گلبدین حکمیتار پس از توافق صلح خود با حکومت افغانستان تبدیل به چهره خبرساز و جدی در صحنه سیاسی این کشور شد. او تقریبا در یک هفته گذشته که در ولایت لغمان ظاهر شد، فضای رسانه ای افغانستان را به خود مشغول کرده است.
امروز نیز آقای حکمتیار به کابل آمد؛ در غرب کابل برای او مکانی با تدابیر فوق امنیتی آماده شده و قرار است که رهبر حزب اسلامی در این مکان زندگی نماید.
آغاز زندگی
گلبدین حکمتیار متولد سال 1326 خورشیدی در ولسوالی امام صاحب ولایت قندوز است. پدر آقای حکمتیار غلام حیدر نام داشت که از غزنی به قندوز تغییر مکان داده بود. این رهبر حزب اسلامی از قبیله خروتی مربوط به قوم غلزایی ها می باشد.
آقای حکمتیار متاهل بوده و دو زن دارد که از قبیله خودش هستند. در مجموع او شش دختر و سه پسر دارد.
پس از آن که آقای حکمتیار مکتب را در لیسه شیرخان قندوز در سال 1968 پایان داد، وارد مکتب نظامی واقع در منطقه مهتاب قلعه در غرب کابل شد. اما دو سال بعد او از این لیسه بیرون شد. آقای حکمتیار به زبان های دری، پشتو، انگلیسی، اردو و عربی صحبت می کند.
https://www.youtube.com/watch?v=k45p3EfTPlw
از سال 1970 تا 1972 گلبدین حکمتیار در دانشکده مهندسی دانشگاه کابل درس خواند. او پس از آن به خاطر فعالیت های سیاسی توسط حکومت ظاهرشاه زندان شد. او در دوره حضورش در دانشگاه کابل با اندیشه های اسلامی آشنایی جدی پیدا کرد و از آن جا بود که عضویت نهضت جوانان مسلمان را گرفت.
آقای حکمتیار پس از کودتای محمد داوود و تبدیل نظام شاهی به جمهوری از زندان فرار کرد و به پیشاور رفت؛ جایی که آغاز مراحل بعدی زندگی او شد.
تاسیس حزب اسلامی
گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی در آغاز فعالیت هایش علیه رژیم های وقت در قالب حزب جمعیت اسلامی فعالیت می کرد. اما اختلافات او با برهان الدین ربانی باعث شد تا در سال 1976، او حزب اسلامی را بنیان گذاری نماید.
این حزب برای سه سال در شکل اولیه خود باقی ماند. اما زمانی که آقای حکمتیار و مولوی یونس خالص دچار اختلافات شدید گردیدند، خالص انشعاب کرد و حزب دیگری را به نام حزب اسلامی شاخه خالص ایجاد نمود.
پس از آن در زمان اشغال روس ها توسط افغانستان و رژیم های کمونیستی، گلبدین حکمتیار بیشترین میزان حمایت ها را دریافت می کرد. حزب اسلامی و آقای حکمتیار با همه مخالفت های که علیه آمریکایی ها داشت، از سوی واشنگتن، ریاض و اسلام آباد مورد حمایت قرار داشت.
حمایت های واشنگتن تا حدی پیش رفته بود که حزب اسلامی با موشک های زمین به هوای استنگر مجهز شد و اولین بار آن ها از این موشک ها برای نابودی جنگنده های شوروی در شرق افغانستان استفاده کردند. فرمانده عبدالغفار اولین فرمانده حزب اسلامی بود که اولین موشک استنگر را در سپتامبر 1986 بر یک هلی کوپتر روسی شلیک کرد.
با همین حمایت ها بود که پس از شکست شوروی، حزب اسلامی در کنار احزاب دیگر باتمام توان برای در دست گرفتن قدرت سیاسی تلاش کرد. این تلاش ها منجر به جنگ های ویران گر داخلی شد. در 16 سال گذشته حزب اسلامی آقای حکمتیار به جز چند شاخته رسمی آن که در داخل افغانستان فعالیت های سیاسی داشتند، در برابر حکومت افغانستان جنگید و در حملات انتحاری و انفجاری دست داشت.
