روزنامه وال استریت ژورنال، به نقل از منابع روسی و غربی گزارش داده که روسیه با خارج شدن نام گلبدین حکمتیار از فهرست تحریم های سازمان ملل مخالفت کرده است.
این روزنامه به نقل از مقامات افغان و غربی نوشته است که روسیه نمی خواهد نام حکمتیار از فهرست تحریم ها برداشته شود.
این روزنامه اما به نقل از سخنگوی وزارت خارجه روسیه نوشته است که “روسیه فقط حذف نام حکمتیار را به تعویق انداخته، اما با آن مخالفت نکرده است.”
این مقام روسیه گفته است که برای تصمیم گیری در مورد آقای حکمتیار به زمان بیشتری نیاز دارند اما درباره این که چرا نیازمند زمان بیشتری هستند، اظهار نظری نکرده است.
افغانستان پس از سال ها تلاش، بالاخره توانست در ماه میزان سال جاری، با حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار توافق نامه صلح را امضا کند. امضای توافق نامه صلح میان حکومت افغانستان و حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار که سالها در برابر نیروهای امنیتی این کشور و نیروهای خارجی در حال جنگ بود، با استقبال آمریکا، سازمان ملل و بسیاری کشورهای دیگر روبرو شد.
اما حالا موضع گیری جدید روسیه، اجرایی شدن توافق نامه صلح با حکمتیار را با تردیدها و سوال هایی روبرو ساخته است.
در صورت مخالفت روسیه با حذف نام حکمتیار از فهرست تحریم های سازمان ملل، سرنوشت توافق نامه صلح حکومت افغانستان با این گروه چه خواهد شد؟
دلیل مخالفت روسیه با عملی شدن این بند از توافق نامه صلح چیست؟ و با توجه به تحولات اخیر در منطقه، پاکستان در کجای معادلات سیاسی قرار دارد و نقش این کشور در این میان چگونه است؟
شرط اصلی؛ برداشته شدن تحریم ها از گلبدین حکمتیار
برداشته شدن تحریم های سازمان ملل از گلبدین حکمتیار و دیگر رهبران حزب اسلامی، از موارد ذکر شده در توافق نامه صلح میان حکومت و حزب اسلامی است.
حکومت افغانستان گفته است که به پیامدهای توافق نامه صلح با حکمتیار برای امنیت افغانستان خوش بین است. بر اساس توافق های صورت گرفته، مقامات افغان در اواخر ماه قوس، به صورت رسمی از شورای امنیت سازمان ملل متحد خواسته اند که نام حکمتیار و اعضای ارشد این حزب را از فهرست سیاه سازمان ملل خارج سازد و تحریم های وضع شده بر آنها را نیز بردارد.
برداشته شدن تحریم ها از گلبدین حکمتیار، زمینه حضور او را در افغانستان فراهم می سازد. در ماه های گذشته حتی گزارش هایی منتشر شد که او به زودی به افغانستان خواهد آمد و در یکی از ولایت های ننگرهار، لوگر، لغمان و یا پکتیا مستقر خواهد شد.
اما حالا به نظر می رسد عملی ساختن موارد ذکر شده در توافق نامه صلح، از جمله رفع تحریم های سازمان ملل از گلبدین حکمتیار، با دشواری ها و پیچیدگی هایی روبروست.
گفتگوهای بی سرانجام صلح
مقامات افغانستان و بخصوص وزارت خارجه این کشور تاکنون، در باره ی گزارش های منتشر شده در مورد مخالفت روسیه با حذف نام حکمتیار از فهرست تحریم های سازمان ملل، واکنشی نشان نداده اند.
با این حال، موضع گیری روسیه در این مورد، سرنوشت توافق نامه صلح با حکمتیار را دچار تردیدهایی کرده است. همانند گفتگوهای صلحی که افغانستان در سال های گذشته با طالبان داشته اما هیچ گاه نتیجه ای در برنداشت.
