پیش از آن‌که سفرتان را برای تحصیل در آلمان شروع کنید، باید مطمئن شوید که به تمام ضروریات مجهز هستید، از جمله نیاز به اطلاعاتی کلی درباره شرایط زندگی و تحصیل در آلمان دارید. این کشور اروپای غربی بنا به دلایل متعدد از قبیل آموزش عالی در سطح جهانی، پایین بودن هزینه تحصیل در این کشور، فرهنگ زیبا و تاریخ غنی یکی از بهترین انتخاب‌ها برای ادامه تحصیل در خارج از کشور است. هر ساله هزاران دانشجوی بین‌المللی از سراسر جهان به قصد تحصیل عازم آلمان می‌شوند و آلمان را به قطب دانشجویان بین‌المللی متنوع تبدیل می‌کنند.
وقتی مناظر زیبا و چشم‌نواز روستاهای آلمان، بازارهای شگفت‌انگیز مواد خوراکی، زندگی شبانه معروف و شهریه پایین دانشگاه‌های آلمان را در نظر می‌گیریم، متوجه می‌شویم که چرا محبوبیت آلمان برای ادامه تحصیل روز به روز نزد دانشجویان بین‌المللی بیشتر می‌شود. اگر می‌خواهید افق دیدتان را گسترده‌تر کنید و خود را از طریق تحصیل در کشوری خارجی در فرهنگی جدید غرق کنید، اما درعین‌حال نمی‌خواهید حساب بانکی‌تان را خالی کنید، با تحصیل در آلمان می‌توانید به خواسته‌تان برسید. اگر به ادامه تحصیل در آلمان علاقه دارید، اما نمی‌دانید از کجا باید شروع کنید، کافی است این راهنما را بخوانید تا از زیر و بم تمام مطالبی که باید برای تحصیل در آلمان بدانید، آگاه شوید.
تحصیل در آلمان
آلمان اشخاص برجسته‌ای همچون کارل مارکس، ماکس وبر بنیان‌گذار و پدر علم جامعه‌شناسی و آلبرت اینشتین خالق نظریه نسبیت را آموزش داده است. فرهنگ تحصیلی در آلمان غنی است و از میان طیف گسترده‌ای از دانشگاه‌های برتر حق انتخاب دارید. نام 48 دانشگاه از 380 دانشگاه آلمان در رتبه‌بندی 2021 تایمز از دانشگاه‌های برتر آموزش عالی جهان به چشم می‌خورد.
دانشگاه‌های برتر آلمان در سراسر این کشور پراکنده است و دانشجویان در 40 شهر مهم آلمان از قبیل برلین، مونیخ، هایدلبرگ و فرایبورگ امکان تحصیل دارند. در آلمان هم مؤسسه‌های مدرن هم قرون وسطایی یافت می‌شود که هر دو تجربه‌های تحصیلی منحصربهفرد و متفاوت را ارائه می‌دهند. دانشگاه هایدلبرگ قدیمی‌ترین دانشگاه آلمان است که در سال 1386 تأسیس شد، دیگر دانشگاه‌های برتر آلمان و مدرسه‌های کسب و کار بسیار نوپاتر و جدیدتراند، برای مثال ESMT برلین در سال 2012 تأسیس شد.
مؤسسه‌های آموزشی آلمان از نظر بزرگی نیز با هم تفاوت دارند و طیف کاملی از مؤسسه‌های آموزشی در اندازه‌های مختلف را می‌توانید در آلمان پیدا کنید، برای مثال دانشگاه هاگن بیش از 80000 دانشجو را ثبت‌نام می‌کند، اما دانشگاه یاکوب فقط هزار دانشجو را می‌پذیرد؛ بااین‌حال دانشگاه یاکوب همچنان کاملاً بین‌المللی است و دانشجویانی از بیش از 110 کشور جهان در آن درس می‌خوانند.
مؤسسه‌های آموزش عالی آلمان دوره‌های با مدرک بین‌المللی را با هدف تسهیل فرایند عرضه کرده‌اند، به موجب این دوره‌ها متقاضیان خارجی اهداف آموزشی را در آلمان بهتر درک می‌کنند. دوره‌های آموزشی عموماً به زبان انگلیسی برگزار می‌شود، البته استفاده از زبان آلمانی به تدریج در حال افزایش است.
