ایست قلبی یا مرگ ناگهانی قلب یک وضعیت اورژانسی و خطرناک است که زندگی را تهدید می‌کند و زمانی اتفاق می‌افتد که قلب به طور ناگهانی از تپش می‌ایستد. در نتیجه فرد بیهوش می‌شود و نمی تواند نفس بکشد. در چنین مواقعی باید سریع عمل کنید وگرنه ممکن است فرد جان خود را از دست بدهد. جان سالم به در بردن از ایست قلبی با اقدام سریع و انجام مراقبت‌های پزشکی امکان پذیر است.
اکثر افراد ایست قلبی را با حمله قلبی اشتباه می‌گیرند. ایست قلبی ناگهانی مانند حمله قلبی نیست. حمله قلبی زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون به بخشی از قلب مسدود شود. ایست قلبی اما به دلیل انسداد اتفاق نمی‌افتد بلکه تغییر در فعالیت الکتریکی قلب منجر به ایست ناگهانی قلب می‌شود.
هرچند همه افراد در معرض ایست قلبی قرار دارند، اما اگر می‌خواهید از بروز آن جلوگیری کنید باید به این نکات توجه داشته باشید:
- ترک سیگار
- حفظ وزن سالم
- انجام معاینات سالانه پزشکی
- خوردن غذای سالم
آنچه باید در مورد ایست ناگهانی قلبی بدانید
ایست قلبی یا مرگ ناگهانی قلب می‌تواند برای هر کسی، در هر مکان و هر زمانی اتفاق بیفتد. این فرآیندی است که در آن قلب، تاکی کاردی بطنی یا فیبریلاسیون بطنی یا ضربان قلب بالا و شدید را تجربه می‌کند. در چنین مواقعی قلب به طور ناگهانی از کار می‌افتد و باید به اورژانس تماس بگیرید. مداخله سریع با احیای قلبی ریوی (CPR) و دفیبریلاتور خارجی خودکار (AED) در عرض 3 دقیقه به زنده ماندن فرد کمک می‌کند.
به یاد داشته باشید مصرف تفریحی مواد مخدر و استفاده نامناسب از داروهای تجویزی می‌تواند منجر به ایست قلبی شود. این دو مورد حتی در افراد سالم نیز صدق می‌کنند.
از آنجایی که بسیاری از موارد ایست قلبی در مکان‌های عمومی‌اتفاق می‌افتد، دفیبریلاتورهای خارجی خودکار (AEDs) در مناطقی مانند استادیوم‌ها، اتوبوس‌ها، ایستگاه‌های قطار، مدارس و دفاتر کار گذاشته شده‌اند که این امکان را برای مردم فراهم می‌کند تا رسیدن نیروهای اولیه با استفاده از آن به زنده ماندن فرد کمک کنند.
وقتی فردی دچار ایست قلبی می‌شود، فوری با اورژانس تماس بگیرید. همچنین با انجام دستورالعمل‌های احیای دوباره تا رسیدن پزشک به فرد کمک کنید.
چرا ایست ناگهانی قلب اتفاق می‌افتد؟
ایست قلبی یک اختلال در عملکرد سیستم الکتریکی قلب است. دلایل مختلفی مانند حمله قلبی (مسدود شدن جریان خون به قلب)، بافت اسکار، کاردیومیوپاتی (بزرگ یا ضخیم شدن قلب) وجود دارد.
تغییرات قابل توجهی در الکترولیت‌های بدن شما مانند پتاسیم و منیزیم و کوموتیو کوردیس که به قطع مرگ بار ریتم طبیعی قلب در اثر ضربه مستقیم به محل آن در قفسه سینه، در یک زمان حساس از چرخه قلب، گفته می‌شود، غالبا منجر به ایست قلبی می شود.
چیزهای مختلفی می‌توانند باعث این بروز این اختلال شوند. بیماری قلبی شناخته شده یا ناشناخته قبلی، آئورت، آمبولی ریوی و ناهنجاری‌های الکترولیتی تنها چند نمونه از آن هستند.
ایست قلبی می‌تواند ناشی از یک بیماری قلبی باشد، یا می‌تواند به طور غیر منتظره ای اتفاق بیفتد. با این حال، سه دلیل اصلی برای آن قرار ذیل است:
- آریتمی و فیبریلاسیون بطنی: آریتمی زمانی اتفاق می‌افتد که سیگنال‌های الکتریکی در قلب مشکل ایجاد کند و منجر به ضربان قلب غیرطبیعی شود. فیبریلاسیون بطنی نوعی آریتمی و شایع ترین علت ایست قلبی است. در فیبریلاسیون بطنی ضربان قلب سریع در بطن قلب اتفاق می‌افتد که باعث می‌شود قلب به جای پمپاژ معمولی خون، بلرزد.
