خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز، علی رغم داشتن خواب کافی در طول شب، میتواند نشانه‌ای از ابتلا به اختلال خواب مانند نارکولپسی باشد. پس از یک شب کم خوابی، طبیعی است که در طول روز بعد احساس خواب آلودگی کنید. خواب آلودگی درست زمانی بیشتر به شما فشار می‌آورد که در یک محیط به اندازه کافی تاریک، ساکت و آرام نیز کار کنید. آن وقت احتیاج دارید تا برای مدتی هرچند کوتاه بخوابید.
اما اگر یک کودک یا نوجوان معمولاً در طول کلاس مدرسه به خواب میرود، یا یک بزرگسال با وجود خواب کافی در طول شب، در محل کار مدام احساس خواب آلودگی می‌کند، ممکن است به اختلال خواب مبتلا باشد. یکی از این اختلالات خواب، نارکولپسی است، یک اختلال عصبی که باعث ایجاد خواب آلودگی در طول روز و خواب نامنظم در طول شب میشود. نارکولپسی دومین علت شایع خواب آلودگی بیش از حد در طول روز است که پزشکان درست بعد از آپنه انسدادی خواب احتمال می‌دهند شما به نارکولپسی مبتلا شده باشید. با علائم نارکولپسی آشنا شوید.
علائم نارکولپسی یا حمله خواب
علائمی مانند خواب‌آلودگی بیش از حد و کاتاپلکسی بر زندگی شما تأثیرگذاری فوق العاده‌ای دارد. اما چطور میشود این اختلال را کنترل و علائم آن را از بین برد؟ برای جواب این سوال، به خواندن ادامه دهید!
حمله خواب
خواب آلودگی بیش از حد در طول روز (حمله خواب) یکی از علائم نارکولپسی است.
یکی از ویژگی‌هایی که خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز ناشی از نارکولپسی را از سایر اختلالات خواب متمایز می کند، «حمله خواب» است، زمانی که افراد به طور ناگهانی، ناخواسته و به گونه‌ای که خارج از کنترل آن‌ها باشد، به خواب بروند. مدت زمانی که فرد به خواب میرود متفاوت است. اما وقتی بیدار میشود، احساس شادی می‌کند، اما پس از مدتی کوتاه، یک حمله خواب دیگر را تجربه می‌کنند. در برخی موارد، این حملات خواب ناگهانی میتواند درست در وسط انجام فعالیت‌هایی مانند خوردن، صحبت کردن، حضور در یک جلسه یا حضور در کلاس اتفاق بیفتد.
مغز افراد مبتلا به نارکولپسی قادر به تنظیم صحیح چرخه خواب و بیداری نیست، به همین دلیل دچار چنین حملاتی میشوند. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است بدون خوابیدن NREM (حرکت سریع چشم) مستقیماً به خواب REM (حرکت سریع چشم) بروند که این وضعیت میتواند هم در طول شب و هم در طول روز اتفاق بیفتد.
اختلال در چرخه خواب و بیداری طبیعی منجر به خواب ضعیف در طول شب می شود
در حالی که خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز (بدون در نظر گرفتن میزان خواب شب قبل) یکی از علائم اولیه نارکولپسی است، اکثر افرادی که در طول روز دچار خستگی شدید میشوند، در ابتدا اصلا فکر نمی‌کنند که ممکن است به این اختلال مبتلا شده باشند.
اما چرا افراد نمی‌توانند بفهمند به نارکولپسی مبتلا شده اند؟
این که افراد در طول روز احساس خواب‌آلودگی می‌کنند، میتواند نشانه خیلی چیزها باشد، حتی نداشتن خواب کافی در طول شب قبل آن. با توجه به تحقیقات و بررسی های انجام شده، علائم رایج اکثر افراد مبتلا به نارکولپسی که مربوط به خواب ناکافی است، شامل مه ذهنی یا مه آلودگی، ضعف در حافظه، مشکل در تمرکز یا توجه، یا کمبود انرژی است که میتواند مانند علائم معمول کمبود خواب تا داشتن برنامه کاری فشرده و سنگین یا استرس نیز خود را نشان دهد و شما اصلا متوجه نوشید که ممکن است به نارکولپسی مبتلا شده اید.
دیگر علائم نارکولپسی معمولا دیرتر ظاهر میشوند
به خصوص در مراحل اولیه اختلال، علائم منحصر به فرد نارکولپسی (مانند کاتاپلکسی، که به معنای تجربه حملات ناگهانی ضعف عضلانی یا بی اختیاری عضلات است) اغلب تا هفته‌ها تا سال‌ها پس از ابتلا به این اختلال، ظاهر نمی‌شوند. یا حتی اگر ظاهر شوند نیز خیلی جزئی و کم رنگ است، مثل افتادگی پلک‌ها که به سختی مورد توجه قرار می‌گیرد.
مردم به اندازه کافی با نارکولپسی آشنا نیستند
نارکولپسی اختلال نادری نیست و حدود 1 نفر از هر 2000 نفر در جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و اغلب تحت الشعاع سایر اختلالات خواب شناخته شده مانند بی خوابی و آپنه خواب قرار می‌گیرد. خواب آلودگی شدید در طول روز اغلب نشانه اختلال های دیگر نیز است. خواب‌آلودگی شدید در طول روز یکی از علائم شایع اختلالات خواب مانند آپنه انسدادی خواب و بی‌خوابی است و همچنین میتواند نشانه دیابت یا کم کاری تیروئید نیز باشد. چاقی و افسردگی نیز عللی از علت‌های خواب‌آلودگی در طول روز هستند.
سایر علائم نارکولپسی شامل کاتاپلکسی، فلج خواب و توهم میشود
هرچند گاهی پیش می‌آید که فرد مبتلا به اختلال بی اختیاری عضلات یا کاتاپلکسی خودش به اختلالی که به آن مبتلا شده واقف نباشد، اما افراد مبتلا به نارکولپسی نیز یک یا چند مورد از علائم اختلال کاتاپلکسی را تجربه می‌کنند، چیزی کمتر از یک سوم از علائم این اختلال.
-
کاتاپلکسی
کاتاپلکسی یا بی اختیاری عضلات از دست دادن ناگهانی، کوتاه مدت و غیرقابل کنترل عملکرد و حرکات تون و عضلات است. افراد مبتلا به بی اختیاری عضلات زمانی دچار چنین حملاتی میشوند که احساس قوی مانند شادی، هیجان، شادی، استرس، تعجب، خشم یا ترس را تجربه کنند. حملات کاتاپلکسی بسته به این که چه قسمتی از بدن شما را تحت تاثیر قرار داده است، ممکن است خفیف باشد، مانند افتادگی جزئی پلک‌ها، یا میتواند شامل از دست دادن کنترل عضلات دست، زانو یا در برخی موارد، کل بدن باشد. حتی میتواند باعث تکان دادن سر، افتادن چیزی از دست، اختلال در گفتار یا سست شدن ماهیچه‌های صورت نیز شود.
حمله کاتاپلکسی از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد و خود به خود نیز برطرف میشود. به این معنی که فرد مبتلا میتواند خیلی زود کنترل عضلاتش را دوباره به دست آورد. در طول چنین حملاتی، افراد معمولاً بیدار هستند و از آنچه اتفاق میفتد، حتی اگر نتوانند عضلات بدنشان را کنترل کنند، آگاهی دارند. (به همین دلیل است که کاتاپلکسی گاهی با علائم اختلال تشنج اشتباه گرفته میشود.) برخی از افراد ممکن است تنها یک یا دو حمله کاتاپلکسی را در طول زندگی تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است چندین با در روز با چنین حملاتی دست و پنجه نرم کنند.