این دوره‌ها که مطابق با استانداردهای بالای آموزشی طراحی شده است و علاوه بر دانشجویان خارجی در دسترس دانشجویان آلمانی نیز قرار دارد، هر دو مقطع کارشناسی (6 تا 8 ترم) و تحصیلات تکمیلی (3 تا 5 ترم برای مدرک کارشناسی ارشد و 6 ترم بیشتر برای مدرک دکترا) را پوشش می‌دهد.
براساس یک قاعده کلی برای پذیرفته شدن در رشته‌هایی که در دانشگاه‌های آلمان کاملاً به زبان انگلیسی تدریس می‌شود، باید مدرک تافل یا آیلتس داشته باشید. البته اگر برای دوره‌های تحصیلات تکمیلی درخواست پذیرش می‌دهید و قبلاً مدرک کارشناسی را در رشته برگزارشده به زبان انگلیسی گرفته‌اید، دیگر نیازی به مدرک تافل یا آیلتس نخواهید داشت؛ سخنوران بومی زبان انگلیسی به تافل یا آیلتس نیازی ندارند.
مدارک لازم
حتماً درباره مدارک لازم از کنسولگری یا سفارت آلمان در ایران سؤال کنید تا مطمئن شوید. معمولاً مدارک زیر را باید ارائه کنید:
- مدارک مربوط به دوره‌های تحصیلی قبلی و مدرک تحصیلات تکمیلی‌ای که در آلمان به رسمیت شناخته شود.
- نامه پذیرش دانشگاه یا تأییدیه‌ای که اعلام کند نامه پذیرش را به زودی دریافت خواهید کرد.
- بیمه‌نامه درمانی
- گواهی تمکن مالی: میزان درآمد یا دارایی‌های‌تان باید تقریباً سالانه 8000 یورو باشد.
- مدرک نشان‌دهنده تسلط بر زبان آلمانی یا برنامه‌ای که بیانگر قصدتان برای شرکت در کلاس زبان آلمانی در مدت اقامت در این کشور باشد.
شهریه دانشگاه‌های آلمان
وقتی بحث ادامه تحصیل در کشورهای خارجی مطرح می‌شود، شهریه یکی از عامل‌های مهم است، اما برای تحصیل در آلمان لازم نیست نگران شهریه باشید. اگر آلمان را برای ادامه تحصیل انتخاب کنید، نه تنها از آموزشی عالی در سطح جهانی برخوردار می‌شوید، بلکه در اکثر دانشگاه‌ها می‌توانید رایگان تحصیل کنید. درست خواندید، صرف نظر از این که اهل کدام کشور هستید، می‌توانید در اکثر دانشگاه‌های آلمان بدون پرداخت شهریه درس بخوانید. ازاین‌گذشته تحصیل در دوره دکترا در آلمان حتی می‌تواند با اعطای بورس تحصیلی همراه باشد زیرا کشور آلمان کمک هزینه های تحصیلی برای مقاطع عالیه درنظر می‌گیرد.
البته استثناهایی هم وجود دارد. تحصیل رایگان در آلمان فقط برای دانشجویانی در دسترس است که برای دوره‌های منتخب در دانشگاه‌های دولتی درخواست می‌دهند. برای تحصیل در دانشگاه‌های خصوصی باید شهریه پرداخت کنید، شهریه‌ای که معمولاً سنگین است. درهرحال دانشگاه‌های دولتی آلمان به فوق‌العاده بودن و کیفیت بالای آموزش مشهوراند، بنابراین اگر شانس تحصیل در یکی از آنها را پیدا کردید، این فرصت عالی را از دست ندهید.
ناگفته نماند که اگر پس از فارغ‌التحصیلی تصمیم بگیرید در آلمان بمانید و کار کنید، غالباً می‌توانید شهریه‌های قبلی را از مالیات بر درآمدتان کسر کنید.
