ویتیلیگو یک بیماری پوستی خود ایمنی است که باعث می‌شود رنگدانه‌های پوست شما رنگ اصلی‌شان را از دست داده و به رنگ سفید شیری تبدیل شوند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به ملانوسیت‌ها، سلول‌های پوستی که رنگدانه می‌سازند، حمله کنند. ویتیلیگو می‌تواند هر قسمت از پوست بدن شما را درگیر کند، اما اغلب روی پوست دست‌ها، پاها، آرنج‌ها، زانوها، صورت و اندام تناسلی ظاهر می‌شود.
بر اساس مطالعات انجام شده، ویتیلیگو 0.5 تا 2 درصد از جمعیت جهان را درگیر می‌کند. در حالی که افراد از هر نژاد و پیشینه قومی ممکن است به ویتیلیگو مبتلا شوند، می‌توانید لکه‌های برجسته‌تری را در افرادی با رنگ پوست تیره‌تر مانند سیاه‌پوستان و سایر رنگین پوستان مشاهده کنید.
در حال حاضر، هیچ درمانی برای ویتیلیگو وجود ندارد و نمی‌توانید به طور قطع روشی برای پیشگیری از ویتیلیگو پیدا کنید. با این حال، برخی تغییرات در شیوه زندگی و روش‌های درمانی می‌توانند به کند کردن پیشرفت بیماری و جلوگیری از بزرگتر شدن لکه‌ها کمک کنند.
چه کسی بیشتر در معرض خطر ابتلا به پیسی است؟
مانند بسیاری از شرایط بروز بیماری خودایمنی، محققان هنوز در حال تحقیق در مورد علت دقیق ویتیلیگو هستند. بر اساس نظریه برخی از مطالعات ترکیبی از عوامل ژنتیکی، اختلال در عملکرد سیستم ایمنی و عوامل محیطی می‌تواند باعث بروز این بیماری شوند.
عوامل جمعیتی
هر کسی ممکن است به ویتیلیگو یا همان پیسی یا برص که این شایع‌ترین بیماری رنگدانه پوست در سراسر جهان است، مبتلا شود. به طور کلی، ویتیلیگو همه افراد چه زن و مرد را با هر پیشینه نژادی به طور یکسان تحت تأثیر قرار می دهد. با این حال، این بیماری در 70 تا 80 درصد از افراد مبتلا قبل از 30 سالگی خود را نشان می‌دهد.
ژنتیک
سابقه خانوادگی بیماری ویتیلیگو نیز می‌تواند به عنوان یک عامل خطر برای بروز این بیماری محسوب شود. اما، ژنتیک تنها بخشی از داستان است. فراموش نکنید که داشتن ژنی که خطر ابتلا به ویتیلیگو را افزایش می‌دهد، تضمینی برای ابتلا به این بیماری نیست.
در واقع، در مطالعه‌ای که روی دوقلوهای همسان – که دارای ژن‌های مشابه هستند – انجام شد، محققان دریافتند که ویتیلیگو فقط در ۲۳ درصد مواقع در هر دو نفر وجود دارد. این تحقیق نشان می‌دهد که به ارث بردن یک ژن تنها یک عامل در ایجاد ویتیلیگو است، زیرا عوامل دیگری نیز برای بروز و ابتلا به این بیماری وجود دارند.
شرایط بروز بیماری خود ایمنی
علاوه بر این عوامل جمعیت شناختی، برخی بیماری های خودایمنی نیز می توانند خطر ابتلا به پیسی را افزایش دهند. این شرایط می‌تواند شامل موارد زیر شوند:
- بیماری آدیسون
- کم خونی
- پسوریازیس
- دیابت نوع 1
- روماتیسم مفصلی
- بیماری تیرویید
- لوپوس
- محرک‌های محیطی
برخی تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که آفتاب سوختگی، آسیب به پوست، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و سموم خاص و استرس نیز می‌توانند باعث شروع علائم بیماری برص باشند.
