نویسنده: لین او دونل
نشر شده در: فارین پالیسی
کابل، افغانستان – سال گذشته و پس از چند ماه که حکومت افغانستان واکنشی حاکی از دستپاچگی برای مقابله با همه‌گیری داشته‌است، اکنون این کشور در میان موج سوم کووید-۱۹ قرار دارد، مقامات هنوز در مورد شدت بیماری در انکار جدی به سر می‌برند. ارقام مبتلایان به طور گسترده به سخره گرفته شده‌اند، به این ترتیب که گفته می‌شود تعداد مرگ و میرها و مبتلایان بسیار بیشتر از رقم گزارش شده‌است.
ارقام گزارش شده توسط وزارت صحت عامه افغانستان نشان می‌دهد که شمار موارد مثبت در حال افزایش است: روز دوشنبه 1582 مورد جدید و 56 مورد مرگ گزارش شده، در حالی که یکشنبه 1379 مورد جدید گزارش شده‌است. یک کارشناس اقتصاد سلامت، که مایل به افشای نام خود نبود، گفت که رقم واقعی احتمالاً دو برابر رقم اعلام شده توسط این وزارتخانه است. وزارت صحت گفت: از زمان گزارش اولین مورد در 11 فبروری سال 2020، در مجموع 80615 نفر به ویروس کرونا آلوده شده‌اند. بر اساس این گزارش، 3195 تن نیز را از دست داده‌اند.
با این حال، متخصصان بهداشت اعلام کرده‌اند که تعداد کمی از افغان‌ها بیماری خود را به شفاخانه‌ها گزارش می‌دهند و بسیاری از کسانی که بیمار شده‌اند در خانه جان باخته‌اند، روندی که نشان می‌دهد ارقام رسمی کووید-۱۹ در افغانستان ماهیت گسترده ادامه شیوع را می‌پوشانند. یک روز در هفته گذشته که 36 مورد مرگ به طور رسمی در سراسر این کشور گزارش شد، پزشکی در یک شفاخانه عمومی در کابل که نخواست نامش فاش شود، آمار مرگ را فقط در پایتخت بیش از 500 مورد در روز تخمین زد.
حکومت استدلال می کند که گورستان‌های کابل به سرحد ظرفیت خود نرسیده‌اند، و همین ثابت می‌کند که مرگ ناشی از کووید-۱۹ در کمترین حد ممکن است. اما بیشتر ساکنان کابل برای خاکسپاری به روستاهای خود بازگردانده می‌شوند، جایی که حضور زیاد در مراسم تشییع جنازه نشان دهنده وخامت اوضاع است و باعث بی‌اعتمادی بیشتر به مقامات دولتی می‌شود.
احمد عابد همایون، مدیر اجرایی سازمان توسعه سنایی گفت: “مشکل این است که هیچ کس نمی‌تواند درست یا غلط بودن اطلاعات حکومت را ثابت کند.”
حتی در حالی که هیئت دولت قرنطینه را سراسر کشور در نظر دارد و مکاتب و دانشگاه‌ها هم آنلاین شده‌اند، حکومت درخواست‌های سازمان های غیر دولتی را مبنی بر ممنوعیت سفر به ایران و پاکستان نادیده گرفته‌است در حالی که هر دو کشور نرخ آلودگی بالا دارند. یک مقام ارشد گفت: پروازهای کابل از هند که بیماری به شدت در آن اوج گرفته، پر از افغان‌هایی است که به خانه برمی‌گردند. گفته می‌شود آزمایشات منفی کووید-۱۹ با قیمت حدود 45 دالر به راحتی خریداری می‌شوند.
گسترش عمیق کووید-۱۹ در افغانستان مدیون اشتباهات زیادی است که در سه ماه اول شیوع در سال گذشته رخ داد، و پس از آن مقامات پزشکی تصمیم گرفتند تا مسئولیت کنترل بیماری را بر عهده خیریه های بین المللی و محلی بگذارند. طبق گفته کارکنان مراقبت‌های صحی در آن زمان، تغییر شیوع همه گیری بسیار دیر بود. و این اشتباهات اولیه با فساد و سودجویی همراه بود و باعث افزایش قیمت تجهیزات اولیه بهداشتی شد و حتی ونتیلاتورهای سفارش داده شده از خارج از کشور قبل از رسیدن به شفاخانه‌هایی که به شدت به آنها احتیاج دارند، ناپدید می‌شوند. حکومت به ادعاهای مبنی بر اختلاس بودجه کووید-۱۹ رسیدگی نکرده و خشم عمومی نسبت به ناتوانی حکومت برای مهار گسترش ویروس و کاهش تعداد مرگ و میر اوج می‌گیرد.
یکی از تجار کابل گفت: “دولت می‌گوید که 200 میلیون دالر برای مبارزه با COVID هزینه کرده‌است، اما هیچگونه اطلاعات کافی برای اطلاع رسانی عمومی وجود ندارد، بنابراین هیچ کس نمی‌داند چگونه و از کجا واکسینه شود. بدون تردید مقدار زیادی از این پول به جیب به شدت عمیق مسئولین رفته است.”
تلاش‌های افغانستان برای مقابله با بحران بهداشت عمومی نه تنها به دلیل فساد موجود و بی اعتمادی به دولت بلکه همچنین خروج سریع نیروهای نظامی ایالات متحده و بین المللی که تقریباً 20 سال به نیروهای امنیتی افغانستان در مبارزه با شورشیان کمک کرده‌اند، مختل می‌شود. طالبان که می‌خواهند حکومت اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان را منحل کنند، در میان اوج خشونت در سطح کشور، قلمرو قابل توجهی را در اختیار دارند. سفارتخانه‌های مانند استرالیا در ماه گذشته، در حال کاهش کارکنان خود هستند و به اتباع خود توصیه می‌کنند که این کشور را ترک کنند یا حتی کم کم تعطیل می‌شوند.