تحصیل در رشته‌های انگلیسی‌زبان در دانشگاه‌های آلمان
بسیاری از دوره‌های بین‌المللی در دانشگاه‌های آلمان، به‌ویژه در ترم‌های اول، برای دانشجویانی که هنوز به اندازه کافی بر زبان آلمانی مسلط نشده‌اند تا کاملاً به زبان آلمانی تحصیل کنند، به زبان انگلیسی تدریس می‌شود. دوره‌های زبان آلمانی قبل از شروع ترم و در طول ترم برگزار می‌شود. تعداد قابل توجهی از دوره‌های تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکترا) کاملاً به زبان انگلیسی تدوین و تدریس می‌شود.
مقایسه دانشگاه و فاخ‌هوخ‌شوله در آلمان
شباهت دانشگاه و فاخ‌هوخ‌شوله (Fachhochschule) یا دانشگاه علمی کاربردی در این است که هر دو، دوره‌های تحصیل کارشناسی در آلمان در اکثر رشته های برتر و همچنین تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در این کشور را برگزار می‌کنند. اما فاخ‌هوخ‌شوله مدرک دکترا به دانشجویان نمی‌دهد و دانشجویان فارغ‌التحصیل دوره ارشد باید برای گرفتن مدرک دکترا به دانشگاه بروند.
دانشگاه‌های علمی کاربردی یا فاخ‌هوخ‌شوله با هدف به حداکثر رساندن استفاده کاربردی و عملی از دانش نظری شکل گرفتند و برای متقاضیانی مناسب‌اند که قصد ندارند در حرفه‌های دانشگاهی مشغل به کار شوند، بلکه به کسب حداکثر میزان ممکن از تجربه عملی علاقه دارند. بنابراین اکثر رشته‌هایی که در فاخ‌هوخ‌شوله تدریس می‌شود، در حوزه‌های مهندسی و علوم سخت است؛ البته رشته‌های مدیریت کسب و کار نیز، هرچند به میزان کمتر، در فاخ‌هوخ‌شوله تدریس می‌شود، دراین‌میان دانشگاه‌های علمی کاربردی به ندرت رشته‌های علوم انسانی و علوم اجتماعی را ارائه می‌دهند.
مقدار پول لازم برای تحصیل در دانشگاه‌های آلمان
شهریه نگرفتن دانشگاه‌های دولتی نباید باعث شود که شتاب‌زده نتیجه بگیرید تحصیل در آلمان ارزان است. البته روش‌های خلاقانه و معقولی برای کاهش چشمگیر هزینه‌های کلی زندگی در آلمان وجود دارد، اما اولین و مهم‌ترین عاملی که باید آن را واقع‌بینانه ارزیابی کنید، منابعی است که در اختیار دارید؛ پس وضعیت مالی‌تان را به دقت بررسی کنید. خودتان را با این فکر گول نزنید که با کار پاره‌وقت در زمان تحصیل می‌توانید تمام مشکلات مالی را برطرف کنید، چون بعید است که این اتفاق بیفتد ـ با داشتن ویزای تحصیلی و اجازه اقامت فقط می‌توانید 120 روز کار تمام‌وقت یا 240 روز کار پاره‌وقت انجام بدهید. بورس تحصیلی و یا پشتیبانی حامیانی مانند والدین و خویشاوندان برای گذران زندگی در آلمان لازم است، البته در این صورت پشتیبان باید قصدش را برای حمایت از شما به وضوح اعلام کند.
کار کردن در زمان تحصیل در آلمان
قانون به دانشجویان خارجی که به‌طور تمام‌وقت در آلمان تحصیل می‌کنند، اجازه می‌دهد بدون گرفتن اجازه کار از مراجع استخدامی آلمان حداکثر 120 روز به‌طور تمام‌وقت یا 240 روز به‌طور پاره‌وقت در سال کار کنند؛ البته این محدودیت شامل حال شهروندان کشورهای عضو EEA یا EU نمی‌شود، به استثنای بلغارستان و رومانی که تا سال 2014 مشمول محدودیت بودند.
تعداد روزهای قانونی کاری (پاره‌وقت) دانشجویان خارجی شامل دوره‌های کارآموزی داوطلبانه نیز می‌شود، چه کارآموزی با حقوق باشد، چه بدون حقوق. همچنین دانشجویان خارجی با محدودیت دیگری نیز روبه‌رو هستند: دانشجویان در زمانی که طبق تعداد روزهای قانونی تعیین‌شده برای کار تمام‌وقت یا نیمه‌وقت کار می‌کنند، نمی‌توانند خویشفرما یا آزادکار باشند.