مقامات افغانستان در طول 15 سال گذشته گفته اند که کلید صلح افغانستان در دست پاکستان است و به همین دلیل، همواره از آنها خواسته اند، برای تامین امنیت و صلح در افغانستان همکاری کنند. با این حال تجربه حکومت و مردم افغانستان نشان داده است که، پاکستان در پیش برد صلح گفتگوهای صلح افغانستان صادق نیست و حتی، ادامه ی منفعت خویش را در ادامه ی جنگ و ناکام ماندن گفتگوهای صلح افغانستان تعریف کرده است.
عبدالقادر قلات وال نماینده ولایت زابل در مجلس افغانستان در گفتگو با خبرنامه، موضع گیری اخیر روسیه را، مداخله در امور افغانستان می داند.
آقای قلات وال همچنین، به گفتگوهای بی نتیجه ی افغانستان با طالبان برای رسیدن به صلح اشاره می کند و می گوید که، کشورهای همسایه افغانستان خواهان صلح در این کشور نیستند و به هر بهانه ای از تحقق این امر جلوگیری می کنند.
او پاکستان را یکی از کشورهایی می داند که در طول 40 سال گذشته در امور افغانستان مداخله کرده و خواهان ادامه جنگ در افغانستان است.
با این حال آقای قلات وال، می گوید که مردم افغانستان به دنبال رسیدن به صلح هستند و با وجود همه موانع، برای رسیدن به آن تلاش می کنند.
افزایش نقش روسیه در مسایل مربوط به افغانستان
در ماه های اخیر، تحولاتی در ماحول افغانستان صورت گرفته که برای مردم افغانستان نگران کننده عنوان شده است.
روسیه اخیرا نشان داده که نسبت به مسایل افغانستان رویکرد تازه و فعال تری در پیش گرفته است. این کشور اعلام کرد که با طالبان ارتباط برقرار کرده است و دلیل آن را نیز نگرانی های امنیتی از جانب گروه داعش که در افغانستان، فعال اس عنوان نموده.
هفته گذشته نیز روسیه میزبان نشستی سه جانبه با حضور کشورهایی چین و پاکستان بود تا در مورد اوضاع افغانستان گفتگو کنند. این کشورها اعلام کردند که از وضعیت امنیتی در افغانستان و بخصوص قدرت یافتن داعش نگرانند و همچنین حاضرند برای رفع تحریم ها از برخی رهبران طالبان، همکاری کنند.
اگر چه موضوع محوری این نشست، افغانستان بود، اما از این کشور برای شرکت در این جلسه، دعوتی صورت نگرفته بود. نکته جالب این بود که پاکستان، کشوری که از سوی افغانستان همواره متهم به حمایت از گروه های تروریستی از جمله طالبان شده است، در نشست مسکو حضور داشت.
دعوت نشدن از افغانستان برای شرکت در نشست مسکو، خشم افغانستان را برانگیخت. وزارت خارجه افغانستان گفت که برگزاری اجلاسی در مورد افغانستان بدون حضور افغان ها، نه تنها به رفع مشکلات افغانستان کمکی نخواهد کرد بلکه، موجب نگرانی افغانستان نیز خواهد شد.
موارد پنهان در نشست مسکو چه بود؟
وزارت خارجه افغانستان می گویند که گزارش های منتشر شده در این مورد، هنوز به گونه رسمی از سوی روسیه اعلام نشده، بنابراین افغانستان هم در این مورد نظری ندارد.
با این حال مقامات وزارت خارجه افغانستان می گویند که، تحولات صورت گرفته در منطقه را به صورت جدی پی گیری می کنند.
خیرالله آزاد معاون سخن گوی وزارت امور خارجه افغانستان به خبرنامه می گوید، حکومت افغانستان همواره بر این تاکید کرده است که، تروریزم و ناامنی در افغانستان تنها به افغانستان محدود نیست، بلکه ریشه های آن بیرون از افغانستان است.