چگونه ریسک ابتلا به ویتیلیگو را کاهش دهیم؟
به طور کلی، هیچ راهی برای پیشگیری از ابتلا و بروز علائم بیماری ویتیلیگو وجود ندارد. همچنین در حالی که هیچ درمانی برای این برص یا پیسی وجود ندارد، اما تنها هدف ما به حداقل رساندن گسترش این بیماری است. از طرفی با ایجاد تغییرات در سبک زندگی‌تان می‌توانید راهی برای پیشگیری از ویتیلیگو پیدا کنید. شما می‌توانید با تغییر روش زندگی‌تان از وخیم‌تر شدن وضعیت بیماری‌تان خودداری کنید.
خودداری از قرار گرفتن در معرض نور خورشید
هنگامی که به ویتیلیگو مبتلا هستید، پوست شما نسبت به هر زمان دیگری به آفتاب حساس‌تر می شود. در چنین موقعیتی، مراقب خطر آفتاب سوختگی، آسیب پوستی و تشدید علائم ویتیلیگو روی بدنتان باشید. به همین دلیل، متخصصان پوست اغلب توصیه می‌کنند که از قرار گرفتن در معرض مستقیم نور خورشید برای جلوگیری از گسترش ویتیلیگو و کاهش خطر آسیب خورشید بر روی پوستتان اجتناب کنید.
برای محافظت از پوست در برابر نور خورشید، به این نکات توجه کنید:
-
استفاده از کرم ضد آفتاب
استفاده منظم از کرم ضد آفتاب حاوی 25 SPF یا بیشتر به محافظت از پوست در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV) که به پوست آسیب می‌رساند، کمک می‌کند. از کرم ضد آفتابی استفاده کنید که ضد آب باشد. همچنین اگر ساعات زیادی را بیرون از خانه و زیر نور خورشید سپری می‌کنید، در طول روز دو بار ضد آفتاب استفاده کنید.
-
پوشیدن لباس‌های محافظتی
اگر مدت طولانی زیر نور خورشید کار می‌کنید، پس حتما از لباس‌هایی گشاده و پوشیده با آستین بلند، کلاه لبه‌دار و عینک آفتابی استفاده کنید.
-
مکانی سایه را برای انجام کارهایتان انتخاب کنید
در صورت امکان، با ماندن در سایه، از قرار گرفتن در معرض مستقیم خورشید خودداری کنید. این امر به ویژه در ساعات روز بین 11 صبح تا 3 بعد از ظهر که نور خورشید شدیدتر می‌تابد، مهم است.
مصرف داروها
داروهای مختلفی وجود دارد که پزشک شما ممکن است برای کمک به جلوگیری از گسترش بیماری ویتیلیگو روی تمام پوست شما مصرف آن‌ها را پیشنهاد دهد. در برخی موارد، داروهای پیشرفته‌تر نیز می‌توانند به شما در به دست آوردن رنگدانه‌های رنگ پوست اصلی‌تان کمک کنند. پزشک ممکن است بسته به شرایط بیماری‌تان یک یا چند داروی زیر را برای شما تجویز کند:
-
گلوکوکورتیکوئیدهای خوراکی
اگر بیماری شما به سرعت در حال گسترش است، گلوکوکورتیکوئیدهای خوراکی – مانند رایوس (پردنیزون) – به کند کردن پیشرفت بیماری کمک می‌کنند. پردنیزون اغلب خط اول درمان است و پزشکان برای یک دوره درمانی، دوز مصرفی روزانه برای دو هفته را پیشنهاد می‌دهند.
-
کورتیکواستروئیدهای موضعی
این روش درمانی استفاده از نوعی کرم است که می‌توانید مستقیماً روی پوستتان بمالید. کورتیکواستروئیدهای موضعی می‌توانند گسترش ویتیلیگو یا لک و پیس‌ها را کاهش دهند و گاهی اوقات به ملانوسیت‌ها کمک می‌کنند تا رنگدانه تولید کنند تا در نهایت رنگ پوست شما بازیابی شود. به طور کلی، شما می‌توانید در این روش درمانی از این کرم با خیال راحت دو بار در روز استفاده کنید.
