13 میزان برابر بود با روز معلم در افغانستان و این روز در بسیاری از مکاتب زیر سایه کرونا برگزار شده است.
هر چند امسال با شیوع ویروس کرونا مکاتب تعطیل شده و کار معلمین در سراسر کشور به حالت تعلیق در آمده بود اما نزدیک به دو ماه است که دروس دانش آموزان صنف 11 و 12 در کنار دانشگاهها آغاز شده است.
معلمین مکاتب به خصوص معلمین مکاتب خصوصی در زمان قرنطینه با مشکلات اقتصادی و مالی رو به رو شدهاند.
نرگس یگانه، معلم یکی از مکاتب خصوصی در گفتگو با خبرنامه گفت: “با تاخیر در شروع دروس مکاتب در زمان قرنطین معاشات ما نیز قطع شد و ما معاشی نداشتیم. زیرا وقتی تدریس نکنی معاش هم نداری. با این که معاش معلمین خیلی زیاد نیست و اگر کسی سرپرستی یک خانواده پر جمعیت را به عهده داشته باشد با مشکلات فراوانی رو به رو میشود اما در جریان قرنطینه وضعیت بدتری بر زندگی معلمین حاکم بود.”
نیاز به 60 هزار معلم در سیستم معارف
220 هزار معلم در سراسر افغانستان فعالیت میکنند که 200 هزار آنان معلمین مکاتب دولتی رسمی و باقی معلمین مکاتب خصوصی هستند.
اکنون در سراسر کشور در مجموع ۱۸ هزار ۵۸۴ مکتب فعال است که ۱۶ هزار ۲۱۱ مکتب آن دولتی و باقی خصوصی میباشد.
میزان این مکاتب در شهر کابل به ۳۹۰ مکتب دولتی و ۸۹۴ مکتب خصوصی میرسد.
همچنین وزارت معارف در جریان سالهای گذشته با افزایش دانش آموزان مکاتب مجبور به استخدام 35 تا 36 هزار معلم حق الزحمه ای شده که در کنار آن معلمین قراردادی نیز استخدام شده است.
اما در سال روان به دلیل کرونا هیچ معلم حق الزحمه برای مکاتب استخدام نشده است.
یحیی فیضی، عضو نظارت حوزه تعلیمی 13 به خبرنامه گفت: “در کنار کمبود مواد درسی و امکاناتی چون کتابخانه و لابراتوار ما با کمبود معلم نیز رو به رو هستیم و همین باعث شده تا تعدادی از معلمین خلاف رشته خود تدریس کنند. و همین کمبود معلم باعث شده شاگردان زیادی در یک صنف حضور داشته باشند که از کیفیت درسی میکاهد و منجر میشود در جریان درس اخلال به وجود آید. اکنون ما در اکثر مکاتب حوزه سیزده با چنین چالشی رو به رو هستیم.”
با این که هر سال تعدادی از معلمین به صورت حق الزحمه و قراردادی برای مکاتب استخدام میشوند اما وزارت معارف کشور به 60 هزار معلم نیاز دارد تا به صورت رسمی در مکاتب فعالیت نماید.
نوریه نزهت، سخنگوی وزارت معارف به خبرنامه گفت: “ما اطمینان میدهیم که هیچ مکتبی در افغانستان بدون معلم باقی نخواهد ماند. ما تلاش داریم خلاء کمبود معلم را رفع کنیم و تا رفع کامل این مشکل در سراسر کشور این خلاء را با استخدام معلمین حق الزحمه و قراردادی اناث پر کردهایم.”
تاثیرات کرونا بر زندگی معلمین مکاتب
هر چند کرونا بر زندگی همه شهروندان تاثیرات شدیدی داشته است اما بر معلمین مکاتب به خصوص مکاتب خصوصی بیشترین تاثیر را داشته است.
با این که میزان معلمین در مکاتب خصوصی بالا رفته و از 15 فیصد در گذشته به تقریبا 50 درصد رسیده است و بیشتر آنان را نیز بانوان تشکیل میدهند اما هنوز هم معلمین در مکاتب سراسر کشور دچار چالشهای فراوان هستند.
یکی از این چالشهای مکاتب خصوصی در زمان قرنطینه عدم پرداخت معاشات معلمین این مکاتب بوده است.
غلام حیدر جعفری، رئیس اتحادیه مکاتب خصوصی همکاران معارف به خبرنامه گفت: “با این که کمکهای زیادی از سوی جامعه جهانی برای محو کرونا و مبارزه با آن به افغانستان سرازیر شد اما هیچ کمکی به معلمین مکاتب خصوصی صورت نگرفت. معلمین مکاتب خصوصی هیچ گونه امتیاز و معاشی نداشتند و با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم میکردند.”
در دوران قرنطین 70 درصد مکاتب خصوصی در حالت ورشکستگی قرار داشته است.