بازار کار برای دانش‌آموختگان
آلمان صاحب اقتصادی بزرگ است که فرصت‌های بی‌شماری را در اختیار دانش‌آموختگان خارجی می‌گذارد. اقتصاد آلمان برخلاف بسیاری از کشورهای اروپایی دیگر در یک یا دو موقعیت خاص متمرکز نیست. قطب‌های صنعتی در سراسر آلمان پراکنده است: هامبورگ شرکت‌های تجاری و رسانه‌ای بسیاری را در خود جای می‌دهد؛ مونیخ و اشتوتگارت در عرصه خودروسازی و تولید قدرتمنداند و فرانکفورت پایتخت مالی پیشتاز آلمان است. عجیب این‌جاست که برلین حضور صنعتی قدرتمندی ندارد، بلکه ظرف سال‌های گذشته در قالب پایتخت استارتاپ‌های اروپایی توسعه یافته است. صحبت کردن به زبان آلمانی تقریباً همواره پیش‌نیاز کار پیدا کردن در آلمان، به‌ویژه برای تازه‌کاران است. استثناهای رایج شامل شغل‌های مربوط به فناوری و IT و مشاغل استارتاپ‌های بین‌المللی‌محور، به‌ویژه در قطب‌های استارتاپی مانند هامبورگ یا برلین می‌شود.
ویزای تحصیلی آلمان
با توجه به ملیتتان ممکن است برای تحصیل در آلمان به ویزای دانشجویی نیاز داشته باشید. شهروندان کشورهای عضو EEA یا EU به ویزا نیاز ندارند و کافی است یک کارت شناسایی معتبر ارائه کنند؛ این گروه از دانشجویان پس از یافتن مکانی برای زندگی و مستقر شدن فقط باید برای ثبت‌نام به اداره‌های محلی شهر محل تحصیلشان مراجعه کنند و مجوزی بگیرند که تأیید کند حق اقامت در آلمان را دارند؛ همین کافی است.
حتی اگر تبعه کشوری باشید که شهروندانش برای ورود به آلمان و اقامت 90روزه به ویزا نیاز ندارند، باید مانند هر مسافر دیگری که با ویزای شینگن وارد آلمان می‌شود، پس از 90 روز از آلمان خارج شوید؛ مگر آن‌که شهروند تعداد محدودی از کشورهایی باشید که می‌توانند ظرف سه ماه پس از ورود برای دریافت اجازه اقامت درخواست بدهند ـ این کشورهای انگشت‌شمار شامل آندورا، استرالیا، برزیل، السالوادور، هندوراس، اسرائیل، ژاپن، کانادا، موناکو، نیوزیلند، سن مارینو، کره جنوبی و ایالات متحده امریکا می‌شود.
اگر تبعه کشورهای عضو EEA یا EU یا کشورهایی نباشید که در بالا نام برده شدند و شهروندانشان می‌توانند در زمان حضور در آلمان برای اجازه اقامت درخواست بدهند، چنانچه قصد داشته باشید بیش از سه ماه در آلمان بمانید، باید ویزای ملی پیش از سفر به آلمان برای‌تان صادر شود. مدتی پیش از سفر برنامه‌ریزی‌شده‌تان به آلمان باید از طریق کنسولگری یا سفارت آلمان در ایران برای ویزای تحصیلی درخواست بدهید.
هزینه زندگی در آلمان
هزینه زندگی در آلمان، در مقایسه با دیگر کشورهای اروپای غربی، تقریباً متوسط است. دانشجویان به‌طور متوسط می‌توانند زندگی‌شان را با 800 یورو در ماه بچرخانند. اجاره‌بها در کلان‌شهرهایی مانند هامبورگ یا مونیخ بالاست، البته اجاره مسکن در شهرهای آلمان اصلاً با شهرهایی مانند پاریس یا لندن قابل مقایسه نیست، به‌ویژه اگر تغییرپذیری اجاره‌ها در منطقه‌های مختلف شهر را در نظر بگیریم.
افزودن دیدگاه