ویتیلیگو یا پیسی نوعی بیماری پوستی خودایمنی است که در اثر آن قسمت‌هایی از پوست رنگ خود را از دست می‌دهد و به این ترتیب لکه‌های سفید ایجاد می‌شود. این بیماری پوستی مردان و زنان و همه نژادها را به طور یکسان تحت تأثیر قرار می‌دهد. با این حال، لکه‌ها در افرادی که رنگ پوست تیره‌تری دارند بیشتر به چشم می‌آید.
معمولاً افراد مبتلا به پیسی یا ویتیلیگو علائم این بیماری را روی پوست تجربه می‌کنند. اما، این عارضه می‌تواند روی مو، گوش، چشم و حتی سلامت روان نیز تأثیر بگذارد. لکه‌های ویتیلیگو می‌توانند در هر نقطه از بدن ایجاد شوند و به مرور زمان رشد کنند. اینکه لکه‌ها چه شکلی هستند و در کجا ایجاد می‌شوند به نوع ویتیلیگو بستگی دارد.
مانند بسیاری از بیماری‌های خود ایمنی، علت دقیق ویتیلیگو هنوز هم معلوم نشده است، و در حالی که هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد، ترکیبی از درمان‌ها و اقدامات پیشگیرانه را می‌توان برای کند کردن روند پیشرفت بیماری به کار برد.
انواع پیسی
ویتیلیگو دو نوع است: ویتیلیگو سگمنتال (موضعی) و ویتیلیگو غیر سگمنتال (تمام بدن را درگیر می‌کند). این بیماری همچنین به زیرگروه‌های زیر تقسیم می‌شود:
- کانونی: یک لکه کوچک که حداقل یک سال گسترش نیافته یا بزرگتر نشده است.
- مخاطی: بر غشاهای مخاطی (بافت‌های نرمی که مخاط تولید می‌کنند) اثر می‌گذارد و پیرامون دهان و اندام تناسلی ظاهر می‌شود.
- ویتلیگو صورت و دست و پا: لکه‌هایی که در دست‌وپا و/یا صورت ظاهر می‌شوند و معمولا ابتدا در نوک انگشتان و دهان ایجاد شده و بعد به جاهای دیگر می‌رسند.
- فراگیر: در هر قسمتی از پوست ظاهر می‌شود و معمولاً به صورت متقارن در هر دو طرف بدن
- کامل: با ویتیلیگوی فراگیر شروع می‌شود، اما لکه‌ها در نهایت 80 تا 90 درصد پوست را می‌پوشانند.
- تک سگمنتال: که به عنوان ویتیلیگو مونوسگمنتال شناخته می‌شود، لکه‌ها در یک طرف بدن قرار می‌گیرند.
- ترکیبی: زمانی رخ می‌دهد که هر دو نوع سگمنتال و غیرسگمنتال ویتیلیگو را با هم داشته باشید.
علائم ویتیلیگو
ویتیلیگو درواقع نوعی بیماری پیشرونده است که در طول زمان بدتر می‌شود. اکثر افراد مبتلا به ویتیلیگو حجمی از لکه‌های سفید شیری را روی پوست تجربه می‌کنند. اما، این عارضه می‌تواند روی مو، گوش و چشم‌ها نیز تأثیر بگذارد.
بسته به نوع ویتیلیگو که دارید، علائم ممکن است متفاوت باشد. علائم معمول ویتیلیگو می‌توانند موارد زیر باشند:
- لکه‌های سفید شیری رنگ بدون درد که در هر قسمت از پوست ظاهر می‌شوند و می‌توانند در طول زمان پخش شوند
- حساسیت به آفتاب که شما را مستعد آفتاب سوختگی می‌کند
- خاکستری یا سفید شدن زودرس موها در مناطقی که لکه دارند
- تغییرات در شنوایی یا تجربه کم شنوایی
- رنگ عنبیه یا قسمت رنگی چشم شما تغییر می‌کند
- التهاب شبکیه (لایه حساس به نور در چشم داخلی) که در موارد نادر می‌تواند بینایی را تحت تاثیر قرار دهد
ویتیلیگو به چه دلایلی ایجاد می‌شود؟
قبل از شناخت علل ویتیلیگو، مهم است که بدانید پوست شما چگونه رنگدانه ایجاد می‌کند. رنگ پوست از ماده ای به نام ملانین است. ملانین از سلول‌های پوستی به نام ملانوسیت تولید می‌شود و ژنتیک شماست که میزان ملانین پوست‌تان را تعیین می‌کند.