ولع قدرت
بخش عمده نارضایتی هایی که در مورد آقای حکمتیار از همان سال های گذشته وجود داشته و هم چنان نیز پابرجاست بر می گردد به نقش او و حزبش، در جنگ های داخلی پس از پیروزی مجاهدین بر حکومت داکتر نجیب الله. این امر به ویژه در جنگ های شدیدی که میان احزاب مختلف در شهر کابل روی داد و طی آن هزاران شهروند کابلی قربانی شدند و این شهر به ویرانه ای تبدیل گشت بیشتر برجسته است.
احزابی که در سال های گذشته در مقابل نیروهای شوروی می جنگیدند، پس از پیروزی تبدیل به رقبایی برای هم شدند که نتیجه آن افزایش خشونت، جنگ، ویرانی و قربانی شدن مردم بود.
گلبدین حکمتیار پس از پیروزی مجاهدین در سال 1371 وارد کابل شد. پس از آن که بر اساس توافقات قبلی، برهان الدین ربانی حاضر نشد بعد از 6 ماه از قدرت کناره گیری نماید، اختلاف برخی از احزاب جهادی از جمله حزب اسلامی با دولت، به جنگ مسلحانه کشیده شد و حکمتیار نیروهایش را در منطقه چهار آسیاب در جنوب کابل مستقر کرد و از آنجا به نبرد علیه دولت به رهبری برهان الدین ربانی رییس دولت وقت ادامه داد.
یکی از اتهامات مطرح شده علیه او، پرتاب موشک های بی هدف فراوانی به سمت شهرکابل است. نهادهای حقوق بشری او را یکی از متهمان جنگ های داخلی در افغانستان می دانند.
میراث خون
به باور برخی از کارشناسان، این برهه از تاریخ افغانستان، برگه ای سیاه از این کشور است که هیچ کدام از احزاب، جریان ها و شخصیت های سیاسی که در رقم خوردن آن نقشی داشته اند، نمی خواهند در شکل گیری آن مقصر شناخته شوند؛ مقطعی از تاریخ افغانستان که ابهامات فراوانی دارد اما آنچه که مسلم است، میراثی جز ویرانی و وحشت در پی نداشت.
شکل گیری احزاب با مولفه های قومی، اختلافات آن ها را نیز به جنگ های قومی تبدیل کرد و این گونه منجر به افزایش شکاف های قومی میان مردم افغانستان گردید.
شاید به همین دلیل بوده است که مسوولان وزارت معارف افغانستان نیز از ذکر واقعیت ها و تلخی های جنگ داخلی میان گروه های مجاهدین در کتاب های درسی مکاتب خود داری کردند با این استدلال که “پرداختن به این دوره و این مسایل، به وحدت ملی آسیب وارد می کند.“
فهرست سیاه
با این که پس از حمله آمریکا بر طالبان در سال 2001 میلادی، همه گروه های جهادی به مبارزه با طالبان برخاستند اما، گلبدین حکمتیار این اقدام آمریکا را تجاوز دانست و در کنار طالبان قرار گرفت و مبارزه مسلحانه علیه نیروهای آمریکایی و حکومت افغانستان را در پیش گرفت.
به همین دلیل، نام گلبدین حکمتیار در سال 2003 میلادی در فهرست سیاه سازمان ملل قرار گرفت. پس از سقوط طالبان، محل زندگی و سکونت او مشخص نبود و همواره تحت تعقیب قرار داشت.
بر سر میز صلح
گلبدین حکمتیار که سال های زیادی از عمرش را در جنگ سپری کرده است، سال گذشته با حکومت وحدت ملی افغانستان بر سر میز صلح نشست و موافقت نامه صلح را امضا کرد و تعهد نمود تا دیگر از جنگ دست بکشد.
سرانجام مذاکرات طولانی برای صلح، در ماه میزان سال گذشته خورشیدی به امضای توافق نامه صلحی رسید که میان رییس جمهور غنی و حکمتیار به امضا رسید.
در این توافق نامه، حکومت متعهد شد تا به او مصونیت قضایی دهد و نام او را از فهرست سیاه سازمان ملل خارج سازد و در مقابل او هم تعهد کرد که دست از جنگ برداشته و به فعالیت های سیاسی روی آورد.
