سفارت فنلاند در افغانستان اعلام کرده است که این کشور پناهجویان افغان را دوباره برگشت میدهد. این اعلامیه در وبسایت سفارت فنلاند هفته قبل منتشر شده است.
در این اعلامیه از رییس جمهور افغانستان به خاطر ابراز آمادگی پذیرش افغان های که حق قانونی اقامت در اروپا را ندارند تقدیر شده و نوشته است که فنلند امیدوار است تا در آینده نزدیک تفاهمی در زمینه بازگشت این پناهجویان بین دو کشور نهایی گردد.
در اعلامیه سفارت فنلاند آمده است که هیاتی از سوی این کشور به تاریخ دو و سه ماه جاری میلادی برای گفتگو در این باره به افغانستان سفر کرده بود.
فنلاند اعلام کرده است که سال گذشته میلادی حدود 32000 نفر درخواست پناهندگی به این کشور داده بودند که در این میان پنج هزار و دوصد نفر افغان نیز حضور داشته اند.
موضع افغانستان
مقام های افغانستان اما گفته اند که از بازگشت دوباره پناهجویان به کشورشان استقبال میکنند اما آنان تاکید میکنند که این بازگشت باید به صورت اجباری انجام نشود.
اسلام الدین جرات، سخنگوی وزارت مهاجرین و عودتکنندگان در گفتگو با خبرنامه گفت که این وزارت در نشست که در کابل با هیاتی فنلاندی در مورد پناه جویان افغان مقیم این کشور داشته اند، واضع ساخته که حکومت افغانستان بازگشت اجباری پناهجویان را نمی پذیرد. آقای جرات اضافه کرد که در آن جلسه مقامهای افغان و هیات فنلاند به توافق رسیده اند که به اساس یک تفاهم نامهای مشترک، بازگشت پناهجویان را در دراز مدت بپذیرند.
آقای جرات گفت “زمانی که از تفاهمنامه حرف میزنیم بدون شک در مورد شرایط بازگشت مهاجران، زمینه سازی در قسمت ادغام آنان در متن جامعه، توجه به اشتغالزایی آنان و همچنان دریافت کمک های کشور میزبان، از جمله مواردی است که ما آنان را انجام می دهیم و بعد از آن تصمیم کلی را اتخاذ خواهیم کرد.”
سخنگوی وزارت مهاجرین افغانستان گفت که بازگشت این مهاجران در یک روند طولانی به صورت انفرادی و در پروازهای عادی صورت خواهد گرفت. به گفته او، در هرماه 5 تا 10 تن از این کشور بازگشت خواهد کرد.
بحران مهاجرت
گزارش ها می رساند که جنگ های سوریه، عراق، افغانستان و کشورهای دیگر در آفریقا باعث شده تا بیش از یک میلیون مهاجر و پناهجو در سال 2015 وارد اروپا شوند. مقامات اروپایی این سیل مهاجرت به اروپا را بحران بزرگ برای این قاره توصیف کرده اند.
بخش اعظم مهاجران و پناهجویان از مسیرهای دریایی خود را به اروپا رسانده اند ولی تعدادی هم از راه های زمینی، بخصوص ترکیه و آلبانی، خود را در مرزهای کشورهای اروپایی رسانده اند.
سوریه، افغانستان، عراق، کزوو، آلبانی، پاکستان، اریتره، نیجریه، ایران و اوکراین به ترتیب ده کشوری است که در سال 2015 بیشترین آمار درخواست پناهندگی را در کشورهای اروپایی داشته اند.
طبق آمارهای سازمان بین الملی مهاجرت، در سال ۲۰۱۵ بیش از ۳ هزار و ۷۷۰ مهاجر هنگام عبور از دریای مدیترانه غرق شده اند. بسیاری از آنها در مسیر بین سواحل شمال آفریقا و ایتالیا و بیش از ۸۰۰ نفر نیز در آب های دریای اژه بین ترکیه و یونان غرق شده اند.
اکثریت این تلفات در ماه های تابستان روی می دهند که پرتردد ترین ماههای حرکت مهاجران به سمت اروپاست. با این وجود در سال ۲۰۱۵، ماه اپریل مرگبارترین ماه برای پناه جویان بود. در این ماه قایقی حامل حدود ۸۰۰ نفر در آب های لیبی واژگون و غرق شد.
بازگشت اجباری
با سرازیر شدن موجی از پناه جویان افغان به کشور های اروپایی، این کشورها مقررات جدی را برای مهاجران افغان وضع کرده اند. آنان اعلام نموده اند پناه جویانی که در این کشورها پذیرفته نشوند، دوباره برگشت داده خواهند شد.
آلمان از جملهی این کشورها است که در اعلامیه رسمی ای گفت که مهاجران افغان را که واجد شرایط پناهندگی نباشند، دوباره برگشت خواهد داد.
توماس دیمیریز، وزیر داخله آلمان در اول فبروری سال جاری میلادی اعلام داشت در صورتی که دولت افغانستان در مورد این بحران پناه جویی راه حل مشترکی را نسنجد، کشورش به اخراج اجباری این پناهندگان اقدام خواهد کرد.
