کمک به این گروه باشد.
اما پس از آن سفارت روسیه در کابل گزارشها مبنی بر حمایت مالی و تسلیحاتی این کشور از افراد گروه طالبان را رد کرده و آنرا اتهامات بیاساس خواند.
شیر عزیز کامهوال، فرمانده پولیس زون 808 سپین زر در شمال افغانستان اما در گفتوگو با خبرنامه میگوید راههای عمومی و ولسوالیها اکثرا در کنترول دولت افغانستان است و طالبان شکست خوردهاند.
عبدالودود پیمان، نماینده مردم قندوز در مجلس نمایندگان نیز در گفتوگو با خبرنامه میگوید طالبانی که از اطراف به سمت شهر یورش برده بودند، با شکست مواجه شدهاند و تعدادی از شورشیان نیز کشته شدهاند.
او گفت که تمرکز طالبان بر ولسوالیهای دشت ارچی، چهاردره و قسمتی از اطراف ولسوالی امام صاحب میباشد.
ضعف طالبان
در همین حال، مقامهای ولایت قندوز میگویند طالبان نسبت به سالهای گذشته در این ولایت از قدرت کمتری برخوردار اند و دچار دو دستگی شدهاند.
شیر عزیز کامهوال میگوید طالبان در همین ماه جاری والی، معاون والی، مسئول نظامی و فرماندهان زبده خود را از دست داده و رهبری شان متلاشی شده است. او گفت که “وضع قندوز امسال نسبت به تمام سالها خوب و خوبتر است.”
به گفتهی فرمانده پولیس زون 808 “ظالمترین فرمانده طالبان به نام احمدشاه در ولسوالی چهاردره همراه با 12 نفرش کشته شده است.”
عبدالودود پیمان نیز در گفتوگو با خبرنامه از ضعیف بودن طالبان یادآوری کرده و گفت نبود ملا سلام، طالبان را دچار دو دستگی ساخته است. او تاکید کرد که “عوامل شکست شان در قدم اول نبودن ملا سلام بود که مدیر خوبی در داخل طالبان بود. بخش دوماش بدگمانیها و بیاعتمادیهایی که بین صفوف خود شان پیدا شد.” به گفتهی آقای پیمان، حضور گروه داعش و عدم همکاری تعدادی از افراد حزب اسلامی در داخل گروه طالبان از دیگر عوامل شکست طالبان در سال جاری در ولایت قندوز است.
در ماه حوت سال گذشته خورشیدی، رییس جمهور غنی در روز ملی نیروهای دفاعی و امنیتی افغانستان از کشته شدن ملا عبدالسلام، والی خود خوانده طالبان در ولایت قندوز خبر داد. سپس طالبان خبر مرگ والی خود خواندهی شان را تایید کرده و گفتند که وی در ولسوالی دشت ارچی ولایت قندوز در یک حمله هوایی کشته شده است.
شاهراه قندوز- خانآباد
مسیر شاهراه قندوز-خانآباد یک هفته قبل بهدست گروه طالبان افتاد و به روی رفت و آمد مسدود شد. صبح روز جمعه اما پولیس زون شمال شرق افغانستان اعلام داشت که این شاهراه در نتیجهی عملیات نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان باز شده است.
شیر عزیز کامهوال نیز میگوید روز گذشته این راه باز شده و اکنون مردم میتوانند با اطمینان خاطر از این مسیر سفر نمایند.
بیجاشدگان
در حال حاضر فصل کار و زراعت برای مردم ولایت قندوز است. مردم این ولایت سرگرم برداشت حاصلات گندم و شالی هستند اما جنگ و ناامنی آنان را آواره کرده و مجبور به ترک خانههای شان شدهاند.
نماینده مردم قندوز در مجلس نمایندگان به خبرنامه میگوید هزاران خانواده از مناطق شان بیجا شده و منتظر عملیات های گسترده نیروهای دولتی می باشند. آقای پیمان تاکید کرد که “اما اگر تاکتیکی باشد و به مشوره ستون پنجم جلو عملیات را بگیرند، احساساتی که به اردو ایجاد شده دوباره این انگیزه از بین برود، مردم قندوز باز به پریشانیهای بعدی خواهند ماند.”
زرگل عالمی، منشی شورای ولایتی قندوز نیز میگوید بیجاشدگان داخلی در قندوز به مواد اولیه و مواد غذایی دسترسی ندارند. او گفت کمکرسانی برای بیجاشدگان ضعیف است و آنطوری که باید، به بیجاشدگان رسیدگی نشده است.
در همین حال محمد یوسف خدام، آمر حالت اضطرار ریاست امور مهاجران ولایت قندوز به رسانهها گفته است که در جریان 3 هفته اخیر حدود 4000 خانواده از بخشهای گوناگون ولایت قندوز آواره شدهاند.
جنرال سازی
هرچند مقامهای امنیتی میگویند قندوز سقوط نمیکند و نیروهای امنیتی در روزهای آینده برای سرکوب طالبان عملیات میکنند، اما برخی از نمایندگان مردم قندوز میگویند به این اظهارات اعتباری زیادی ندارند.
زرگل عالمی به خبرنامه گفت که “چشم دید مردم برای ما مهم است نه نیروهای امنیتی. نیروهای امنیتی برای بقای شان، که قندوز مرکز جنرال و جنرال سازی شده، مرکز افسر و افسربازی شده، جایی شده که منبع درآمد برای کسانی که در وزارت دفاع و داخله میباشند شده، گپ شان برای مردم قندوز مخصوصاً ما وکلا قابل قبول نمیباشد.گ
پیش از این به روز 7 عقرب سال 1394 خورشیدی، رییس جمهور افغانستان شماری از افسران پولیس ولایت قندوز را مدال داده بود. ارگ ریاست جمهوری در خبرنامهیی گفته بود که این افسران در راستای مبارزه با تروریزم و تامین صلح در قندوز از خود شجاعت و دلیری نشان داده بودند.
مل پاسوال سید محمد روشن دل فرمانده قطعات خاص پولیس، سمونوال میر احمد فرمانده قطعه ۳۳۳، محمد شریف فرمانده تولی عملیاتی قوماندانی امنیه قندوز، عتیق الله فرمانده تولی حمایه کندک حمایویی لوای نمبر ۳، فیصل عضو مدیریت مبارزه علیه تروریزم فرماندهی امنیت قندوز و هجرت الله افسر کندک نمبر ۵ لوای نمبر ۵ نظم عامه از جمله افسرانی بودند که از سوی رییس جمهور تقدیر شدند.
پس از آن شماری از نمایندگان مردم قندوز در شورای ولایتی و مجلس نمایندگان از این کار رییس جمهور انتقاد کرده و وی را به برخورد دوگانه متهم کردند.
مدارس دینی
پیش از این گزارش شده بود که طالبان از دانش آموختگان مدارس دینی در ولایت قندوز سرباز گیری کرده و برای انجام حملاتشان از این افراد استفاده میکنند. برخی از این گزارش ها، این مدارس را پشتوانهی فکری برای طالبان نامیده بودند.
اکنون منشی شورای ولایتی قندوز نیز به خبرنامه میگوید “پیشتر کارها و اجتماعاتی صورت گرفته بود، مثل “دستار بندی” از ولایتهای همجوار هم برای این تشریفات میآمدند و من به این باور هستم که شاید در بین اینها کسانی باشند که خود را در بین شان جابجا بسازند تا صفوف دشمن را قوی بسازند.”
کارگران ناشناخته
پیش از این تصاویری در شبکههای اجتماعی از سفر دستهجمعی افراد ناشناس به ولایات شمالی افغانستان منتشر شده بود. این افراد که در مسیر شاهراهها از سوی پولیس متوقف شده بودند، ادعا کرده بودند که برای کار به شمال میروند.
زرگل عالمی اما میگوید حضور این افراد که میگویند برای درو کردن گندم به قندوز آمدهاند، مردم را نگران کرده است.
او گفت که “کسانیکه به حساب درو گندم و شالی که از سمت جنوب میآیند مردم قندوز را نگران کردهاند. اکثر اینها ناشناختهاند. آدم حیران میمانند که از کجا هستند و چه قسم هستند.”
پیشتر فرمانده پولیس قندوز نیز تایید کرده بود که سه فرمانده کلیدی گروه طالبان از هلمند به قندوز رفته که یکی از آنها فرمانده جنگجویان ویژه این گروه موسوم به “کماندوهای سرخ” است.
عبدالحمید حمیدی به رسانهها گفته بود که شمار زیادی از فرماندهان و اعضای گروه طالبان ولایتهای جنوبی و برخی ولایتهای شمالی برای شرکت در جنگ قندوز به این ولایت سفر کردهاند که دستکم 10 نفر دیگر که زیر نام “کارگر” از جنوب به قندوز رفته بودند، توسط نیروهای امنیتی بازداشت شدهاند.
شکست سنگین
دفتر مطبوعاتی پولیس ولایت قندوز با نشر خبرنامهیی ضمن باز شدن شاهراه خانآباد-قندوز از وجود گروه طالبان، گفته است که طالبان تلفات سنگینی را متحمل شدهاند. در خبرنامهی روز جمعهی این اداره آمده است که در عملیات باز کردن این شاهراه، 55 طالب کشته و 46 تن دیگر شان زخمی شدهاند.
در این خبرنامه آمده است که “در کل تلفات دشمن در ولایت قندوز 77 کشته و 85 زخمی بهشمول افراد کلیدی شان میباشد.”
اما به گفتهی فرماندهی پولیس زون 808 سپین زر، در این عملیات 10 سرباز ارتش، امنیت ملی و پولیس ملی نیز به شهادت رسیده و 13 تن دیگر شان زخمی شدهاند.
محمد رضا جعفری همکار این گزارش بوده است.