آقای جعفری افزود که تلاشهای آنان تنها توانسته زمینه آموزش آنلاین را فراهم کند تا از این طریق معاشی حداقلی به معلمین مکاتب فراهم شود.
این در حالی است که معلمین مکاتب دولتی 12 ماه سال معاش دریافت میکنند اما در سکتور خصوصی معلمین نه تنها 3 ماه زمستان گذشته معاشی نداشتند بلکه بیشتر از 5 ماه در سال روان نیز هیچ پولی دریافت نکردهاند.
انور آسایی، مدیر مکتب معرفت به خبرنامه گفت: “5 ماه عدم دریافت معاش معلمین را با سختی های زیادی رو به رو کرد تا جایی که حتی در بعضی اتحادیه ها، معلمین مکاتب در خصوصی تغییر وضعیت شان تصمیم به اعتراض گرفته بودند. در مکاتب خصوصی عملا فرصتی برای معلمین وجود ندارد. آنها به ازای تدریس معاش دریافت میکنند و همین امر هم سبب بروز مشکلات فراوان برای آنان شده بود.”
تدریس آنلاین کمکی به معلمین
در همین حال خانم نزهت با یادآوری و تاکید بر تاثیر منفی کرونا بر زندگی شهروندان افزود: “ما در زمان کرونا معاشات معلمین خود را پرداخت کرده زیرا جز پالسی حکومت بوده تا معلمین در این جریان حمایت شوند. اما در خصوص مکاتب خصوصی این طبیعی است که با به تعلیق درآمدن فعالیت مکاتب و قرارداد معلمین آنان متضرر شوند.”
او گفت: “کلان ترین کمکی که ما در این دوره توانستیم به مکاتب خصوصی انجام دهیم صدور جواز تدریس افلاین و انلاین بود تا از این طریق تعدادی از مکاتب ممد درسی را به صورت انلاین عملی کرده و با گرفتن فیس بتوانند معاشی نیز به معلمین خود پرداخت نمایند.”
او همچنان گفت که در هر کجای از دنیا معلم و کارمند سکتور خصوصی از سوی نهاد خود معاش دریافت میکند نه از طریق دولت ها، مکاتب خصوصی نیز با قراردادی که دارد در طول سال 9 ماه معاش دریافت میکند و اگر برنامه تدریسی زمستانی نیز در مکاتب جریان داشته باشد در آن ماه ها نیز از معاش مستفید میشود.
در همین حال اما آقای جعفری میگوید که “طبق عملکرد وزارت معارف سالانه باید برای هر شاگرد 75 دالر هزینه کند که از مجموع دانش آموزانی که در سراسر کشور مشغول تحصیل هستند، 500 هزار دانش آموز در مکاتب خصوصی مشغول درس خواند هستند و هزینه مورد نظر برای این دانش آموزان که نزدیک به 40 دالر میلیون میشود برای معارف پس انداز میشود. در کنار آن مکاتب خصوصی سالانه 40 میلیون دالر مالیه میپردازند پس باید از این پول در چنین موقعیتی دوباره به مکاتب خصوصی کمک صورت گیرد.”
عدم امنیت شغلی معلمین مکاتب خصوصی
آقای آسایی همچنان گفت: “در کنار چالش هایی که گفته شد باید یادآور شد که معلمین مکاتب خصوصی هیچ آیندهایی تضمین شده ندارند آنان تا زمانی که تدریس کنند پول دریافت میکنند و پس از آن سرنوشت مالی و اقتصادی معلومی ندارند. از سویی ما بارها بحث امنیت شغلی معلمین مکاتب خصوصی را مطرح کرده ایم. زیرا یک سیستم منظم از طرف وزارت معارف برای ایجاد امینت شغلی برای معلمین مکاتب خصوصی، در پروسه استخدام وجود ندارد.”
در واکنش به این گفتهها خانم نزهت گفت: “برنامه استخدام معلمین در بست های رسمی از سوی پروسه رقابت آزاد صورت میگیرد. هر شهروند افغانستان که واجد شرایط باشد و متقاضی بست معلمی باشد پروسه آزاد است و میتواند شرکت کند و با گرفتن نمره مناسب به عنوان معلم استخدام میشود و در سیستم معارف ایفای وظیفه میکند.”
او همچنان افزود که مکاتب خصوصی همانند مکاتب دولتی باید پروسه استخدام را انجام بدهند و از لوایح، مقررات و طرزالعمل های وزارت معارف را در مکاتب خصوصی پیاده و عملی نمایند. و ملزم به اجرا کردن آن هستند زیرا مکاتب خصوصی نیز جواز کار خود را از سوی وزارت معارف دریافت میکند و اگر خلاف لوایح و مقررات عمل کنند متخلف پنداشته میشوند و مورد پیگرد قرار میگیرند.”