او تروریزم را مشکل منطقه ای و تهدیدی علیه همه کشورها می داند و کشورهای منطقه را به همکاری با افغانستان در راه مبارزه با گروه های تروریستی فرا می خواند.
آقای آزاد، برگزاری نشست مسکو را برای افغانستان سوال برانگیز می داند و می گوید که افغانستان، از مجاری دیپلماتیک خواهان معلومات از این کشورها شده است.
معاون سخن گوی وزارت خارجه افغانستان می گوید ” نگرانی ما این است که چرا افغانستان در این نشست دعوت نشده بود. چه چیزی در این نشست مطرح شده است که باید از چشم و گوش دولت افغانستان، پنهان می شد.”
نگرانی روسیه از داعش و افراط گرایی
برخی کارشناسان مسایل افغانستان معتقدند که موضع گیری روسیه، به دلیل نگرانی هایی است که این کشور در افغانستان دارد و آن هم، نگرانی از پروژه ی داعش سازی و تقویت گروه های افراطی در افغانستان و آسیای میانه است.
داکتر لطیف نظری استاد دانشگاه کابل می گوید، یکی از نگرانی های روسیه این است که، مبادا با آمدن آقای حکمتیار، اسلام گراهای رادیکال در افغانستان و آسیای میانه که با این کشور مرز مشترک دارد، تقویت شوند و از این طریق ناامنی به مرزهای روسیه کشانده شود.
به گفته ی آقای نظری، هر چند تاکنون روسیه به صراحت مخالفت خود را با حذف نام آقای حکمتیار اعلام نکرده، اما این که خواهان زمان بیشتری برای تصمیم گیری شده است، نشان دهنده ی نگرانی روسیه از این بابت است.
به باور این استاد دانشگاه، تا ز مانی که نگرانی روسیه برطرف نشود، آنها روند برداشته شدن تحریم ها از حکمتیار و رهبران این حزب را به تاخیر خواهند انداخت.
نباید تجربه پاکستان را تکرار کرد
پیش از این، انگشت اتهام افغانستان به سمت پاکستان بود و این کشور را به حمایت و تجهیز گروه های تروریستی از جلمه طالبان متهم می کرد. حالا به نظر می رسد، برخی کشورهای منطقه مانند روسیه نیز، با توجه به نگرانی های امنیتی شان و بدون توجه به درخواست های افغانستان، با طالبان ارتباط برقرار کرده اند.
این تحول در سیاست روسیه، از یک سو به معنی شکست افغانستان در همراه کردن کشورهای منطقه برای فشار آوردن به طالبان و پاکستان به منظور، تامین امنیت و صلح در افغانستان است و از سوی دیگر، خطرناک شدن وضعیت در منطقه بخصوص برای مردم افغانستان و افزایش نگرانی ها از آینده ای خونین.
اما مقامات افغانستان در روزهای گذشته به صراحت گفته اند، کشورهای دیگر نباید تنش های موجود بین خودشان را به افغانستان بکشانند.
محمد حنیف اتمر مشاور امنیت ملی افغانستان گفته است “افغانستان با کشورهای مختلف که شامل آمریکا، ایران، روسیه، هند، چین و عربستان و دیگر کشورها می باشد، اعلام می کند که نفع همه شان در این است که در جنگ با تروریزم در افغانستان همکاری کنند و مسایل شخصی و تنش های روابط خارجی خود را به این جا نکشانند.”
مشاور امنیت ملی افغانستان همچنین گفته است “در جنگ با تروریزم مبنای روابط باید رابطه میان دولت‌ها باشد نه رابطه میان دولت و یک گروه غیردولتی. اگر خارج از این اصل حرکت شود، در جنگ با تروریزم موفقیتی به دست نمی آید. نباید تجربه پاکستان را تکرار کرد.”
مختار پدرام همکار این گزارش بوده است.
افزودن دیدگاه