در تنازع بقا؛ چرخش زندگی یک خانواده بر چند سبد

در یک بخشی از شهر کابل، در زیر زمینی یک خانه یک منزله تازه ساخته شده، در کنار یکی از خوب ترین شهرک های رهاییشی، خانم چهل و هشت ساله‌ای زندگی می کند که حاضر نشده تسلیم شرایط سخت زندگی شود.

مادر پنج دختر و یک پسر است. شوهرش دو سال است که کارش را از دست داده و به جز یک دختر بزرگ اش، تمامی فرزندان اش در مکتب و دانشگاه درس می خوانند.

شغل شریف

انیسه، یک سال است آستین بر زده و برای آماده کردن مصارف خانواده و فرزندانش تمام روز تلاش می کند. او یک شغل جالب و کوچک دارد اما چیزهای خیلی زیبا و با ارزش تولید می کند.

او اکثرن در زیر زمینی خانه اش که نور اندکی آن را روشن ساخته است و گاهی هم در دهلیز خانه اش با یک دختر و تنها پسرش، همه روزه سبد می بافد. این خانم افغان، سبد های ساخت خودش را به شهر می برد و آن را در بخش های مختلف با قیمت های متفاوت به فروش می رساند.

تمامی کارهای خرید و ساخت و فروش این سبدها را خود انیسه 48 ساله انجام می دهد.  او یک سال است که مواد اولیه این سبد های دست ساز را از منطقه چنداول در مرکز شهر کابل خریداری می کند و سپس به خانه آورده و مواد بدرد بخورش را جدا کرده و از آن سبد می سازد. سبدهای که انیسه می سازد، بیشتر در هوتل ها و گل فروشی های شهر نو کابل فروخته می شود.

بشتر فروشندگان در شهر نو کابل به دلیل دیزاین های زیبای که سبدهای انیسه دارند از او خریداری می کنند.

انیسه اکنون پس از یک سال، تلاش دارد در کارهایش نو آوری کند. او می خواهد از هر طریقی در فروش صنایع کوچک دستی اش، رونق بدهد. اما ظاهرن به دلیل مشکلات اقتصادی خیلی نمی تواند از مواد های دیگر مانند اسپری های رنگی، برای دیزاین سبدهایش استفاده کند.

بانو انیسه برای این که طرح های جدیدی روی سبدهایش پیاده کند، از ایده مشتریان اش نیز استفاده میکند. او هر باری که به شهر برای فروش سبدهایش می رود، از مشتریانش می پرسند که دوست دارند چگونه سبد بسازد. این کار او را کمک کرده است که در فروش و بازاریابی صنایع دستی خانه گی اش موفق شود.

ابتکار روزافزون

تمام تلاش انیسه این است که هر روز بهتر از روز قبل سبد زیبا تر تولید کند. او می گوید خیلی ایده های خوبی دارد اما عملی شدن ایده هایش نیاز به پول دارد. انیسه برای هر چیز سبد می سازد. برای تزیین دیوار خانه، برای گل پاشان، برای تزیین ماشین عروس و داماد، سبد نقل نکاح، سبد برای حنا، نگهداری وسایل آرایشی، برای نان و میوه های تازه. هر کدام دیزاین متفاوت و موارد کاربرد متفاوت دارند.

بانو انیسه روزانه از هفت تا ده سبد می بافد. او می گوید که یک سال پیش این کار برایش دشوار بود. همیشه در وقت درست کردن سبد وقتی می خواست مواد اضافی اش را قطع کند، دستانش را با کارد و یا قطع همان قطع کننده برنده، می برید. اما اکنون خوب راه افتاده و مصارف خانواده اش را از این طریق فراهم می سازد.