هرچه ملانین بیشتری داشته باشید، معمولاً موها و چشم‌های تیره تری دارید. هنگامی که به ویتیلیگو مبتلا می‌شوید، ملانوسیت‌های شما به درستی کار نمی‌کنندِ همین باعث از بین رفتن رنگدانه‌های پوست می‌شود. اینکه چرا ملانوسیت‌ها دچار اختلال می‌شوند هنوز برای محققان ناشناخته است.
اما، کارشناسان اعتقاد دارند که ویتیلیگو یک بیماری خود ایمنی است که باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های سالم پوست حمله کند. برخی از شواهد نشان می‌دهند که ویتیلیگو می‌تواند ناشی از استرس اکسیداتیو باشد. این استرس زمانی اتفاق می‌افتد که بدن قادر به حذف سموم تولید شده به طور طبیعی نیست.
عوامل خطر پیسی یا ویتیلیگو
برخی از عوامل خطر این بیماری به قرار زیر است:
- داشتن سابقه خانوادگی ویتیلیگو
- ابتلا به سایر اختلالات خودایمنی از جمله بیماری آدیسون، پسوریازیس، آرتریت روماتوئید، لوپوس، بیماری تیروئید و دیابت نوع 1
- قرار گرفتن در معرض محرک‌های محیطی از جمله آفتاب سوختگی، آسیب‌های پوستی، یا سموم و مواد شیمیایی خاص
- تجربه استرس عاطفی یا فیزیکی
ویتیلیگو چطور تشخیص داده می‌شود؟
هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص ویتیلیگو وجود ندارد. با این حال، پزشک ممکن است از اقدامات مختلفی برای انجام یک تشخیص دقیق و رد سایر اختلالات مرتبط استفاده کند. این اقدامات عبارتند از:
- سابقه پزشکی. پزشک‌تان این موارد را از شما می‌پرسد: سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی، علائم‌تان، زمانی که متوجه علائم شدید، داروهایی که مصرف می‌کنید و اینکه آیا در معرض تغییرات محیطی یا سبک زندگی قرار گرفته اید
- بررسی لکه‌ها. پزشک پس از بررسی سابقه پزشکی، لکه‌های پوستی شما را بررسی می‌کند و الگو، شکل، رنگ و هرگونه نشانه التهاب را بررسی می‌کند
- لامپ وود. در مواردی که تشخیص سخت‌تر است، ممکن است پزشک از یک دستگاه ماوراء بنفش (UV) به نام لامپ وود. برای بررسی لکه‌ها استفاده کند
- بیوپسی پوست. در حالی که بیوپسی (گرفتن نمونه از پوست) معمولاً ضروری نیست، اما این روش می‌تواند به پزشک کمک کند تا سایر علل دپیگمانتاسیون یا از دست دادن رنگ پوست را رد کند
- آزمایش خون: اگر پزشک مشکوک باشد که ممکن است همزمان با ویتیلیگو، یک بیماری خودایمنی دیگر هم داشته باشید، ممکن است از خون شما برای بررسی احتمال وجود اختلالات مرتبط نمونه برداری کند
درمان ویتیلیگو چیست؟
در حال حاضر هیچ درمانی برای ویتیلیگو وجود ندارد، اما برخی درمان‌ها می‌تواند به جلوگیری از بدتر شدن بیماری کمک کند. شما و پزشک‌تان یک برنامه درمانی را ایجاد می‌کنید که بیشترین تاثیر را روی شما دارد. گزینه‌های درمان ممکن است شامل فتوتراپی، دارو و جراحی باشد.
در موارد نادری که مبتلا به ویتیلیگوی فراگیر هستید، به این معنی که روی غالب قسمت‌های پوست‌تان لکه‌هایی وجود دارد، ممکن است پزشک رفع رنگدانه را پیشنهاد دهد. این روش شامل استفاده از عوامل شیمیایی برای از بین بردن رنگ اصلی پوست‌تان از مناطقی است که لکه ندارند. به این ترتیب رنگ پوست‌تان یک دست خواهد شد.
ممکن است سه تا شش ماه درمان طول بکشد تا اثرات کامل از بین بردن رنگدانه پوست مشاهده شود. به خاطر داشته باشید: این درمان توصیه نمی‌شود مگر اینکه مبتلا به ویتیلیگوی شدید باشید.