-
مهارکننده‌های موضعی کلسینورین (TCIs)
پزشکان این دارو را برای جلوگیری از تولید کلسینورین، پروتئینی که سبب فعال شدن سیستم ایمنی می‌شود، توصیه می‌کنند. از آن‌جایی که ویتیلیگو یک بیماری خود ایمنی است، احتمالاً سیستم ایمنی بیش فعالی دارید که به سلول‌های پوست شما حمله می‌کند. بنابراین، هدف استفاده از این روش درمانی، آرام کردن سیستم ایمنی بدن شما است. TCIها همچنین نوعی کرم هستند که می‌توانید روی قسمت‌های آسیب دیده پوست ناشی از ویتیلیگو استفاده کنید.
-
داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
اگر روش‌های درمانی و داروهای دیگر از گسترش ویتیلیگو جلوگیری نمی‌کنند، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی (یا داروهایی که فعالیت سیستم ایمنی شما را سرکوب می‌کنند) ممکن است مفید واقع شوند. به طور کلی این داروها اولین گزینه و قدم برای درمان برص نیستند، اما اگر پزشک شما تصمیم بگیرد که این روش می‌تواند به بهبود سریع‌تر شما بی‌انجامد، حتما داروهایی نظیر Otrexup (متوترکسات) و Sandimmune (سیکلوسپورین) را توصیه خواهند کرد.
انتخاب غذاهای ضد التهاب
هیچ رژیم غذایی وجود ندارد که به طور خاص به پیشگیری از ویتیلیگو یا کاهش گسترش آن کمک کند. اما رژیم غذایی شما می‌تواند علائم این بیماری را بهبود بخشید، التهاب و فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی بدنتان را کاهش دهد. برای جلوگیری از گسترش بیماری ویتیلیگو حتما این مواد غذایی را در وعده‌های غذایی‌تان میل کنید:
-
آنتی اکسیدان‌ها
غذاهای سرشار از آنتی اکسیدان مانند ویتامین E و C می‌توانند به کاهش التهاب کمک کنند. حتما غذاهایی مانند زغال اخته یا انواع دیگر توت‌ها، سبزیجات دارای برگ سبز (مانند اسفناج یا کلم پیچ)، شکلات تلخ و آجیل را به رژیم غذایی‌تان اضافه کنید.
-
ویتامین D
بر اساس تحقیقات انجام شده گاهی اوقات افزایش مصرف ویتامین D می‌تواند گسترش ویتیلیگو روی پوست را کاهش دهد. شما می‌توانید ویتامین D را از غذاهایی مانند ماست، پنیر، ماهی چرب و تخم مرغ دریافت کنید.
-
اسیدهای چرب امگا 3
کارشناسان همچنین پیشنهاد می‌کنند که در صورت داشتن بیماری خودایمنی، از خوردن غذاهای دارای اسیدهای چرب امگا 3 غافل نشوید. این غذاها می‌توانند شامل ماهی، آجیل، دانه‌ها و سویا شوند.
-
فیتوکمیکال‌ها
رژیم‌های مبتنی بر مواد شیمیایی گیاهی یا مواد شیمیایی که معمولا در سبزیجات و میوه‌ها یافت می‌شوند، می‌توانند به کاهش التهاب کمک کنند. سعی کنید در اکثر وعده‌های غذایی‌تان از میوه‌ها و سبزیجات مانند گوجه فرنگی، کلم بروکلی، سبزیجات دارای برگ سبز و هویچ بیشتر استفاده کنید.
برخی از مطالعات همچنین ارتباط بین ویتیلیگو و بیماری سلیاک (وضعیتی که باعث عدم تحمل گلوتن می‌شود) را بررسی کرده اند. نتیجه این تحقیق نشان می‌دهد که اگر به بیماری سلیاک، مبتلا هستید، احتمال ابتلا به ویتیلیگو نیز افزایش می‌یابد. ممکن است پزشک شما فکر کند که در معرض خطر ابتلا به بیماری سلیاک قرار دارید، به همین دلیل به شما پیشنهاد می‌دهد تا از یک رژیم غذایی بدون گلوتن پیروی کنید یا میزان مصرف غذاهای حاوی گلوتن را کاهش دهید.
