امروز پانزدهمین سالروز انتقال قدرت از برهان الدین ربانی به حامد کرزی رییس اداره موقت افغانستان است.
پانزده سال قبل در تاریخ اول جدی سال 1380، قدرت به صورت صلح آمیز و با برگزاری مراسمی، از آقای ربانی رییس جمهور دولت مجاهدین به حامد کرزی رییس اداره موقت افغانستان منتقل گردید.
برهان الدین ربانی در مراسم انتقال قدرت گفته بود که، بیش از هر وقت دیگری به آینده روشن کشورش امیدوار است. او معتقد بود “دوره های سخت مردمش، در حال سپری شدن است و ملت زجر دیده افغانستان با صلح، امنیت، آرامش و رفاه فاصله زیادی ندارد.”
https://www.youtube.com/watch?v=HOxoNH6HZVs
اگر چه حالا و با گذشت 15 سال، این کشور به صلح، امنیت، آرامش و رفاهی که آقای ربانی به آن امیدوار بود نرسیده است اما، انتقال قدرت آن هم به صورت مسالمت آمیز در آن زمان، نقطه عطفی در تاریخ سیاسی این کشور پنداشته می شود؛ کشوری که در طول تاریخش، منطق رسیدن به قدرت استفاده از زور، خشونت، جنگ، کودتا و قتل بوده است و آغاز در به دری ها و بدبختی ها.
تاریخ سراسر کودتا و خشونت
حوادث تاریخی افغانستان مملو از خشونت ها و قتل هایی است که برای حفظ قدرت و به دست گرفتن قدرت رخ داده است. شاهان این کشور همواره، با جنگ و خشونت های فراوان به قدرت رسیده اند و به همین روش هم از سوی دیگران، از قدرت کنار زده شده اند. اما از زمان داوود خان که پایان نظام پادشاهی و آغاز نظام جمهوری در این کشور بود هم، این سلسله حوادث خونین ادامه یافت و در برخی مواقع شدت بیشتری هم پیدا کرد. حوادث تاریخی نشان می دهد که انتقال قدرت در این کشور، هرگز آسان نبوده است.
کودتای داوود خان
محمد داوود در تاریخ 26 سرطان سال 1352 خورشیدی، زمانی که ظاهر شاه به ایتالیا رفته بود با کودتای بدون خونریزی، نظام سلطنتی را پایان داد و اینگونه قدرت را به دست گرفت.
ظاهر شاه در واکنش به این کودتای داوود خان گفته بود که هرگز تصور نمی کرد نزدیک ترین افراد خانواده اش، بر علیه او کودتا کنند.
کودتای تره کی
نور محمد تره کی که یکی از بنیانگذاران حزب دموکراتیک خلق افغانستان بود، در 7 ثور 1357، علیه داوود خان کودتا کرد و قدرت را به دست گرفت.
داوود خان پس از یک روز مقاومت، با اعضای خانواده اش در قصر دارالامان در تاریخ هشتم ثور کشته شد و کودتای تره کی با خونریزی به پیروزی رسید.
کودتای حفیظ الله امین
در کمتر از یک و نیم سال بعد از به قدرت رسیدن تره کی، این بار او هم در کودتایی به قتل رسید که این بار حفیظ الله امین راه اندازی کرده بود. در 25 سنبله 1358، تره کی کشته شد و قدرت را با مرگش به امین سپرد.
کودتای ببرک کارمل
عمر حکومت حفیظ الله امین هم بسیار کوتاه بود. او تنها پس از 100 روز، با حمله شوروی سابق به افغاستان، در تاریخ 6 جدی همان سال، در مقابل چشمان اعضای خانواده اش به قتل رسید و اینگونه، ببرک کارمل هم با کشتن و کودتا، قدرت را در دست گرفت.
به قدرت رسیدن داکتر نجیب الله
ببرک کارمل، پس از7 سال حکومت از دبیر کلی حزب دموکراتیک خلق کنار زده شد و در ماه عقرب 1365 از ریاست جمهوری هم برکنار گردید و سپس داکتر نجیب الله از سوی این حزب به قدرت رسید.
به قدرت رسیدن برهان الدین ربانی
اگر چه کودتای شهنواز تنی، علیه داکتر نجیب الله، ناکام شد اما او هم سرانجام با افزایش قدرت مجاهدین و ورود آنها به شهر کابل در سال 1371، از قدرت کنار زده شد و به دفتر سازمان ملل در کابل پناه برد. نجیب الله هم، چند سال بعد توسط طالبان به قتل رسید.
