پانزده سال بعد از 11 سپتامبر؛ افغانستان در کجا قرار دارد؟

توسطقیام نوری

شهریور ۲۱, ۱۳۹۵ به روز رسانی : بهمن ۲۴, ۱۴۰۲ , , , , , , ,

آغاز ماجرا؛ 11سپتمبر – 2001

صبح‌گاه روز 11 سپتمبر سال دوهزار و یک چهار هواپیما که از شمال شرق امریکا به سوی شهر نیویارک در حرکت بودند، از سوی افراد وابسته به شبکۀ تروریستی القاعده ربوده می شود.

هراس افگنان با دو هواپیما برج های مرکز تجارت جهانی را در شهر نیویارک هدف قرار می دهند.

یکی از ساختمان ها در جریان نزدیک به دو ساعت فرو می ریزد. برج دومی نیز پس از دو-سه روز از هم می پاشد. برج های که روزی عظمت اقتصادی امریکا را نشان می داد، حالا به مشتی از خاکستر تبدیل شده بود.

نزدیک به 3 هزار تن در این رویداد کشته می شوند. بیش از 6 هزار تن دیگر نیز در این رویداد زخمی می شوند. این رویداد به ارزش 10 میلیارد دالر به بخش املاک و زیربناها خساره وارد می کند. اما، این رویداد در کل 3 تریلیون دالر به اقتصاد امریکا ضربه می زند.

یازده سپتامبر واکنش های جهانی را بر می انگیزد. جهانیان از این که کی ها پشت چنین حملاتی بوده اند، سوال می کنند.

nine-eleven-incident
پانزده سال پیش مرکز تجارت جهانی در شهر نیویارک امریکا آماج قرار گرفت.

سیاستگران امریکا نیز شبکه هراس افگن القاعده را عامل این حمله بزرگ هراس افگنی قلمداد می کنند.
حمله بر افغانستان

پس از آن که طالبان در سال 1996 میلادی با زور تفنگ و با حمایت استخبارات پاکستان ( آی.اس.آی) کابل را تصرف کردند، این گروه به زودی اسامه بن لادن، رهبر شبکۀ تروریستی القاعده را در خاک افغانستان پناه دادند. اسامه بن لادن که از سودان تبعید شده بود، حالا در افغانستان و در کنار اسلام گرایان تندرو لانه ی امنی می یابد.

این گروه در ازای این کار به روز نهم ماه سپتامبر سال دوهزار و یک میلادی، دو هراس افگن را به قصد کشتن احمد شاه مسعود، فرمانده جبهه مقاومت بر ضد طالبان می فرستد. آن دو تن تروریست عرب موفق به ترور احمد شاه مسعود می شوند و این گونه یکی از کابوس های طالبان پایان می یابد.

اما، بدنبال حمله یازدهم سپتامبر، امریکا از رژیم طالبان می خواهد که اسامه بن لادن را به امریکا تسلیم دهد. طالبان این کار را نمی پذیرند.

field
نمای از بمباران هوایی مواضع طالبان در سال 2001

سقوط رژیم طالبان

بدنبال رد درخواست امریکا برای مسترد کردن اسامه بن لادن، طراح اصلی حمله بر مرکز تجارت جهانی، امریکایی ها هواپیماهای بی-52 را بر فراز آسمان افغانستان روانه می کنند.

مأموریت های هوایی امریکا برای یک ماه ادامه می یابد. سرانجام، رژیم طالبان پس از پنج سال حاکمیت بر حدود نود درصد خاک افغانستان شکست می خورند و به لانه های امن شان در آن سوی مرز در پاکستان فرار می کنند.

منع کار و تحصیل زنان، ویران کردن تندیس های بودای بامیان، گذاشتن ریش اجباری و اعمال دیگر قوانین سخت گیرانه‌ی شریعت اسلامی، از میراث های طالبان است که هرگز فراموش مردم افغانستان نخواهد شد.

نابودی هسته‌های القاعده

بدنبال سقوط رژیم طالبان، فضا بر شبکۀ القاعده در افغانستان تنگ شد. رهبر شبکۀ القاعده مدت زمان کوتاهی در غارهای به نام توره بوره به گونۀ مخفیانه زندگی می کرد. اما، پس از آن که محل اختفای اسامه – معروف ترین تروریست جهانی تا آن زمان – افشا می شود، او به پاکستان می رود.

