مجریان پروژه تاپی اعلام کرده اند که از لحاظ مالی، کار تمویل پروژه انتقال گاز ترکمنستان به افغانستان که از طریق هند و پاکستان صورت می‌گیرد، در مرحله نهایی رسیده است.
مبین ساولات، رییس اداره گاز دولتی پاکستان به رویترز گفته است که بودجه‌ی مورد نظر این پروژه تقریبا فراهم شده و ماه آینده میلادی شاهد خبرهای خوش زیاد‌تری خواهیم بود.
از سوی هم محی‌الدین نوری، سخنگوی وزارت معادن و پترولیم افغانستان نیز در گفتگو با خبرنامه تاکید که گفتگوها و جلسات کشورهای عضو تاپی برای سرعت بخشیدن این پروژه ادامه دارد.
او تاکید کرد که سهم بودجه‌ی افغانستان برای این پروژه ماه گذشته میلادی آماده بوده و این نشان می‌دهد که افغانستان تصمیم قاطع برای پیشبرد این پروژه منطقه‌ای دارد.
تمویل مالی پروژه گاز تاپی توسط کشورهای عضو این پروژه به گونه‌ی سهامی پرداخت می‌شود که مصارف آن حدود ١٠ میلیارد دالر برآورد شده است. در پرداخت بودجه انتقال این لوله گاز، سهم افغانستان 5 درصد، سهم پاکستان 5 درصد، هندوستان نیز 5 درصد و سهم ترکمنستان 85 درصد می‌باشد.
با این وجود ترکمنستان به خاطر ساختن خط لوله انتقال گاز آن کشور از طریق افغانستان به پاکستان و هند، روز گذشته، حدود ۷۰۰ میلیون دالر از بانک انکشاف اسلامی قرضه گرفت.
کار عملی این پروژه در ماه دسامبر سال گذشته‌ی میلادی آغاز شد و قرار است که در سال 2020، کارهای پایپ‌لاین این پروژه تمام شود و عملن از این پایپ‌لاین ها گاز وارد کشورهای عضو گردد.
مربع مشترک المنافع
تاپی (Turkmenistan, Afghanistan, Pakistan, India) گاز ترکمنستان را از حوزه «گالکینیش» که ذخایر آن تا ۱۶ تریلیون متر مکعب برآورد شده، از ولایات هرات، هلمند، فراه و قندهار افغانستان به کویته پاکستان و از آنجا به شهر ملتان این کشور منتقل می شود و بالاخره در منطقه موسوم به «فاضلکا» در پنجاب هند به پایان می‌رسد.
این پایپ‌لاین ظرفیت انتقال سالانه ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز را دارد و برای هر چهار شریک این طرح سودآور خواهد بود. این طرح، به‌ویژه برای ترکمنستان که در دو دهه گذشته به دنبال مشتری و ایجاد بازار برای گاز خود بوده، منفعت بیشتری خوهد داشت.
لوله انتقال گاز تاپی حدود ۱۸۱۴ کیلومتر طول دارد که ۱۴۷ کیلومتر آن از خاک ترکمنستان، ۷۳۵ کیلومتر از خاک افغانستان عبور کرده و با طی ۸۰۰ کیلومتر در پاکستان، به شهر فاضلکا در هند خواهد رسید.
مقامات افغانستان و سه کشور دیگر اعلام کرده‌اند که بخشی از لوله گاز تاپی در درون افغانستان زیرزمینی خواهد گذشت.
با این حال محمد اشرف غنی رییس جمهوری در محفلی آغاز رسمی کار عملی این پروژه گفته بود که “این پروژه بخشی از برنامه‌های چند شاخه‌ای فایبر نوری، خطوط آهن و انتقال برق است که یک شاهراه فوق‌العاده‌ی همکاری را میان آسیای مرکزی و آسیای جنوبی ساخته است.”
مخالفت پاکستان
چندی پیش رسانه‌های پاکستان گزارش داده بودند که مقام‌های این کشور در جستجوی مسیر بدیل افغانستان برای انتقال پروژه‌های «کاسا یک‌هزار» و «تاپی» می‌باشند. با آن که مقام‌های پاکستانی بر نیت شان برای ایجاد صلح در افغانستان تاکید کرده اند اما در عین حال گفته بودند که به نوعی در تلاش اند که افغانستان را از پروژه بزرگ زیربنایی مانند پروژه برق کاسا ۱۰۰۰ که از تاجکستان می‌آید محروم کند.
اما مقام‌های حکومت افغانستان می‌گویند که این اظهارات مقام‌های پاکستان، سیاسی است و جنبه‌ی عملی ندارد.
امان الله غالب، معین وزارت انرژی و آب افغانستان می‌گوید که در جلسه که در شهر پاریس در مورد پروژه کاسا یک‌هزار در ماه سنبه سال جاری خورشید برگزار شده بود، هیچ حرفی در این مورد مطرح نشد.
این مقام افغانی گفته بود که “پاکستان اگر راه بدیلی برای انتقال این پروژه می‌داشت در جلسه پاریس که همه‌ی اعضای این پروژه و هم‌چنان دونرهای آن حاضر بودند، مطرح می‌کردند. پاکستان در این جلسه از هیچ مسیر بدیل افغانستان، حرف نزدند.”
از سوی هم چندی قبل رضا حیدری، مشاور تخنیکی وزارت انرژی و آب افغانستان، در گفتگو با خبرنامه در واکنش به این اظهارات یکی از بلندپایه ترین مقام‌های پاکستان در حوزه سیاست خارجی گفته بود که ” این حرف‌های مقام‌های پاکستان، سیاسی است تا این که جنبه تخنیکی و عملی داشته باشد”
منفعت منطقه‌ای
براساس توافق انجام شده میان کشورهای اجرا کننده تاپی، نقش افغانستان در کنسرسیوم تاپی، ترانزیتی می باشد و دولت افغانستان سالانه نزدیک به ۵۰۰ میلیون دالر حق ترانزیت از انتقال این گاز دریافت خواهد کرد.
افغانستان در قرارداد ۳۰ ساله تاپی، می‌تواند در سه مرحله، مقادیر مشخص گاز از این خط لوله برداشت نماید. این کشور، در۱۰سال نخست این پروژه، سالانه ۵۰۰ میلیون متر مکعب، در۱۰ سال دوم سالانه ۱ میلیارد مترمکعب و در۱۰ سال سوم ، سالانه ۱،۵ میلیارد متر مکعب گاز از ترکمنستان خریداری خواهد کرد.
سهم هند و پاکستان از ۹۰ میلیون متر مکعب گاز روزانه که این لوله انتقال می‌دهد، به مقدار ۳۸ میلیون متر مکعب برای هر یک تعریف شده است. پاکستان نیازمند تامین گاز برای صنایع و مصرف شهروندان خود می باشد؛ مردم پاکستان در اعتراض به کمبود برق و گاز در خانه‌های‌شان بارها اعتراض کرده اند.
آصف‌علی زرداری، رییس جمهوری پیشین پاکستان نیز گفته بود که اجرای این پروژه به توسعه و پیشرفت منطقه‌ای کمک خواهد کرد.
با این حال، ۱۲ پمپ فشار در مسیر انتقال این طرح نصب خواهد شد که از آن جمله ۵ پمپ آن در داخل افغانستان قرار می‌گیرد که حدود یک میلیارد دلار ارزش دارند. علاوه برآن، این فناوری می‌تواند به توسعه صنعت گاز افغانستان نیز کمک کند.
دو دهه طولانی
طرح اولیه پروژه تاپی، بیش از دو دهه پیش مطرح شد. اولین بار در سال ۱۹۹۰ میلادی، شرکت آرژانتینی یونیکال این طرح را مطرح کرد. مدتی بعد، شرکت بریداس آمریکایی وارد عمل شد و یونیکال از میدان رقابت بیرون رفت. در زمان حاکمیت گروه طالبان در افغانستان نیز تطبیق این طرح بر سر زبان ها بود. با وقوع حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و سقوط گروه طالبان اجرایی شدن این طرح برای مدتی متوقف گردید.
با این حال 9 سال بعد اولین موافقت نامه موسوم به تاپی در دسامبر سال ۲۰۱۰ میلادی در عشق‌آباد، پایتخت ترکمنستان به امضا رسید. اجرای پروژه تاپی قرار است در پنج مرحله عملیاتی شود.
بر اساس گزارش های بانک انکشاف آسیایی، مرحله اول موافقت‌نامه حکومت‌ها می‌باشد و درماه دسامبر سال ۲۰۱۰ میلادی تکمیل شده است، مرحله دوم موافقت‌نامه خرید و فروش می‌باشد که در ماه آپریل سال ۲۰۱۱ میلادی و ماه می سال ۲۰۱۲ میلادی تکمیل شد. مرحله سوم آن تاسیس شرکت لوله می‌باشد که اهداف آن در ماه سپتامبر ۲۰۱۲ میلادی، ماه جنوری، جون سال ۲۰۱۳ میلادی و ماه فبروری سال ۲۰۱۴ میلادی تعیین شده بود.
بر اساس گزارش این بانک، مرحله چهارم آمادگی پروژه بود و تاریخ تطبیق آن ماه آگوست سال ۲۰۱۵ میلادی تعیین شده بود که هنوز به انجام نرسیده است و به گفته‌ی محی الدین نوری، سخنگوی وزارت معادن تا پایان سال ۲۰۱۶ میلادی تطبیق آن تکمیل خواهد شد. و مرحله پنجم، بهره برداری این پروژه است که قرار است در آگست سال ۲۰۱۷ میلادی اجرا گردد.
حمایت امریکا
امریکا به عنوان شریک استراتژیک افغانستان کوشیده است که نقش افعانستان را در معادلات اقتصادی منطقه برازنده کند. علاوه بر آن، به باور آگاهان، واشنگتن با حمایت از طرح تاپی و ترانزنیت آن از افغانستان در تلاش است تا کنترول بزرگترین پایپ لاین گاز آسیا را در اختیار داشته باشد.
یکی از دلایل دیگر حمایت واشنگتن از این پروژه، انزوای بیشتر ایران در بازارهای روبه رشد انرژی هند و پاکستان عنوان شده است.
پیش از این قرار بود که خط لوله گاز ایران به هند و پاکستان انتقال یابد. «خط لوله صلح» پایپ‌لاین گازی ایران یکی از پروژه های عنوان شده که قرار بود به پاکستان و هند کشیده شود و از آن طریق گاز ایران به این دو کشور انتقال یابد.
اما با شروع کار عملی پروژه تاپی، هند و پاکستان پیشنهاد ایران را رد کرده و به پروژه تاپی پیوستند، پروژه‌ای که افغانستان در آن نقش کلیدی بازی کرده و چهارراهی برای عبور این پایپ‌لاین شده است.
افزودن دیدگاه