مقامهای حکومت افغانستان از کاهش روابط تجاری میان افغانستان و پاکستان خبر داده اند. آنان میگویند که روابط تجاری میان این دو کشور در ماهای اخیر به علتهای مختلف تا مرزِ 500 میلیون دالر کاهش داشته است.
صیام الدین پسرلی، سخنگوی اتاقهای تجارت و صنایع افغانستان به خبرنامه گفت که واردات افغانستان از پاکستان بهگونهی چشمگیری کاهش یافته است. او افزود که بیلانس تجارت این دو کشور در سالهای گذشته در حدود 3 میلیارد دالر بود، اما حالا این رقم به 1.5 میلیارد دالر کاهش یافته است.
آقای پسرلی دلیل کاهش تجارت میان دو کشور را نارضایتی مردم از کیفیت محصولات پاکستان و همچنان گسترش روابط افغانستان با کشورهای آسیای میانه میداند. به باور مقامهای اتاقهای تجارت و صنایع افغانستان، ساخت بندر چابهار از دلایل دیگر کاهش روابط تجاری میان افغانستان و پاکستان است.
مسوولان در نهادهای تجاری افغانستان میگویند که در میان مردم افغانستان یک نوع دید منفی نسبت به محصولات پاکستانی ایجاد شده و این باعث شده است که تقاضای محصولات و کالاهای پاکستانی در داخل این کشور کم شود و تاجران نیز مال کمتری از پاکستان وارد کند.
چندی قبل جوانان افغانستان به نوع گستردهی کمپاین منع استفاده از تولیدات پاکستان را در شبکههای اجتماعی به راه انداخته بودند. آنان در این کمپاین گفته بودند که ما دیگر از محصولات و تولیدات پاکستانی استفاده نمیکنیم.
برخورد نا مناسب پاکستان با تاجران افغان
برخی از تاجران افغان از نوع برخورد حکومت پاکستان شاکی اند. آنان میگویند، که حکومت پاکستان به گونههای مختلف از اموال آنان در مرزهای این کشور پول میگیرد و در داخل خاک پاکستان نیز به بهانههای پاسپورت و جواز تجاری آنان را مورد اذیت قرار میدهد.
عبدالقدیر یکی از تاجران افغان در گفتگو با خبرنامه گفت: ” برخورد حکومت پاکستان با تاجران افغان غیر مناسب است و ما هر بار که مال از پاکستان وارد کردیم به صد جنجال و پول دادن آن را به افغانستان رسانده ایم.”
این تاجران همچنان از بسته شدن بندرهای این کشور به روی تاجران افغانستان شکایت میکنند. عبدالقدیر گفت که با بسته شدن هربار این بندرها، میلیونها دالر خساره به تاجران افغانی وارد شده است. او میگوید که گاهی، کانترهای اموال و کالاهای تجاری آنان چندین ماه در این بندرها متوقف مانده است و اکثرن موادهای ارتزاقی شان خراب شده اند.
با این وجود پاکستان همواره از این بندرها به عنوان ابزار فشار بالای دولت افغانستان استفاده کرده و با تیره شدن روابط سیاسی آنان این بندر را بهروی شهروندان افغانستان می بندند.
سه ماه پیش حکومت پاکستان، بیش از یک هفته مرز تورخم را بهروی افغانستان بست که هزاران شهروند افغان در دو سوی مرز گیر مانده بودند.
از سوی هم مقامهای اتاقهای تجارت و صنایع افغانستان میگوید که این کشور به تعهدات تجاری خود صادق نبوده و همواره از وعدههای شان سر باز زده اند. صیام الدین پسرلی، سخنگوی این اداره میگوید: “افغانستان و پاکستان یک تفاهمنامه تجاری را به نام «تفاهمنامه تجارتی و ترانسپورتی افغان-پاک» (APTTA) به امضا رسانده اند که در آن تمام اصول و چگونگی روابط تجارتی تعریف شده است؛ اما پاکستان بارها از اصول و مقررات این تفاهمنامه سر باز زده است و موادهای این تفاهمنامه را زیر پا کرده است.”
آقای پسرلی تأکید می کند که این امر باعث شده است که افغانستان دیگر میلی برای وارد کردن محصولات و کالاهای پاکستانی نشان ندهد.
یافتن بدیل
از سوی هم حکومت افغانستان در تلاش است که روابط تجارتی خود را با سایر کشورها بهخصوص با کشورهای آسیای میانه گسترش دهد. در این اواخر شاهد بهتر شدن روابط تجاری افغانستان با ایران و هند هستیم. پس از رفع تحریم ها علیه ایران، روابط تجاری افغانستان با این کشور نیز در حال گسترش است.
فعال بودن بندر عباس ایران بهروی تاجران افغان باعث شده است که 50 درصد ترانزیت کالاهای افغانی از این بندر صورت بگیرد. هر چند بندر عباس فاصله طولانی با مرزهای افغانستان دارد، اما تاجران افغان این مسیر را در موازی پاکستان برگزیده اند. با توجه به برداشته شدن تحریم ها از ایران و سرمایه گذاری مستقیم هند بر چابهار، به نظر میرسد، بندر سوم بدیل پاکستان برای افغانستان، نیز در حال بهره برداری میباشد.
از سوی هم ساخت بندر چابهار در کاهش روابط تجاری افغانستان و پاکستان تاثیر جدی داشته است. این بندر حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلومتر نزدیک تر از هر بندری برای افغانستان به کشورهای منطقه است. نزدیک بودن این بندر باعث میشود انتقال اموال از این راه به سادگی صورت گیرد و تاجران بیشتر از طریق این بندر تجارت کنند.
نشریه فارین پالیسی در گزارشی در باره چابهار آورده است که پروژههای اقتصادی از این مسیر، میتواند آسیای مرکزی و جنوبی را به یک مرکز رشد اقتصاد جهانی و فعال، در دههای آینده تبدیل کند. این نشریه در گزارش اش تاکید داشته که موقعیت این بندر باعث میشود تا افغانستان بتواند نقش کلیدی در صعود این چشم انداز منطقهیی بازی کند.
در عین حال مقامهای حکومت افغانستان از افتتاح راه لاجور در چند ماه دیگر خبر میدهند، این راه در ادامه تلاشهای افغانستان برای توسعه ترانزیت و تجارت این کشور از سوی کابل طرح و پیگری میشود. راه لاجورد از بنادر آقینه و ترغندی در شمال و غرب افغانستان آغاز، با عبور از بندر ترکمن باشی در ترکمنستان، وارد باکو در آذربایجان میشود. سپس این راه به تفلیس و پوتی در گرجستان و کارس و استانبول ترکیه وصل میشود که از این مسیر وارد مرزهای اروپا میگردد.
صیام الدین پسرلی، سخنگوی اتاقهای تجارت و صنایع افغانستان میگوید با افتتاح این مسیر، افغانستان از متکی بودن به یک کشور رهایی پیدا کرده و واردات این کشور از پاکستان به حد اقل خواهد رسید. پیش بینی شده است که مسیر راه لاجور حدود 27 درصد اقتصادی تر از سایر مسیرهای ترانزیتی میباشد.