در حالی که برخی از غذاها می‌توانند التهاب را کاهش دهند، غذاهای دیگر نیز وجود دارند که می‌توانند درصد التهاب سیستم ایمنی بدنتان را بالا ببرند. در چنین شرایطی، ممکن است بخواهید از خوردن غذاهای زیر اجتناب کنید:
- چربی‌های ترانس که اغلب در غذاهای سرخ شده، پیتزای یخ زده و محصولات نیمه پخته یافت می شوند
- گوشت‌های فرآوری شده مانند هات داگ، پپرونی، گوشت گاو و گوشت‌های اغذیه فروشی
- نان سفید یا پاستا
- نوشیدنی‌های شیرین
- استفاده از ویتامین‌ها و مکمل‌های گیاهی
در کنار انتخاب مواد غذایی مناسب، مصرف برخی مکمل‌ها و ویتامین‌ها نیز به کاهش التهاب در سیستم ایمنی کمک می‌کنند و در نتیجه تاثیر فوق العاده‌ای بر کاهش روند گسترش لکه‌های ویتیلیگو دارند. با این حال، اگر تصمیم به استفاده از ویتامین‌ها یا مکمل‌ها دارید، باید آن‌ها را با روش‌های درمانی و اقدامات پیشگیرانه از ابتلا به ویتیلیگو ترکیب کنید.
برخی ویتامین‌های مفید در پیشگیری از ویتیلیگو عبارت اند از:
- ویتامین B12
- ویتامین سی
- ویتامین دی
- ویتامین E
- فلز روی
- آلفا لیپوئیک اسید
از طرفی برخی مکمل‌های گیاهی نیز اثرات ضد التهابی دارند که می‌توانید در روند بهبود و کاهش گسترس پیسی یا برص استفاده کنید:
-
جینکو بیلوبا
عصاره برگ گیاه جینکو بیلوبا التهاب را کاهش می‌دهد. در دو آزمایش بالینی کوچک، این مکمل گیاهی منجر به کاهش پیشرفت بیماری ویتیلیگو شد.
-
پولی پودیوم لوکوتوموس
این گیاه گرمسیری دارای خواص آنتی اکسیدانی است. یک کارآزمایی بالینی نشان داد که مکمل‌های حاوی عصاره لوکوتوموس به کاهش لکه‌های ویتیلیگو روی صورت و گردن کمک می‌کنند.
-
فیلانتوس امبلیکا
فیلانتوس امبلیکا، حاوی ویتامین E و آنتی اکسیدان ها است که معمولاً به عنوان میوه آملا نیز شناخته می شود. این میوه در کند کردن روند پیشرفت بیماری ویتیلیگو موثر است. بر اساس یک مطالعه، مصرف روزانه سه دوز از این مکمل به کاهش التهاب و کاهش سرعت گسترش لکه‌های پیسی در یک دوره شش ماهه کمک می‌کند.
با پزشک صحبت کنید
اگر فکر می‌کنید در حال ابتلا به ویتیلیگو هستید یا به تازگی متوجه بروز لکه‌ها روی پوستتان شده اید، حتما به پزشک مراجعه کنید. متخصصان پوست می‌توانند با انجام آزمایش، تشخیص دقیق، یافتن روش درمانی مناسب و اقدامات پیشگیرانه که پیشرفت بیماری را کند می‌کنند، به شما کمک کنند.
پس از انتخاب یک برنامه درمانی مناسب، حتما در مورد هر گونه تغییر سبک زندگی‌تان با پزشک صحبت کنید و قبل هر تغییری در برنامه روزانه‌تان حتما پزشک‌تان را جریان بگذارید.
کلام پایانی
ویتیلیگو یک بیماری پوستی خود ایمنی است که باعث می‌شود پوست رنگ خود را از دست داده و شما شاهد بروز لکه های سفید روی پوستتان شوید. در حالی که هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اجتناب از قرار گرفتن در معرض نور خورشید، مصرف داروها و ایجاد تغییر در شیوه زندگی و پیروی از سبک زندگی سالم، برخی از راه‌های پیشگیری از بدتر شدن وضعیت سلامت پوست شما هستند.