معذرت نمی‌خواهم
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در واکنش به امضای توافق نامه صلح با حزب اسلامی، از گلبدین حکمتیار خواسته بود تا نسبت به آنچه که در گذشته انجام داده است عذرخواهی کند.
سیما سمر رییس این کمیسیون گفته بود “توقع من از آقای حکمتیار این است که شهامت به خرج دهد و شخصا از مردم افغانستان و بخصوص، از خانواده های قربانیانی که توسط حزبش قربانی شده اند، معذرت خواهی کند تا زمینه یک پروسه سیاسی باز شود.”
رییس کمیسیون حقوق بشر افغانستان در واکنش به دادن مصونیت قضایی به حکمتیار گفته بود که، کمیسیون حقوق بشر افغانستان از توافق نامه صلح استقبال می کند زیرا “راه پایان دادن به هر جنگی صلح است، اما هیچ کسی نمی تواند حقوق قربانیان را ببخشد و یا به افرادی که ناقض حقوق بشر هستند، مصوونیت قضایی بدهد.”
با این حال گلبدین حکمتیار، عذر خواهی به خاطر اتهاماتی که علیه او مطرح شده است را رد کرد. او در پیام صوتی که به خبرگزاری فرانس پرس ارسال شده بود، با رد عذر خواهی گفته بود “آن‌هایی که مرتکب جرم شده و یا توسط محکمه باصلاحیت مجرم شناخته شده اند، باید معذرت بخواهند، نه آن‌هایی که جنگ بر سر شان تحمیل شده بود، کسانی که در برابر اشغال‌گران مقاومت کردند و از خود و کشور دفاع کردند.”
امیدها و نگرانی ها
آقای حکمتیار در فضای وارد کابل شده است که امید ها و نگرانی های زیادی نسبت به حضور او وجود دارد. هوادارانش او را به گرمی استقبال کردند و قرار است برایش مراسمی بزرگی برگزار کنند.
یکی از سخنگویان حزب اسلامی اعلام داشته که در مراسمی در غازی استادیوم شهر کابل فردا از بازگشت آقای حکمتیار تجلیل می شود؛ بازگشتی که حداقل برای بخشی از مردم افغانستان و بخصوص مردم شهر کابل، تنها یادآور روزهای تلخی است که هنوز هم می توان آثار ظاهری آن را بر دیوارهای شهر کابل مشاهده کرد.
اما در مقابل، آمدن او می تواند تداوم نگرانی از تجربه های تلخ گذشته باشد. تجربه هایی که پیام های تهدید آمیز و افراطی آقای حکمتیار در زمانی که تحت تعقیب قرار داشت، به آن ها رنگ نگرانی بخشیده است.
او در پیامی که در سال ۱۳۹۲ به مناسبت عید فطر منتشر کرده بود، هشدار گونه، سعی کرده بود که به اختلافات قومی در این کشور دامن بزند.
او به صورت مشخص، قوم هزاره و شیعیان را مورد خطاب قرار داده و نارضایتی خویش را از ولایت شدن دایکندی ابراز کرده بود. دایکندی در مرکز افغانستان، از ولایت‌هایی است که اکثریت ساکنان آن هزاره هستند.
او در این پیام خود به هزاره ها هشدار داده بود ” آن‌روز فرا خواهد رسید که مردم مظلوم افغانستان برای احقاق حقوق غصب شده شان کمر ببندند و در آن زمان در هیچ گوشه کشور پناه‌گاهی برای خود نخواهند یافت.”
در کنار این آقای حکمتیار بارها مخالفت‌اش را با حضور گسترده کادرهای تاجیک تباران به ویژه تاجیک های پنجشیر در ادارات امنیتی، اعلام کرده است.
اکنون آقای حکمتیار وارد کابل شده و تنور سیاسی افغانستان را گرم تر ساخته است. امیدواری ها بر این است که این حضور بتواند علاوه بر تاثیرات سیاسی، بر اوضاع امنیتی و اجتماعی افغانستان نیز پیامدهای مثبتی داشته باشد.
افزودن دیدگاه