این گونه، بساط القاعده از افغانستان برچیده می شود. پس از آن شبکۀ القاعده عملا در هیچ رویداد امنیتی در افغانستان فعالیت نداشت و یا هم اگر داشت به گونۀ رسمی مسوولیت آن را نپذیرفت.

bin-ladan
اسامه بن لادن در پی سقوط رژیم طالبان به پاکستان گریخت

2001 2004 سال‌های امن افغانستان

با سقوط رژیم طالبان حکومت موقت به رهبری حامد کرزی – که چهرۀ خیلی گم نامی در قضایای سیاسی- نظامی افغانستان پنداشته می شد – شروع به کار کرد. قانون اساسی تصویب شد. قانونی که تقریبا هر نوع آزادی های فردی و اجتماعی افراد از جمله، حق اعتراضات، حق شرکت در انتخابات و حق کار و تحصیل را برای همه تضمین کرده بود. افغانستان، ظاهرن پس از سال ها تنش و زد و بندها، حالا دارای یک حکومت مردمی شده بود.

اما، سال های عیش و آرام مردم افغانستان دیری نپاید. طالبان با آغاز سال 2004 میلادی از پاکستان دو باره آمدند و حمله های شان را علیه نیروهای خارجی و افغان از سر گرفتند.

از نخستین رویدادهای امنیتی که در آن سال رخ داده بود، انفجار یک ماین کنار جاده‌ای در قندز بود. در این رویداد یک کاروان نیروهای ناتو هدف قرار گرفت اما چهار تن غیرنظامی کشته شد. طالبان و شبکه القاعده مسوول انجام این کار شناخته شدند.

ظهور دوباره طالبان

طالبان در اوایل سال دوهزار و پنج میلادی دیگر از یک گروه منزوی و شکست خورده، عملا به یکی از زاویه های قدرت در افغانستان بدل شده بودند. آنان در ولایت های قندهار و هلمند پایگاه ساختند و از همان جا حمله های شان را بر ضد نیروهای افغان و خارجی راه اندازی کردند.

تا سال دوهزار و هشت میلادی طالبان به حدی قوی شده بودند که امریکا مجبور شد در آن زمان دست کم 4500 سرباز اضافی به افغانستان بفرستد.

taliban
طالبان در سال 2004 میلادی حمله های شان را در افغانستان از سر گرفتند

اما، در سال دوهزار و نه میلادی ادارۀ اوباما 17000 نیروی دیگر نیز به افغانستان فرستاد. در ماه دسامبر سال 2009 ادارۀ اوباما 30 هزار سرباز اضافی دیگر نیز به افغانستان گسیل داشت.

با مجموع نیروهای موجود در افغانستان شمار سرباز امریکایی تا سال دوهزار و نه میلادی به 100 هزار سرباز رسیده بود.

این افزایش در شمار سربازان امریکایی که در قالب مأموریت مبارزه با هراس افگنی بر ضد طالبان می جنگیدند به کاهش نفوذ طالبان در قندهار و هلمند منجر شد. هرچند، طالبان همچنان در ولایت های شرقی نزدیک مرز پاکستان از جمله پکتیا، پکتیکا و خوست به صورت گسترده حضور داشتند.

شکست نظامی یا تغییر تاکتیکی؟

حکومت افغانستان پس از سال ها نبرد با طالبان در میدان های جنگ به یک باره گی در سیاست مبارزه با طالبان تغییر جهت داد.

حکومت پیشین به رهبری حامد کرزی، در سال 2010 میلادی شورای عالی صلح را ایجاد کرد.

هدف اساسی این شورا تشویق طالبان برای پیوستن به حکومت افغانستان از راه گرفتن امتیازات سیاسی بود.

این شورا هرچند در تلاش هایش برای این مطلوب ناکام از آب درآمد و جنگ همچنان ادامه یافت.  طالبان هر روز نیرومند تر  شدند.

us-forces-deployed
تا سال 2009 دست کم 100 هزار سرباز امریکایی بر ضد طالبان می جنگیدند

ظهور دو بارۀ القاعده؛ اواخر 2015

مقام های بلندپایه دستگاه استخباراتی امریکا یا سی.آی.ای در ماه دسمبر سال دوهزار و پانزده گفتند که القاعده دوباره پناه گاه های امن در ولایت های جنوبی افغانستان ایجاد کرده است.

هرچند، معاون رییس سی.آی.ای در آن زمان گفته بود که آنچه که برای امریکا نگران کننده است، ظهور دو باره القاعده نه، بلکه توان مند شدن طالبان است.

نیروهای افغان و امریکایی در همان سال یک عملیات ویژه را بر ضد یکی از پایگاه های القاعده در هلمند راه اندازی کردند. این نیروها توانستند در یک عملیات شب هنگام و سریع دو صد تن از جنگجویان وابسته به القاعده را از میان بردارند.

سقوط قندز اکتبر 2015

ظاهرن، طالبان از سال های 2010 به این سو حضور شان را در بخش های شمال افغانستان نیز گسترش داده اند.

برای همین این گروه در ماه اکتبر سال دوهزار و پانزده میلادی توانستند ادارۀ ولایت قندز را برای سه روز بدست بگیرند. این رویداد در حالی انجام شد که حکومت وحدت ملی به رهبر دکتر غنی و داکتر عبدالله اولین سالروز تأسیس حکومت شان را تجلیل می کردند.

