اعلام یک روز ماتم ملی برای شهدای جنبش روشنایی

ساعاتی پس از حملۀ مرگبار بر جنبش روشنایی در منطقۀ دهمزنگ کابل، رییس جهمور غنی روی پرده های تلویزیون ظاهر شد. رییس جمهور افغانستان در پیامی به مردم این کشور گفت که این رویداد “حمله بر آزادی های شهروندی، شهروندان افغانستان است.”

رییس جمهور غنی برای ارج گزاری به قربانیان این رویداد، فردا، سوم ماه اسد سال 1395 خورشیدی را روز ماتم ملی اعلام کرد. وی در پیامش از روحانیون خواست که “در مساجد و دیگر مکان های دینی، برای آرامش روح قربانیان این رویداد، دعا کنند.”

آقای غنی همچنان به نهادهای امنیتی و صحی کشور دستور داد که برای رسیدگی به زخمیان این رویداد خونین، از هیچ تلاشی دریغ نورزند.

به گفتۀ رییس جمهور غنی ” در حالی که از حرکت های مدنی مردم استقبال می کردم، اما همچنان نگران امنیت جان معترضان بودم. برای همین، برای یک هفته با سازمان دهندگان این رویداد گفتگو کردیم تا این اعتراضات به دلایل امنیتی نباید راه اندازی شود”

ایجاد کمیسیون قضایی

رییس جمهور غنی در پیام کوتاهش مساله‌ی مهم دیگری را نیز مطرح کرد. ایجاد کمیسیون به رهبری دادستان کل کشور. محمد اشرف غنی گفت که” هدف از ایجاد این کمیسیون با صلاحیت، مشخص کردن عاملان این رویداد است؛ چه کسانی که در دولت هستند و چه کسانی بیرون از دولت.”

پافشاری بر انتقام گیری

رییس جمهور غنی در این پیام تلویزیونی اش پافشاری کرده که دولت افغانستان با تمام توان تلاش خواهد کرد، خون شهیدان این رویداد را از عاملانش بگیرد.

افزایش آمار تلفات

در حالی که تا ساعاتی پیش وزارت صحت افغانستان آمار شهدای این رویداد را 64 تن و زخمی های آن را حدود 207 تن اعلام کرده بود اما حالا وزارت امور داخلۀ افغانستان گفته است که در این رویداد بیش از 80 تن کشته شده و نزدیک به 250 تن زخمی شده اند. اما هنوز آمار تلفات این رویداد نهایی و قطعی نیست. ظاهرن با گذشت هر ساعت به شمار کشته شدگان این رویداد افزوده می شود.

شمع افروزی برای قربانیان

هرچند، رویداد انتحاری امروز به شدت تکان دهنده بود. اما ده ها تن از هواداران این جنبش دوباره در دهمزنگ گردهم آمده اند. آنان با افروختن شمع ها و خوانش پاره های از قران مجید، یاد شهدای امروز را گرامی داشتند و برای صحت یابی زخمیان این رویداد دعا کردند.

حملۀ انتحاری در اوج تدابیر امنیتی

این رویداد زیر تدابیر شدید امنیتی به وقوع پیوسته است. چرخبال های ارتش از هوا و ده ها نیروی امنیتی از زمین تظاهرات را زیر نظر داشتند. بسیاری از جاده ها در نقاط مرکزی پایتخت افغانستان با کانتینر و یا موترهای زره پوش دولتی و پولیس بسته بودند.

با آن که چند ساعتی است که از وقوع رویداد امروز می گذرد، اما تا کنون به جز اعلامیه های ریاست جمهوری و ریاست اجرایی افغانستان توضیحاتی در باره چگونگی این رویداد از سوی نهادهای امنیتی این کشور ارائه نشده است.

آگاهی حکومت

اما هارون چخانسوری سخنگوی رییس جمهور افغانستان به رسانه ها گفته که حکومت از احتمال وقوع این رویداد باخبر بوده است. به گفتۀ چخانسوری، اطلاعات استخباراتی با سازمان دهندگان این راهپیمایی نیز شریک شده بود. چخانسوری افزوده که” ما می دانستیم که دشمن در تلاش ایجاد نفاق قومی در افغانستان است.”

قرار است، حکومت با سران راهپیمایی امروز نیز دیدار داشته باشد. اما هنوز آجندای این نشست با رسانه ها شریک ساخته نشده است.