با این حال وزارت خارجه افغانستان در ماه اپریل در کابل اعلام کرد که این کشور پناه جویانی که به اجبار خارج شوند را نمی پذیرد.
وزیر خارجه افغانستان گفت هرچند که محاکم کشورهای اروپایی براساس کنوانسیون جینوا فیصله کرده باشد که پناهجویان واجد شرایط پناهندگی نیستند، اما افغانستان در چنین صورتی نیز به برگشت اجباری راضی نیست.
صلاح الدین ربانی، وزیر خارجه افغانستان، تاکید کرد که پس از این به هیچ طیاره چارتر شده که پناهجویان افغان را به افغانستان انتقال دهد، اجازه نشست داده نخواهد شد او اضافه کرد: “افغانستان تنها یک بار برگشت دادن پناهجویان با طیاره چارتر آن هم از آلمان را پذیرفته است. در آینده به هیچ طیاره چارتر ولو که پناهجویان داوطلب را انتقال دهد، اجازه نشست نخواهد داد”
با این وجود سید حسین عالمی بلخی، ماه گذشته در جلسه استجواب (پاسخدهی) مجلس نمایندگان گفت که به همه نمایندگیهای سیاسی و کنسولی افغانستان در اروپا گفته شده به ماموران امنیتی کشورهایی که این پناهجویان را به زور باز میگردانند، ویزا ندهند.
آقای عالمی در حضور نمایندگان مجلس گفت “کشورهای اروپایی میخواستند بدون قید و شرط تعداد کثیری از افغانها، در حدود ۴۰ درصد پناهجویان که تقریبا صد هزار نفر میشوند را اخراج کنند.”
او اضافه کرد که اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آنها متقاعد شدهاند که در مورد سرنوشت این پناهجویان با مقامهای دولتی افغانستان وارد مذاکره شوند.
کمپاین های منع مهاجرت
تاهنورکمپاین های زیادی برای منع مهاجرت افغان ها به خصوص قشر جوان صورت گرفته است، این کمپاین ها از سوی نهادهای مختلف دولتی و خصوصی راه اندازی شده است. وزارت مهاجرین کمپاینی را در یک بخش از برنامه آگاهی دهی عامه خود در مورد منع مهاجرت راه اندازی کرده است. این وزارت از هر مقام برجسته سیاسی و حکومتی یک شعار منع مهاجرت با عکس شخص به نشر رسانده است. آنان با این کار خود خواسته اند که به نوعی از فرار جوانان از افغانستان جلوگیری کنند.
نهادهایی هم حاضر شده اند که برای کمپاین منع مهاجرت و فرار از افغانستان، صفحات اجتماعی و حتی وبسایت ایجاد کند.
کمپاین «افغانستان به تو نیاز دارد» (Afghnaistan needs you) از برنامه های این نهاد ها است که در ابتدا صرف صفحه اجتماعی داشت و حالا بخاطر کمپاین منع مهاجرت وبسایتی را نیز راه اندازی کرده است و در آن جا در مورد مشقت های مهاجرت و مشکلات آن معلومات می دهد.
همچنان نهاد دیگر به نام موسسه مشارکت و عدالت کمپاین به نام «فرار» را راه اندازی کرده. این کمپاین شامل راهپیمایی و نمایش تیاتر خیابانی بود. در این تیاترها، خطرات و پیامدهای زیانبار مهاجرتهای غیرقانونی به نمایش گذاشته شد.
کاهش مهاجرت در سال جاری میلادی
مقام های وزارت مهاجران و عودت کنندگان می گویند که وضع مقررات سختگیرانه کشورهای اروپایی در مورد پذیرش مهاجران و همچنان برگزاری کمپاین ها و برنامه های آگاهی دهی در افغانستان، باعث شده که میزان مهاجرت افغان ها در کشورهای خارجی به خصوص اروپا، نسبت به سالهای قبل کاهش چشمگیری داشته باشد.
اسلام الدین جرأت، مسوول بخش مطبوعات وزارت مهاجرین و عودتکنندگان در گفتگو با خبرنامه گفت که آمارها نشان میدهد که در دو ماه نخست سال ۲۰۱۶ حدود ۱۳ هزار افغان در کشورهای مختلف اروپایی درخواست پناهندگی دادهاند، در حالیکه در سه ماه نخست سال ۲۰۱۵ نزدیک به ۴۰ هزار افغان درخواست پناهندگی کرده بودند.
با این وجود سازمان بینالمللی مهاجرت (IOM) میگوید که میزان مهاجرت افغانها به اروپا ۸۰ فیصد کاهش یافته است. به گفته این سازمان، تغییر سیاست پناهجویی کشورهای عضو اتحادیه اروپا ، از عوامل اصلی کاهش مهاجرت افغانها بوده است.
مسعود احمدی، مسوول برنامه عودتکنندگان افغان ها از اروپا در گفتگو با بیبیسی گفته است که در کنار سیر نزولی مهاجرت افغانها به این قاره، در سال جدید میلادی نزدیک به دو هزار پناهجوی افغان به صورت داوطلبانه به افغانستان بازگشتهاند.
علی اکبر همکار این گزارش بوده است.