طالبان از سال دو هزار و هفت میلادی به این سو در بخش های شمالی افغانستان جا به جا شده بودند. هدف اصلی طالبان در آن زمان، هدف قرار دادن کاروان های اکمالاتی ناتو بود که از راه تاجیکستان به افغانستان می آمدند.

Powerful-taliban
سقوط قندز بدست طالبان در ماه اکتبر سال 2015

اعلام موجودیت داعش

در حالی که نیروهای امنیتی افغان و خارجی به سختی در برابر طالبان، شبکۀ حقانی و حتا شبکۀ القاعده مبارزه می کردند، داعش شاخه اش را در در افغانستان اعلام کرد.

اعلام موجودیت داعش در خراسان؛ منطقه ای که افغانستان، پاکستان، هند و بخش های از آسیای میانه را در بر می گیرد.

گروه داعش، حافظ سعید خان – عضو پیشین تحریک طالبان پاکستان – را به حیث رهبر این گروه در خراسان گماشت. سعد اماراتی، از ولایت لوگر افغانستان نیز به حیث معاونش گماشته شد.

این گروه فعالیت های خود را در هلمند آغاز کرد. اما، به زودی از آنجا به ننگرهار جا به جا شدند. نظامیان امریکایی گفتند که داعش می خواهد این ولایت را به حیث پایگاه منطقه یی شان بسازند.

تلفات سنگین جنگ امریکا در افغانستان

بر بنیاد آمار نهادها و سازمان های مختلف جهانی، نیروهای امریکایی در جریان پانزده سال حضور شان در افغانستان دست کم 3500 کشته داده اند.

تلفات افغان ها نیز به 104 هزار تن می رسد. از این میان، 31 هزار تن شان غیرنظامیان هستند و باقی مانده نیروهای امنیتی افغان می باشند. دست کم 41 هزار تن از شهروندان افغانستان در جریان این نبردها زخمی شده اند.

nato-funereal
نیروهای ائتلاف در جریان پانزده سال حضور شان 3500 تن کشته دادند

هرچند، نیروهای امنیتی خارجی و طالبان مسوول کشته شدن این شمار از غیرنظامیان افغان هستند اما ظاهرن طالبان مسوول بیشترین تلفات غیرنظامیان در افغانستان می باشند.

کنترول طالبان بر افغانستان

بر بنیاد یافته های نهاد تحقیقاتی نظامی لانگ وار جورنال امریکا، طالبان از میان 400 ولسوالی تا سال دو هزار و شانزده میلادی دست کم 41 ولسوالی را زیر کنترول شان دارند و در 40 ولسوالی دیگر نیز نفوذ چشم گیر دارند. به باور این نهاد، ممکن است شمار بیشتر از این باشد. یعنی در یک نگاه اجمالی، طالبان که در سال دوهزار و یک میلادی تمام بخش های افغانستان را از دست داده بود، حالا 1 دهم ولسوالی های این کشور را زیر اداره و یا هم نفوذ شان دارند.

امریکایی ها بخاطر نابودی تهدید های طالبان حتا مجبور شده جت های جنگی بی-52 و اف-16 از نیرومند ترین هواپیماهای جنگی عصر حاضر را بر ضد طالبان به کار ببرند.

به باور برخی از آگاهان، ظهور دوباره القاعده، کنترول طالبان بر بخشی از مناطق افغانستان و ظهور داعش در این کشور، بیان گر آن است که افغانستان سیر نزولی را در حوزه امنیت خود طی می کند. بیم از آن می رود که با این سیر نزولی، در یک دهه آینده که به نام دهه تحول یاد می شود، افغانستان یک بازگشت جدی به وضعیت شبیه پیشا یازده سپتامبر را داشته باشد. هر چند، زمانی فراوانی تا پایان حضور نیروهای خارجی در سال 2024 برای تغییر وضعیت موجود در افغانستان وجود دارد.

afg-territory
در این نقشه، بخش‌های زیر ادارۀ طالبان با رنگ سیاه و مناطق زیر نفوذ طالبان با رنگ سرخ نشان داده شده

 

چقدر این پست مفید بود؟

روی یک ستاره کلیک کنید تا به آن امتیاز دهید!

میانگین امتیاز 5 / 5. تعداد آرا: 1

تا الان رای نیامده! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز می دهید.

توسط قیام نوری

قیام نوری از خبرنگاران خبرنامه است. دانش آموخته رشته حقوق و علوم سیاسی از یکی از دانشگاه‌های خصوصی در افغانستان می‌باشد. او بیش از شش سال می‌شود که در رسانه‌های مختلف در افغانستان به عنوان خبرنگار ارشد در حوزه های سیاسی و امنیتی کار کرده است. قیام اکنون در خبرنامه سیاست و امنیت را دنبال می نماید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *