فواید آشپزی برای سلامت روان: اگرچه شاید تأثیرات درازمدت غذا بر خلق و خو کمتر مورد توجه قرار بگیرد اما تحقیقات ثابت کرده که غذا تاثیر مستقیم بر خلق و خوی افراد دارد. با این حال، علاوه بر محتوای رژیم غذایی ما، پروسه تهیه آن نیز تاثیر مستقیم بر سلامت روان دارد. مهارتهای آشپزی خوب فوایدی فراتر از مصرف مواد مغذی دارد. محققان بر این باورند که آشپزی کردن و غذا پختن میتواند به طور قابل توجهی باعث بهبودی سلامت روان شود. در این مطلب به فواید آشپزی برای سلامت روان پرداخته ایم. با ما همراه باشید.
انسان های اولیه، آشپزی و سلامت روان
به باور برخی کارشناسان، آشپزی اختراعی نسبتاً جدید در تاریخ تکامل بشر بوده و محققان معتقدند این نوآوری در حدود 500000 سال پیش رخ داده است. حتی ممکن است خیلی زودتر از این نیز اتفاق افتاده باشد، اگرچه تشخیص شواهد باستانشناسی هرچه به قبل برگردیم دشوارتر است، اما ریچارد رانگهام، انسان شناس، مدعی است که آشپزی قبل از 1.8 میلیون سال پیش پدید آمده است.
با این وجود، اکثر مردم شناسان هر تاریخی را که نشانی از وقوع اتفاق داشته باشند را سرچشمه شروع آشپزی میدانند. آنها فکر میکنند که آشپزی باعث تشویق روابط اجتماعی و تفکر اجتماعی در انسانهای اولیه شده است. در واقع، تصور بر این است که یک نقطه در تاریخ بشر تغییر رفتار غذایی آنها به سمت پخت و پز و خوردن غذای گرم بوده است، که هر دو ممکن است با افزایش اندازه مغز انسان مرتبط باشند. اما همانطور که اشاره کردیم، هنوز هم باستان شناسان بر سر این که چه زمانی شروع آشپزی بشر بوده، توافق نظر ندارند.
زندگی معاصر و آشپزی
امروزه در سبک زندگی مدرن شلوغ با وقت و زمان کم، مردم کمتر آشپزی میکنند. همین امر نیز باعث ایجاد کمپین هایی مانند وزارت غذای جیمی الیور شد. الیور یک سرآشپز مشهور بریتانیایی است که در سال 2008 کمپینی را برای تشویق مردم به آشپزی راه اندازی کرد.
تحقیقات بعدی نشان داد که برنامه ابداع شده توسط الیور،”اثرات مثبت قابل توجهی بر رفتار غذایی، انتخاب غذا و اعتماد به آشپزی” مردم داشت. برنامه های آشپزی باعث تقویت روابط اجتماعی و از بین رفتن انزوای اجتماعی شد. در واقع، تحقیقات از این ایده حمایت میکرد که آشپزی، به طور کلی، خلق و خوی مثبت، عزت نفس، اجتماعی شدن و سایر پیامدهای سلامت روان را در پی خواهد داشت.
فواید درمانی آشپزی
همین امر باعث شد تا آشپزی و غذا پختن وارد دنیای روان درمانگران نیز شود. در کاردرمانی و توانبخشی تحقیقاتی در مورد آشپزی به عنوان ابزاری برای ارزیابی و رشد شناختی و فیزیکی انجام شده است.
هرچند مهارت های آشپزی در بیشتر موارد یک کار ضروری روزانه در روتین ما است و برای انجام آن از عملکردهای اجرایی شناختی و مهارت های حرکتی استفاده میکنیم. این مهارتهای فیزیکی و ذهنی به خصوص در ارتباط با تواناییهای آشپزی در گروههای خاصی مورد ارزیابی قرار گرفت:
- بیماران مبتلا به انسداد ریه
- بیماران سکته مغزی
- بیماران مبتلا به بیماریهای قلبی عروقی
- بیماران مبتلا به آسیب مغزی تروماتیک
- کار بیشتر با افراد مسن و بیماران مبتلا به سوء مصرف مواد
در حالی که تحقیقات در این زمینه هنوز در مراحل ابتدایی است، یافتههای اولیه در مورد تاثیرات روانی اجتماعی این کار خیلی دلگرم کننده بوده است. دادههای موجود محدود است، اما برنامههای آشپزی یک ابزار رایج در کاردرمانی یا محیطهای توانبخشی است که اغلب نتایج آن ثبت و گزارش نمیشود.
همانطور که چارچوبهای دقیقتری برای بررسی تاثیرات و فواید آشپزی انجام میشود، میتوان ارتباط متقابل عوامل روانی-اجتماعی مانند اجتماعی شدن، خودکارآمدی و بهبود خلق و خو توسط آشپزی را مورد بررسی قرار داد. همچنین میتوان به این سوال که چگونه این مفاهیم با تغییرات غذایی در تعامل هستند تا به بهبود سلامت روانی و جسمی کمک کنند، جواب داد.
غذا و خلق و خو
کیفیت غذا با خلق و خوی مرتبط است. به همین دلیل تغذیه نامناسب همیشه میتواند منجر به خلق و خوی ضعیف شود. همانطور که میدانید افسردگی و اضطراب یکی از شایع ترین بیماری های روانی در سطح جهان است که عامل اصلی در ناتوانی افراد شناخته میشود. در سالهای اخیر تحقیقات زیادی در مورد رابطه غذا و خلق و خو انجام شده است. یافتهها نشان میدهد که مردم علاقه زیادی به رژیم غذایی مدیترانه ای دارند. این رژیم غذایی محبوب شامل موارد زیر میشود:
مصرف زیاد:
- میوه ها
- سبزیجات
- آجیل
- حبوبات
مصرف متوسط:
- تخم مرغ
- لبنیات
مصرف گاه به گاه:
- گوشت قرمز
به طور گسترده باور بر این است که رژیم غذایی مدیترانهای با کاهش خطر ابتلا به افسردگی مرتبط است و اعتقاد بر این است باعث کاهش التهاب میشود.
اخیراً محققان به رابطه بین میکروبیوم روده (اصطلاحی که به ترکیب میکروارگانیسمها، از جمله باکتریها و ویروسهای ساکن در روده انسان اشاره میکند) و رفاه ذهنی توجه کردهاند. یافتهها نشان میدهند که الگوهای غذایی پیامدهای مثبت یا منفی داشته و تأثیرات بین روده و مغز دو طرفه است.
برخلاف تاکید بر خوردن غذاهای سالم، همه ما میدانیم که افراد در مواقع استرس زا و ناراحتیهای عاطفیشان اصلا به فکر سلامتیشان نیستند و ترجیح میدهند غذای آماده مثل فست فود میل کنند. چنین غذا خوردن احساسی باعث تشدید ضعف خلق و خو میشود. به عنوان مثال، مصرف زیاد کربوهیدرات های بسیار تصفیه شده میتواند منجر به خطر چاقی و دیابت شود.
با این حال اکنون محققان به فواید آشپزی بر سلامت روان پی برده و حتی از آن به عنوان گزینهای برای درمان بیماری های اعصاب و روان استفاده میکنند. بیایید در مورد فواید اصلی آشپزی بر تقویت روح و روان بیشتر بخوانیم:
8 فایده اصلی آشپزی بر سلامت روان
فواید آشپزی برای سلامت روح و روان به شرح زیر است:
داشتن روتین سالم
وقتی نوبت به حفاظت از سلامت روان میرسد، مهمترین چیز داشتن یک برنامه منظم است. بدون داشتن روتین سالم، از دست دادن انگیزه یا احساس استرس شما را وادار به تصمیمات اشتباه میکند. ایجاد یک روتین سالم در زندگیتان شما را نسبت به زندگیتان آگاه تر میکند. این برنامه روزانه که باعث میشود با کارهای غیر منتظره کمتری رو به رو شوید، منجر به کاهش استرس شما شده و در نتیجه تقویت سلامت روان شما را در پی خواهد داشت. یکی از فواید آشپزی برای سلامت روان این است که بخشی از یک روتین سالم را تشکیل میدهد.
به طور منظم و همیشگی آشپزی کردن، علاوه بر این که نتایج خوشمزه ای به همراه دارد، شما را مجبور میکند با برنامهتر و محتاط تر عمل کنید. هنگامی که به آشپزی خانگی عادت کردید، میتوانید از مواد در دسترس داخل غذا بپزید. آن وقت به طور طبیعی یک برنامه غذایی منظم دارید که با توجه به آن خرید میکنید و به دنبال مواد تشکیل دهنده سالم و مقوی هستید. در چنین برنامهای شما هرگز گرسنه نمیمانید، بلکه مواد مورد نیاز غذاهایی که قرار است در طول روز بخورید را در خانه آماده دارید تا آشپزی کنید. همین امر باعث سلامت روانی و جسمی شما میشود.