-
فلج خواب
وقتی وارد فاز خواب با حرکت سریع چشم REM می‌شویم، در حالی که در حال رویا دیدن هستیم، بدن به طور طبیعی ماهیچه‌ها را فلج می‌کند تا رویاهایمان را عملی نکنیم و هنگام خواب به خود آسیب نرسانیم. اما در افراد مبتلا به نارکولپسی، فلج در زمان نامناسبی اتفاق میفتد، مثلا زمانی که بیدار هستند که به آن (کاتاپلکسی) می‌گویند، زمانی که به خواب می‌‌روند یا تازه از خواب بیدار میشوند.
این قسمت اخیر “فلج خواب” نامیده میشود. هرچند این وضعیت معمولاً فقط چند ثانیه یا چند دقیقه طول می‌کشد، اما میتواند باعث شود شما احساس درماندگی و ترس شدید داشته باشید. احساس بیداری اما ناتوانی در حرکت را می‌‌توان با لمس دست فردی دیگر از بین برد. اگر کسی اطراف شما باشد تا شما را در چنین وضعیتی تکان دهد یا بدنتان را لمس کند، خیلی زود به حالت طبیعی برمی‌گردید.
در حالی که این علائم به افراد مبتلا به نارکولپسی محدود نمی‌شود، اما در افراد مبتلا به این اختلال شایع است. دیدن رویاها که از قضا خیلی هم واقعی به نظر می‌رسند، اگر در هنگام خواب رخ دهند، هیپناگوژیک نامیده میشوند و اگر در هنگام بیدار شدن اتفاق بیفتد، هیپنوپمپیک نامیده میشوند. علاوه بر این در چنین موقعیتی ادراکات بصری فرد مبتلا به نارکولپسی حساس تر از هر وقت دیگری است، او میتواند خیلی خوب بشنود، ببوید و حتی بچشد. به همین دلیل اگر چنین علائمی را تجربه کردید، بهتر است هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کنید.
علائم نارکولپسی میتواند در هر سنی ظاهر شود
اکثر افراد مبتلا به نارکولپسی در سنین 10 تا 20 سالگی قرار دارند اما ممکن است این اختلال بین افراد در سنین 40 تا 50 سالگی نیز ظاهر شود. این عارضه معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی تشخیص داده میشود، اما متاسفانه زمانی مشخص میشود که فرد مبتلا از فرط خستگی و اختلالات خواب، ممکن است در طول 3 ماه 13 تا 14 کیلو وزن اضافه کند.
بنابراین مهم ترین چیز در این اختلال تشخیص آن در اسرع وقت در کودکان و بزرگسالان است. کودکانی که به نارکولپسی مبتلا هستند معمولاً در مدرسه دچار مشکل میشوند زیرا اغلب با مشکل تمرکز، توجه و به خاطر سپردن درس‌ها مشکل دارند و ممکن است در مدرسه یا در حین فعالیت‌های روزانه به خواب بروند.
همچنین بزرگسالانی که در طول روز به طور مکرر می‌خوابند، فکر می‌کنند تنبل شده‌اند یا انگیزه شان را از دست داده اند. حتی ممکن است با مشکلات اجتماعی در ارتباطاتشان در محل کار مواجه شوند. آن‌ها یک درصد هم احتمالا نمی‌دهند که ممکن است درگیر اختلال نارکولپسی شده باشند.
برخی از افراد بر این باور باشند که علائم آن‌ها می‌توانند ناشی از یک اختلال روان شناختی باشد که ممکن است با صحبت با یک روانپزشک آن را از بین برد. گاهی نیز فکر می‌کنند به اسکیزوفرنی مبتلا شده اند یا دچار توهم شده اند. چنین افرادی ممکن است به نوشیدن الکل یا داروی های آرامش بخش رو بیاورند که نه تنها وضعیت را بهتر نمی‌کند بلکه باعث تضعیف وضعیت سلامتی و وخیم تر شدن اوضاع‌شان میشوند.
اگر فکر می‌کنید به این اختلال مبتلا شده اید یا علائم آن را در نزدیکانتان مشاهده کرده‌اید، هرچه سریع تر به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید آیا دچار نارکولپسی شده اید یا خیر. تشخیص زودهنگام اولین قدم مهم برای درک و کنترل این اختلال است.