همایون گفت، و گذشته از اینها، آسیب‌هایی که توسط شایعات، خرافات و اطلاعات غلط از سوی رهبران مذهبی گسترش یافته، وجود دارد. در غیاب کمپین‌های اطلاع رسانی عمومی، آگاهی و میزان پذیرش واکسن پایین است و میلیون‌ها دوز قبل از استفاده منقضی می‌شوند. کارکنان صحی به دوستان و همکاران خود التماس می‌کنند که واکسینه شوند. برخی مانند سنایی، به ملاقات مردم در خانه‌های‌شان می‌روند و از آنها می‌خواهند که قبل از انقضاء واکسن، از بستگان، دوستان و کارمندان خود دعوت کنند که واکسینه شوند.
یک باور جدید ایجاد شده مبنی بر اینکه ابتلا به کووید-۱۹ باعث ناباروری است، و به این ترتیب افرادی که جواب آزمایش‌شان مثبت می‌شود، از همکاری در برنامه‌های تست و ردیابی امتناع می ورزند. همایون که سازمانش خدمات صحی را به ولایات كابل، زابل و فاریاب و بالغ بر 7 میلیون نفر ارائه می‌دهد، گفت، “آنها ناپدید می‌شوند، حتی از پاسخ دادن به تلفن امتناع می‌كنند”.
همایون گفت، رهبران مذهبی به پیروان خود گفته‌اند که “مسلمانان خوب” کووید-۱۹ نمی‌گیرند. شیادان معجونهایی را آغشته به تریاک کرده‌اند و به عنوان درمان عرضه می‌کنند. یک مقام دولتی درباره داروی رایگان کووید-۱۹ حکیم الکوزای گفت: “او این دارو را رایگان ارائه داد و مردم احساس بهتری داشتند.”
در نتیجه، افغانستان علی‌رغم داشتن واکسن فراوان، تنها موفق به واکسیناسیون بخش کوچکی از جمعیت خود شده‌است. مرکز ویروس کرونا دانشکده پزشکی دانشگاه جان هاپکینز گفت که فقط 0.38 درصد از جمعیت افغانستان کاملا واکسینه شده‌اند با به عبارتی 144600 نفر با 630305 دوز که دریافت کرده‌اند.
بیشتر آن واکسن‌ها به اعضای نیروهای امنیتی افغانستان رسید، که حداکثر نیم میلیون از دوز اول و دوم را شامل می‌شود.
تنها نکته مثبتی که افغانستان ظاهراً دارد، جمعیت جوان آن است: حدود 70 درصد از 40 میلیون نفر در این کشور جوان‌تر از 30 سال و بیش از 40 درصد جوان‌تر از 15 سال هستند. همایون گفت، با کمتر بودن شمار افغان‌های مسن آسیب‌پذیر، حفظ نرخ کلی مرگ و میر نزدیک به رقم جهانی 1 تا 2 درصد محتمل است.
با این حال، این یک بیماری همه گیر کشنده است. در گفتگو با افغان‌ها، بیشتر افراد می‌گویند حداقل یکی، و اغلب بیشتر، از اقوام نزدیک‌شان به دلیل بیماری درگذشته‌اند. آنها داستان‌های زیادی از حضور بیماران متعدد در شفاخانه و کلینیک ها دارند و بعد به کمبود نیرو، تخصص، تجهیزات و اکسیژن برای درمان مبتلایان به کووید-۱۹ اشاره می‌شود. و احتمالاً اوضاع بدتر خواهد شد. تعداد کمی از افراد در کابل در ملا عام ماسک می‌زنند و کمتر دیده می‌شود که توصیه‌های مرتبط با کنترل بیماری توسط مردم دنبال شود. حتی در حین قرنطینه سال گذشته، اکثر افغان‌ها تصدیق کردند که این اتفاق بهانه‌ای برای مهمانی های بزرگ خانگی شده بود.
علی رغم وعده‌های دولت مبنی بر واکسیناسیون بیشتر کشور تا اواخر سال آینده، مردم چنان از واکسیناسیون دوری می‌کنند که مقادیر عظیمی از آنها منقضی شده و باید نابود شود. در عین حال، هزینه تجهیزات اولیه صحی سر به فلک کشیده‌است. یک جعبه ۱۰۰ تایی ماسک ساده که یک سال پیش ماسک 1 دالر بود، اکنون حدود 15 دالر قیمت دارد.
وحید مجروح، سرپرست وزارت صحت عامه افغانستان، ضمن هشدار در مورد “فاجعه” قریب الوقوع در میان کمبود شدید اکسیژن در شفاخانه‌های سراسر کشور، از مردم خواسته که ماسک بزنند. همزمان با وقوع همه گیری، رسانه‌های محلی گزارش دادند که افغانستان تنها 400 دستگاه ونتیلاتور دارد. دختران مکتب راهی برای ساخت نسخه‌های ارزان قیمت از قطعات موتر پیدا کرده بودند.
گل احمد ایوبی، رئیس اداره صحت در ولایت بلخ گفت که در میان گزارش‌هایی مبنی بر اینکه برخی افراد محلی اکسیژن را برای مصرف خودشان مصادره می‌کنند، 179 بالون اکسیژن در شفاخانه اصلی این ولایت گم شده‌است.
در شرایطی که وخیم شدن اوضاع پیش بینی می‌شود، یک تاجر در کابل با تاکید بر بی‌توجهی بسیاری از افغان‌ها، درخواست های نومیدانه دولت را برای رعایت احتیاط مردود شمرده می‌گوید: “در اینجا چیزهای بدتری برای کشتن شما وجود دارد. “
افزودن دیدگاه