ارتباط اجتماعی عالی
تنهایی یکی از بزرگترین خطرات برای سلامت روانی (و جسمی) شما است. افراد مسن با بالا رفتن سنشان خواستار تنهایی و انزوا هستند. بر اساس یک مطالعه در سال 2014، کسانی که تنهایی زندگی میکنند، بیشتر احتمال دارد به بیماریهایی مانند زوال عقل مبتلا شوند. به همین دلیل افراد تنها نیز بیشتر در معرض ابتلا به بیماریهای روانی هستند. بنابراین، با افزایش سن، یافتن راههایی برای تقویت ارتباط با عزیزانمان مهم است.
یکی از فواید آشپزی خانگی این است که میتواند مردم را به هم نزدیک کند. آشپزی کردن و غذا خوردن با دوستان و خانواده میتواند به همه افراد حاضر در جمع احساس امنیت، اهمیت و دوست داشته شدن بدهد. علاوه بر این، مشارکت عزیزانتان در فرآیند پخت و پز میتواند مزایای بیشتری به همراه داشته باشد. آشپزی گروهی میتواند ارتباطات شما را تقویت کند و لحظات و خاطرات خوبی را کنار افرادی ثبت کنید که در زندگی تان به آنها اهمیت میدهید و شما نیز برای آنها مهم هستید. همه این موارد در کنار هم قرار میگیرند تا سلامت روانی شما را بهبود بخشند.
تقویت خلاقیت
فعالیت های خلاقانه مانند طراحی، نقاشی و نوشتن با داشتن سلامت روان بهتر مرتبط است. تحقیقات نشان داده است که خلاقیت میتواند باعث تقویت خلق و خوی شما شود، به شما احساس توانمندی بدهد و با دور کردن توجه شما از افکار نگرانکننده و منفی، به آرامش ذهنیتان کمک کند. آشپزی نیز در رده همین فعالیتهای هنری قرار میگیرد، زیرا در این کار نیز شما باید خلاقیت به خرج بدهید تا بتوانید غذاها با طعمها و در انواع مختلف بپزید. هرچه بیشتر آشپزی کنید، مهارت بهتری پیدا میکنید و در خلق مزههای جدید بهتر عمل میکنید. به همین دلیل اگر میخواهید خلاقیتتان را تقویت کنید، آشپزی و غذا پختن گزینه خوبی برای تمرین است.
تغذیه
سلامت روان به طور غیرقابل انکاری با سلامت جسمانی مرتبط است. همه ما اهمیت یک رژیم غذایی سالم و متعادل را میدانیم. با پختن غذایتان در خانه، میتوانید کنترل کاملی بر کیفیت رژیم غذاییتان داشته باشید. پختن غذاهای سرشار از پروتئین مانند ماهی قزل آلا باعث افزایش تولید سروتونین در بدن میشود. همچنین به تقویت خلق و خوی شما کمک میکند. فراموش نکنید که باعث کاهش افسردگی و اضطراب شما نیز میشود.
رژیم گولو چیست و چطور باعث کاهش وزن میشود (همراه با یک منوی نمونه)
علاوه بر این، یک مطالعه در سال 2014 نشان داد که پختن شام 6 تا 7 بار در هفته با مصرف کالری و چربی کمتر مرتبط است. به یاد داشته باشید، همانطور که سلامت بدن را تقویت میکنید، سلامت ذهن و روان شما نیز تقویت میشود.
از بین بردن استرس
هرچند ممکن است برخی افراد آشپزی را یک کار طاقت فرسا بدانند. هستند کسانی که عاشق آشپزی و غذا پختن هستند. فرآیندهای فیزیکی پخت و پز، مانند خرد کردن و هم زدن، نیاز به توجه دارد. همین کارهای کوچک در آشپزی به شما این امکان را میدهد که تمرکز تان را کامل روی کاری که انجام میدهید، جمع کنید، و وقتی شما این کار را انجام میدهید، خود به خود ذهنتان از همه چیز و هر موضوعی خالی و آزاد میشود. بنابراین اگر در شرایط استرس زا قرار دارید یا نمیتوانید ذهنتان را آرام کنید، آشپزی کنید. یکی از فواید و تاثیرات کوتاه مدت آشپزی بر سلامت روان همین است.