مسولیت داعش

مسولیت اکثر انفجارهای خونین که در شهر کابل رخ داده را گروه طالبان پذیرفته است. اما این بار، گروه طالبان در خبرنامه‌ای به رسانه ها گفته که این کار از سوی این گروه انجام نشده است. بر بنیاد خبرنامۀ طالبان ” این کار دشمنان مردم افغانستان است که در تلاش نفاق افگنی میان مردم است.”

گروه داعش اما در خبرنامه ای که در یکی از رسانه های وابسته به این گروه نشر شده، مسوولیت این رویداد را پذیرفته است. در این خبرنامه آمده که دو تن از جنگجویان این گروه واسکت های انتحاری شان را در میان معترضان شیعی منفجر کرده اند.

نبود امبولانس ها

یکی از حاشیه های رویداد خونین امروز، نبود امبولانس ها برای انتقال زخمیان بود. حکومت افغانستان یک شب پیش از راه اندازی اعتراضات بسیاری از جاده های کابل را بر روی رفت و آمد موترها بسته بود. برای همین، امبولانس ها بر بنیاد چشم دید خبرنگار خبرنامه تا مدتی پس از این رویداد به محل حادثه نرسیده بودند؛ مساله‌ای که باعث شده به زخمیان رویداد کمک های لازم پزشکی نرسد و  احتمالا به تلفات بیشتر انجامیده است.

موج محکومیت ها

انفجار امروز بر جنبش روشنایی موجی از محکومیت ها را نیز بدنبال داشته است. اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان در خبرنامه ای گفته که” رییس جمهور غنی از این رویداد متأثر و متأسف شده است.” همچنان به خانواده های قربانیان این رویداد ” تسلیت عرض می دارد.”

اما ادبیات ریاست اجرایی در پیوند با فاجعه امروز در مقایسه با کاخ ریاست جمهوری شدیدتر است. این نهاد در بیان نامه‌ای به رسانه ها گفته که “ریاست اجرایی این عمل تروریستی را با شدیدترین الفاظ محکوم می کند. به نیروهای امنیتی دستور می دهد برای پیگیری عاملان این رویداد دست به کار شوند.”

موج خون دهی

حملۀ انتحاری امروز بر هواداران جنبش روشنایی با آن که اکثر اعضای آن را در شوک عمیق فرو برده بود، اما بسیاری ازاعضای آن و شماری از شهروندان کابلی برای اهدای خون به بیمارستان هایی که قربانیان انفجار امروز در آن تحت درمان قرار دارند، حضور یافته اند. خبرنامه در بازدیدی از یکی از این بیمارستان ها در غرب کابل داشته با سیلی از جمعیت برای اهدای خون به قربانیان حادثه امروز دهمزنگ کابل مواجه شده است.

تظاهرات مسالمت آمیز

هواداران جنبش روشنایی راهپیمایی شان را از صبح روز شنبه، دوم اسد سال 1395 خورشیدی از مصلای شهید مزاری آغاز کردند و تا دهمزنگ کابل پیش رفتند. مظاهره کنندگان با مسالمت آمیز ترین شیوۀ ممکن تظاهرات امروز را به پیش می بردند. گروه پاک کاری، منتظر پایان اعتراضات بود تا شهر را پاک کنند. بایسکل سواران دختر و پسر، جوانان و کهن سالان با پلاکارت هایی که روی آن شعارهای عدالت خواهانه نوشته شده بود، به پیش می رفتند. برخی معترضان، به سربازان گل هدیه می کردند؛ برخی هم به سربازان که از سر صبح برای نظم راهپیمایی مؤظف شده بودند و به شدت تشنه بودند، آب می دادند.

مطالبه جنبش روشنایی از حکومت افغانستان این است که مسیر پروژۀ برق توتاپ باید از بامیان بگذرد؛ خواستۀ که تا این جای کار از سوی حکومت افغانستان پذیرفته نشده است. روشن نیست، جنبش روشنایی بعد از این رویداد به کجا خواهد رفت. اما به گفته‌ی برخی از اعضای آن، این جنبش وارد مرحلۀ حساسی شده و در برابر آزمون بزرگی قرار گرفته است.

نصیر فیضی همکار این گزارش بوده است.