انیسه گاهی در خریدن بوریا یا پته که مواد اولیه ساخت این سبد ها را تشکیل می دهد، فریب می خورد. او به خبرنامه می گوید که زمانی که به باغ قاضی چنداول برای خرید پته می رود، مجبور است آنچه دکانداران به نام بوریا و پته به او می دهند را بگیرد و گاهی مواد خامی را که خریداری می کند خراب می باشد و در آن تاوان می کند.

او هر یک سیر بوریا و یا پته را به 180 تا 200 افغانی خریداری می کند که عمدتا یک مقدار آن غیر قابل استفاده و خراب می باشد.

بازار شکننده

انیسه سبد هایش را با قیمت های متفاوت به بازار عرضه می کند. او می گوید هر کدام از سبدهایش را از هشتاد افغانی تا سه صد و کمتر و گاه بیشتر می فروشد.  درآمد انیسه فرق می کند. او گاهی روز به ارزش پنج صد افغانی سبد می فروشد و گاهی هم تا دو هزار افغانی درآمد دارد. اما این درآمد همه روزه نیست. روزهای است که او حتا موفق نمی شود یک دانه سبد ارزان قیمت بفروشد.

البته روزی که با یک مشتری دلسوزتر رو به رو می شود، بخت یارش می شود. زیرا به گفته خانم انیسه، برخی افراد هستند که در مقابل یک سبد او با میل خود شان پول بیشتر از انتظار او می پردازد. اما در مقابل کسانی هم هستند که تا نفس دارند چنه می زند که سبد را ارزان تر از او بخرند.

ظاهرن برای انیسه ارزان ترین سبدش یک صد افغانی ارزش دارد که همیشه نمی تواند به آن قیمت بفروشد و ناگزیر می شود پایین تر از صد افغانی بفروشد.

با آنکه از طرف مردم تشویق نمی شود و اکثرن افرادی که با او رو به رو می شوند، به جای تشویق او کارش را بیهوده می خوانند اما انیسه نا امید نمی شود به تلاش هایش ادامه می دهد. او می گوید می خواهد کارهایش مورد توجه قرار بگیرد و از سبدهایش مردم بیشتری استفاده کنند.

راه دشوار

وضعیت کار و بار زنان صنعت کار در افغانستان خیلی خوب نیست. بانوان صنعت کار همواره از نبود بازار برای فروش تولیدات دستی شان شکایت دارند. دو ماه پیش زنان صنعت کار در بغلان خواهان ایجاد مارکیت برای اموال شان شدند آنها می گویند که علاقه مندان زیادی برای صنایع شان وجود دارد اما نبود مارکیت برای فروش محصولات شان باعث شده که اکثر فراورده هایشان به فروش نرسد

این در حالی است که همواره زنان صنعت کار یکی از چالش های سر راه شان را نبود بازار فروش برای محصولات شان می دانند. بانوان صنعت کار که کارهای بزرگتری را انجام می دهند از نبود یک بازار دایمی حرف می زنند که آنها بتوانند به راحتی تولیدات دستی شان را به فروش برسانند.

بارها صنایع دستی افغانها که در تولیدات بیشتر آن زنان نقش دارند، در بازارهای جهانی مقام نخست را می گیرند. همین چند سال پیش قالین ساخت افغانستان بهترین قالین جهان شناخته شد. اما گفته می شود به دلیل عدم توجه حکومت به صنایع دستی و حمایت نشدن تولیدات داخلی، صنعت کاران بزرگ و کوچک با مشکلات جدی رو به رو به اند.

شاید اگر همین صنایع دستی هم در افغانستان از سوی حکومت حمایت شده و جدی گرفته شود، بخشی از مشکلات اقتصادی زنان حل گردد. دست کم مصروف شدن زنان در تولیدات کوچک از هر لحاظ آنها را کمک خواهد کرد.

نمونه واضح آن انیسه 48 ساله است که با یک کار خیلی ابتدایی یک خانواده را نان می دهد و فرزندانش را نیز به مکتب می فرستد…

نصیر فیضی هم‌کار این گزارش بوده است.