سعی کنید در طول روز ساعتی را به آشپزی اختصاص دهید و با توجه به سلامت جسمی و روانیتان احساس خوب و مثبت را در درون تان تقویت کنید.
احساس موفقیت
متخصصان سلامت روان اغلب تاکید بر تعیین اهداف قابل دستیابی و پس از موقعیت دادن یک هدیه به خود را توصیه میکنند. چه با اختلالات روانی دست و پنجه نرم کنید یا نه، تهیه یک وعده غذایی برای کسی که هرگز آشپزی نمیکند، یک موفقیت محسوب میشود. تماشای ترکیب کردن مواد مختلف در رنگها، طعم ها و بوهای مختلف لذت بخش است. حالا فکر کنید اگر خودتان دست به کار شوید و برای اهمیت وجودیتان یک غذای سالم و خوشمزه بپزید، چقدر احساس عزت نفس و خوشحالی خواهید کرد؟ حتما جوابتان “خیلی زیاد است”، بنابراین حتما این کار را انجام دهید.
وقتی برای خود یا دیگران آشپزی میکنید، هدفی دست یافتنی برای خود تعیین میکنید. این کار در نوع خود گزینهای درمانی به نام “فعال سازی رفتاری” است. فعال سازی رفتاری که برای درمان افسردگی و اضطراب استفاده میشود، به بیماران کمک میکند تا به منابع بزرگتر پاداشها در زندگیشان دست پیدا کنند.
همچنین با رفتار مثبت و هدفمند بر پذیرش و تعهد بر کارکردهای اجرایی تاکید دارد. در زمینه آشپزی نیز چنین تاثیری دارد. همانطور که اشاره کردیم، غذا پختن میتواند باعث تقویت عزت نفس شما شود.
صبر
حتما این ضرب المثل را شنیدهاید: “صبر بر شیرین دارد.” این امر به ویژه در عصر دیجیتال، زمانی که میتوانیم با مردم در هر موقعیت و مکانی در ارتباط باشیم، کل یک فصل از یک سریال را تنها در چند ساعت تماشا کنیم یا سایر کارهای لذت بخش دیگر را انجام دهید، صادق است.
دکتر جودیت اورلوف، روانپزشک و نویسنده پرفروش نیویورک تایمز، در Psychology Today نوشت: “صبر به معنای انفعال یا تسلیم شدن نیست، بلکه به معنای قدرت است. این تمرینی برای ابراز احساس از انتظار، تماشا کردن، و دانستن زمان عمل است.”
پخت و پز و آشپزی نیز در مراحل مختلف نیاز به صبر دارد. یعنی برای ریز کردن سیر، پیاز و زنجبیل که به غذا طعم و مزه محشری میدهد باید صبر کنید، یا باید صبر کنید تا کوکیهای خوش عطر و طعم تان خنک شود و بعد از مزه آن لذت ببرید. شاید هم باید هنگام خوردن کمی صبر کنید تا دهانتان نسوزد. “به گفتههای این روانپزشک اعتماد کنید، انجام همه این کارها به صبر کردن آن میارزد. زیرا باعث میشود در خیلی از کارهای دیگر را نیز با صبر و شکیبایی انجام دهید.
بهبود رابطهتان با غذاهای سالم
آموزش آشپزی میتواند تاثیر مثبتی بر رابطه شما با غذا داشته باشد. به گفته دکتر سوزان مور، سخنگوی انجمن رژیم غذایی آمریکا، کودکانی که والدینشان از آنها دعوت میکنند تا در پختن غذا و آشپزی به آنها کمک کنند، در مورد انتخاب غذاهای سالم فکر میکنند.
اکثر مردم در خانوادههایی بزرگ شدهاند که هرگز به آنها مهارتهای آشپزی آموزش داده نشده است. یادگرفتن و آموزش مهارت آشپزی نه تنها میتواند منجر به افزایش اعتماد به نفس شود، بلکه در از بین بردن این احساس ترس که در وعدههای غذایی تان چه باید بخورد یا اگر تنها شوید چطور باید برای خودتان غذا درست کنید، نیز نقش دارد.
در آخر بگوییم با آشپزی کردن نه تنها روح و روانتان را آرام میکنید، بلکه اگر جزء آدمهای شکم دوست دهید، هیچ وقت و در هیچ شرایطی گرسنه نخواهید ماند.