- قلب بزرگ شده (کاردیومیوپاتی): عضله قلب منبسط یا بزرگ شده و باعث انقباضات غیر طبیعی قلب می‌شود.
- بیماری عروق کرونر: این بیماری قلبی زمانی رخ می‌دهد که شریان‌های کرونری به دلیل انسداد پلاک، که جریان خون را به قلب محدود می‌کند، باریک و ضخیم می‌شود. در صورت عدم درمان، بیماری عروق کرونر می‌تواند منجر به نارسایی قلبی یا آریتمی شود که هر دو می‌توانند به ایست قلبی منجر شوند.
ایست قلبی تنها در 6 ثانیه اتفاق می‌افتد
مرگ ناگهانی قلب یعنی از دست دادن ناگهانی عملکرد قلب، تنفس و سپس هوشیاری که معمولا در عرض 6 ثانیه رخ می‌دهد. احیای قلبی ریوی فوری در تعیین نتیجه خیلی مهم است. از آن جایی که ایست قلبی می‌تواند در هر ساعت و مکانی رخ دهد، آمادگی افراد حاضر در آن لحظه تفاوت زیادی بین مرگ و زندگی فرد ایجاد می‌کند.
شانس زنده ماندن به علت ایست قلبی بستگی دارد. اگر این رویداد در سه دقیقه اول با استفاده از CPR یا احیای قلبی ریوی فوری و دفیبریلاتور خارجی اتوماتیک یا AED تشخیص داده شود و عکس العمل نشان دهید، شانس نجات و بهبودی فرد بیشتر است.
نجات و زنده ماندن فرد به تشخیص درست بستگی دارد. اگر فردی دچار مرگ ناگهانی قلب شد، آمبولانس بخواهید و به نزدیک ترین بیمارستان مراجعه کنید و با استفاده از CPR و AED بیمار را نجات دهید.
آنچه بعد از ایست قلبی برای فرد رخ می‌دهد؟
پس از ایست قلبی فرد ممکن است نواقص زیادی در عملکرد و فعالیت‌های روزمره اش مانند گفتار، غذا خوردن، لباس پوشیدن، حافظه، راه رفتن و غیره داشته باشد. از سویی سلامت روان خیلی مهم است. شکستگی دنده‌ها در اثر CPR و همینطور پیامدهای اتفاقی که باعث ایست قلبی شده بود نیز شایع است.
همانطور که می‌دانید بیشتر افرادی که دچار ایست قلبی می‌شوند، زنده نمی‌مانند. در میان افرادی که دچار ایست قلبی می‌شوند، خطر اختلال عملکرد عصبی، آسیب مغزی، اختلالات هوشیاری، نقص‌های عصبی شناختی، تغییرات در کیفیت زندگی و همچنین تغییر در عملکرد فیزیکی و روانی وجود دارد.
علاوه بر این، اکثر افرادی که با موفقیت احیا می‌شوند، مشکلات طولانی مدتی از جمله آسیب مغزی، نقص‌های عملکردی و نقایص روانی و شناختی، مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اضطراب، افسردگی و حافظه را تجربه می‌کنند.
علائم هشدار دهنده ایست قلبی
در بیش از نیمی از موارد، ایست قلبی ناگهانی بدون علائم قبلی اتفاق می‌افتد. علائم آن در صورت وجود، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بیهوشی
- تپش قلب
- درد قفسه سینه
- سرگیجه
- سبکی سر
- تنگی نفس
- احساس درد و ناراحتی در معده و استفراغ
اگر یک یا چند علامت بالا را تجربه کردید، باید بدانید که وضعیت سلامت قلب شما نرمال نیست و خطر ایست قلبی وجود دارد. بنا به گفته کلینیک مایو علائم ایست قلبی سریع پدیدار شده و فورا اتفاق می‌افتد. علائم آن عبارتند از:
- سقوط ناگهانی (افتادن ناگهانی و بدون هشدار)
- نبود نبض
- توقف تنفس
- از دست دادن هوشیاری
گاهی اوقات نیز قبل از آن علائمی مانند موارد زیر را تجربه می‌کنید:
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- ضعف
- ضربان قلب بالا یا تپش قلب
