آرتروز مفصل زانو یکی از شایعترین انواع آرتروز است. مفاصل انسان، یک چرخه طبیعی از فرسایش و ترمیم را، در طول زندگی پشت سر میگذارند، اما گاهی اوقات فرآیند طبیعی بدن برای ترمیم مفاصل، باعث ایجاد تغییراتی در شکل و یا ساختار آنها میشود. هنگامی که این تغییرات در یک یا چند مفصل از مفاصل بدن شما اتفاق بیافتد، به آن آرتروز میگویند.
اگرچه هیچ درمانی قطعی برای آرتروز زانو، وجود ندارد؛ اما این عارضه لزوماً با گذشت زمان بدتر نمیشود. البته درمانهایی هم وجود دارند که در جهت کاهش علائم این عارضه و جلوگیری از آسیب دیدگی بیشتر، مفید هستند.
درمان آرتروز زانو
هرچه آرتروز زانو زودتر درمان شود، درد زانو زودتر تسکین مییابد و احتمال اینکه آرتروز شدیدتر گردد، کمتر میشود. درمان آرتروز زانو، میتواند شامل: درمانهای غیرجراحی، تزریق و جراحی باشد. در ابتدا، معمولا، درمانهای غیرجراحی روی بیمار، امتحان میشود. اکثر متخصصان زانو بر این باورند که معمولا جراحی ضروری نیست و جراحی، فقط زمانی توصیه میشود که سایر درمانها امتحان شده باشند و علائم آرتروز را به اندازه کافی برطرف نکرده باشند.
فیزیوتراپی
اکثر برنامههای فیزیوتراپی، ترکیبی از تمریناتی برای تقویت عضلات، تمرینات کششی و ورزشهای هوازی است. اهداف فیزیوتراپی برای درمان آرتروز زانو عبارتند از:
- تقویت عضلات اطراف زانو، عضلات باسن و اطراف لگن
- کشش عضلات سفت شده و غیر قابل انعطاف، مانند همسترینگ
- وادار کردن بدن به تبادل مایعات و مواد مغذی، با انجام تمرینات هوازی سبک، مانند پیاده روی، شنا، یا آب درمانی
عضلات قوی و انعطاف پذیر، بهتر میتوانند از مفصل زانو حمایت نمایند و در نتیجه فشار کمتری به غضروف و استخوان آسیب دیده وارد میگردد.
مدیریت وزن
داشتن اضافه وزن، باعث وارد شدن فشار بیشتر بر روی مفاصل، به خصوص زانوها شده و احتمال ابتلا به آرتروز زانو و یا بدتر شدن آرتروز را با گذشت زمان، افزایش میدهد.
اگر اضافه وزن دارید؛ کاهش وزن، میتواند درد و ورم زانو ناشی از اضافه وزن را در شما کاهش دهد. نیرویی که هنگام راه رفتن، دویدن یا بالا و پایین رفتن از پلهها، به زانوهای شما وارد میشود، میتواند دو یا سه برابر وزن بدن شما باشد، بنابراین، کم کردن حتی اندکی از وزن بدن، تأثیر زیادی در کاهش فشار بر روی زانوهای شما خواهد داشت.
هیچ رژیم غذایی خاصی وجود ندارد که به درمان آرتروز کمک کند، اما اگر نیاز به کاهش وزن دارید، باید از یک رژیم غذایی متعادل و کم کالری همراه با ورزش منظم پیروی کنید. پزشک شما میتواند در مورد رژیم غذایی و ورزشهای مناسب، توصیههایی به شما بدهد که به شما کمک میکند.
آموزش نحوه راه رفتن صحیح و وضعیت بدنی مناسب
فیزیوتراپ یا پزشک همچنین میتواند نحوه راه رفتن و یا سایر حرکات بدنی فرد را برای شناسایی مسائل بیومکانیکی که ممکن است منجر به آرتروز زانو در فرد شود، ارزیابی کند. تمرین و یادگیری عادات جدید، میتواند ابتلا به مشکلات زانو را در آینده محدود نماید. استفاده از کفشهایی با طراحی مناسب، میتواند فشار اضافی را از روی زانویی که دردناک است کم کند و ممکن است که بطور کلی درد و ناراحتی زانو را کاهش دهد.
داروهای مسکن
برای تسکین موقت درد آرتروز زانو، میتوان از داروهای مسکن استفاده کرد.
- داروهای مسکن خوراکی بدون نسخه. مسکنهایی مانند استامینوفن (تیلنول)، میتوانند درد زانو را کاهش دهند. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند آسپرین، ایبوپروفن (Advil) و ناپروکسن (Aleve)، میتوانند درد و همچنین التهابی که موجب افزلیش درد میشود را، کاهش دهند.
- داروهای خوراکی تجویزی. اگر درد زانو با استفاده از داروهای بدون نسخه، برطرف نشد، پزشک ممکن است که دوزهای تجویزی از داروهایی مانند ناپروکسن و ایبوپروفن را توصیه کند. پزشک همچنین ممکن است انواع دیگری از داروها را مانند مهارکنندههای COX-2 Celebrex، تجویز نماید.
- داروهای موضعی. مسکنهای موضعی هم به شکل نسخهای و هم بدون نسخه عرضه میگردند. این پمادها را میتوان مستقیما روی پوست زانو مالید. بطورکلی، مسکنهای موضعی کمتر از داروهای مسکن خوراکی، عوارض جانبی و ریسک ابتلا به مشکلات گوارشی را به همراه دارند.
همچنین داروهای جدیدی برای درمان آرتروز زانو، در حال بررسی و توسعه هستند. اکثر داروها، چه قرص باشند و چه اینکه بصورت تزریقی مصرف شوند، برای درمان علائم آرتروز ساخته شدهاند و روند پیشرفت بیماری را متوقف نمیکنند.
ابزارهای کمکی
اگر آرتروز زانو باعث مشکلات حرکتی شده باشد و یا انجام کارهای روزمره را دشوار نماید، ابزارهایی وجود دارد که میتوانند کمک کننده باشند. پزشک شما ممکن است که شما را به یک فیزیوتراپیست و یا یک متخصص کاردرمانی برای کمک گرفتن و مشاوره تخصصی ارجاع دهد.
کفشهایی که دارای کفی ضربهگیر هستند؛ میتوانند به کاهش فشار وارده به زانو در حین راه رفتن کمک کنند. کفیهای مخصوص، به پخش شدن یکنواخت وزن شما کمک مینماید. قبل از تهیه این کفیها برای خود، به اسکن پا نیاز دارید تا بتوانید یک کفی مناسب تهیه نمائید. بنابراین پزشکان قبل از انتخاب نوع کفی، از شما یک اسکن میخواهند.
همچنین ممکن است لازم باشد تا از وسایل کمکی برای راه رفتن؛ مانند عصا استفاده کنید. عصا را در سمت مخالف با پای آسیب دیده خود در دست نگه دارید تا مقداری از وزن شما را تحمل نماید.
درمان دستی
حرکت ندادن مفاصل، میتواند باعث تحلیل رفتن عضلات شما شود و ممکن است سفتی عضلانی ناشی از آرتروز را افزایش دهد. درمان دستی، تکنیکی است که در آن فیزیوتراپیست، از دستان خود برای کشش، تحرک و ماساژ بافتهای بدن استفاده میکند تا زانوی شما را انعطاف پذیر و نرم نگه دارد.
تزریق برای درمان آرتروز زانو
اگر که درمانهای خط اول، مانند کاهش وزن و فیزیوتراپی به اندازه کافی درد آرتروز زانو را تسکین ندهند، پزشک ممکن است داروهای تزریقی را برای درمان پیشنهاد کند.
انواع مختلفی از داروهای تزریقی برای کمک به کاهش درد آرتروز زانو، در دسترس است.
- تزریق اسید هیالورونیک که با نام مکمل ویسکوز نیز شناخته میشود، مایع روان کننده را برای کارکرد نرمتر مفصل زانو فراهم میکند و میتواند درد را کاهش دهد.
- تزریقات درمانی غنی از پلاکت (PRP). که در این درمان از تزریق عناصر خون خود بیمار برای کاهش درد، بهبود عملکرد و از لحاظ نظری، تشویق به ترمیم و بهبودی بافتها استفاده مینمایند.
- تزریق سلول های بنیادی در این درمان، سلولهای مشتق شده از مغز استخوان یا چربی را برای فاکتورهای رشد و برخی سلولهای بنیادی مستقیماً از بدن بیمار برداشته و در همان روز دوباره به بیمار تزریق میکنند. به همین صورت عمل PRP، که هدف این درمان نیز تشویق رشد بافتهای جدید است.
- پرولوتراپی درمانی است که شامل چندین تزریق یک ماده تحریک کننده (معمولاً “آب قند” مبتنی بر دکستروز) به بافت آسیب دیده است. طرفداران بر این باورند که این ماده تحریک کننده التهاب را کاهش میدهد و روند بهبود طبیعی بدن را دوباره آغاز میکند.
- تزریق کورتیزون (استروئید). رایج ترین نوع تزریق مفصلی هستند که مورد استفاده قرار میگیرند، اما کاربرد محدودی دارند زیرا ممکن است که موجب از دست دادن غضروف در زانوی مبتلا به آرتروز شوند. برخی از پزشکانی که آرتروز زانو را درمان میکنند، فقط یک بار تزریق استروئید را پیشنهاد مینمایند، در حالی که بسیاری از متخصصان آرتروز به طور کامل استفاده از تزریق استروئید را برای آرتروز زانو، متوقف کردهاند. هدف از این تزریقها، کاهش التهاب و در نتیجه کاهش سفتی، تورم و درد زانو است.
تزریق پی آر پی، تزریق سلولهای بنیادی و پرولوتراپی درمانهای پزشکی احیا کنندهای هستند که هدف آنها کاهش درد، بهبود عملکرد و ایجاد محیط مناسب برای ترمیم بافتها است.
چه زمانی جراحی زانو لازم است؟
اکثر افراد مبتلا به آرتروز زانو، هرگز نیازی به جراحی نخواهند داشت؛ با این حال، اگر علائم بیماری شدید باشد و سایر درمانها موثر نباشند، ممکن است پزشک شما را به یک جراح زانو معرفی نماید.
رایج ترین جراحی برای آرتروز زانو، تعویض کامل زانو است. سایر جراحیهایی که کمتر رایج هستند عبارتند از: تعویض بخشی از زانو و جراحی استئوتومی زانو.
جراحی آرتروسکوپی زانو با دبریدمان یک جراحی کم تهاجمی است که البته، درمان موثری برای آرتروز زانو محسوب نمیشود. اگرچه جراحی آرتروسکوپی زانو، یک روش درمانی موثر برای سایر مشکلات زانو، مانند انواع خاصی از پارگی مینیسک است.