با ورود نیروهای مجاهدین به کابل، صبغت الله مجددی پس از این که دو ماه به عنوان رییس دولت موقت مجاهدین کار کرد، بر اساس توافق میان برخی گروه های مجاهدین، قدرت را به عنوان اولین رییس جمهور دولت اسلامی، به برهان الدین ربانی سپرد. با ورود طالبان به افغانستان و تسلط بر پایتخت، نا امنی ها و نابسامانی ها در این کشور ادامه یافت تا زمان سقوط این گروه.
انتقال مسالمت آمیز قدرت
پس از سقوط طالبان و بر اساس کنفرانس بن، برهان الدین ربانی در تاریخ 1 جدی 1380، قدرت را رسما به حامد کرزی واگذا کرد.
از این زمان و با روی کار آمدن نظام جدید در افغانستان، مبنای رسیدن به قدرت در افغانستان تغییر کرد. از واگذاری رسمی قدرت توسط برهان الدین ربانی به حامد کرزی، این روند در افغانستان آغاز شد و مردم این کشور در طول 15 سال گذشته شاهد انتقال قدرت و گرفتن قدرت از راه های خشونت بار و خونبار نبوده اند.
حامد کرزی هم پس از 13 سال حکومتداری، در ماه میزان 1393خورشیدی، در مراسمی رسمی در ارگ ریاست جمهوری افغانستان، قدرت را رسما به محمد اشرف غنی رییس جمهور بعد از خودش سپرد.
رییس جمهور اشرف غنی در این مراسم گفته بود که، مردم افغانستان موفقانه از امتحانی عبور کرده اند که در نتیجه آن، انتقال قدرت به طور مسالمت آمیز در کشور نهادینه شد.
او این انتقال مسالمت آمیز را به مردم افغانستان تبریک گفت.
انتقال قدرت به صورتی آرام و به دور از قتل و کودتا، از دستاوردها و تحولات این دوره برای افغانستان پنداشته می شود؛ کشوری که مردمش، هرگز خاطرات خوشی از فرایند انتقال قدرت نداشته اند.
تاکید بر روش های دموکراتیک
حالا و پس از گذشت 15 سال از روزی که حامد کرزی قدرت را از برهان الدین ربانی تحویل گرفت، دیگر زبان رسیدن به قدرت در افغانستان رفته رفته تغییر کرده است.
در بیش از دو سالی که از عمر حکومت وحدت ملی می گذرد، اگر چه با اختلافات میان رهبران حکومتی همراه بوده و موجب افزایش نگرانی ها در میان شهروندان این کشور شده است اما هیچ حزب، گروه یا مسوولانی از این نظام، راه عبور از این بحران ها را کودتا و خشونت ندانسته و بر روش های دموکراتیک مانند انتخابات و جلوگیری از رفتن کشور به سمت بحران، تاکید داشته اند.
به عنوان نمونه، با افزایش اختلافات میان رهبران حکومت وحدت ملی، رهبران احزاب اپوزیسیون در این کشور، برای حل اختلافات بوجود آمده اعلام آمادگی کردند و گفتند ” اجازه نخواهند داد که این کشور به سمت بحران سوق داده شود.”
راهی جدید در عرصه سیاسی
محمد اکبری نماینده بامیان در مجلس افغانستان، انتقال قدرت از برهان الدین ربانی به حامد کرزی را، در تاریخ سیاسی این کشور بی پیشینه می داند.
محمد اکبری به خبرنامه می گوید که، انتقال قدرت به صورت مسالمت آمیز، آن هم درکشوری که موارد زیادی از کودتا ها و خشونت ها را دیده است، اقدامی بی پیشینه برای تحویل دادن قدرت بود.
همانند آقای اکبری شماری زیادی از افغان ها بدین باورند که نخبگان افغانستان دیگر به روش های خشونت بار انتقال قدرت افغانستان نمی اندیشند و زمینه های دست به دست شدن قدرت با خونریزی نیز تا حدی برچیده شده است.
با آن که افغانستان با شورشی گری فعال و جنگ گسترده مواجه است، اما به نظر می رسد نهادینه شدن قدرت دولت مرکزی و حمایت های بین المللی نظامی و سیاسی از این کشور، همه راه های بازگشت به فصل خونبار انتقال قدرت در این کشور را مسدود ساخته است.
افزودن دیدگاه