گفتگوهای صلح افغانستان میان آمریکایی‌ها و گروه سیاسی طالبان در دفتر قطر، در روزهای اخیر دوباره وارد مرحله جدی‌تری شده است. در روزهای اخیر زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه ایالات متحده آمریکا در امور صلح افغانستان سفرهای دوره‌ی خود را در منطقه آغاز کرده است. چنانجه او امروز چهار شنبه (11 سرطان) در یک رشته توییت‌های نوشته است که؛ با وزرای خارجه کشورهای منطقه آسیای میانه (اوزبیکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان، قرغیزستان) در شهر تاشکند پایتخت اوزبیکستان ملاقات داشته و در مورد پروسه صلح افغانستان گفتگو کرده‌اند.
در همین‌حال سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر، روز گذشته (10 سرطان) در صفحه‌ی توییتر خود از گفتگوی ویدیویی ملاعبدالغنی برادر، رییس دفتر سیاسی طالبان در قطر، با مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا خبر داده و نوشته است: «دیروز شام معاون سیاسی امارت اسلامی افغانستان و رئیس دفتر سیاسی محترم ملا برادر آخند و هئیت همراهش با مایک پمپیو وزیر خارجه امریکا و هئیت همراهش از طریق ویدیو کنفرانس صحبت نمود. در این تماس ویدیویی در مورد تطبیق توافقنامه دوحه، انخلأ عساکر خارجی از افغانستان، رهایی زندانیان، شروع مذاکرات بین الافغانی و تقلیل در عملیات بحث صورت گرفت. محترم ملا برادر آخند گفت ما به آغاز مذاکرات بین الافغانی متعهد هستیم طوریکه قبلأ نیز اظهار نموده ایم لاکن تعویق در رهایی زندانیان باعث تعویق در آغاز مذاکرات بین الافغانی شده است.»
رهایی زندانیان طالبان
مسئله رهایی زندانیان طالبان از زندان‌های حکومت افغانستان یکی از مواد اصلی توافقنامه صلح ایالات متحده آمریکا با طالبان است که در اواخر سال گذشته در قطر امضا شد. به حمایت از این توافقنامه صلح، حکومت افغانستان تاکنون بیشتر از سه هزار زندانی طالبان را از زندان‌های مختلف آزاد ساخته است، اما طالبان همچنان پافشاری دارند که تمامی آن پنج هزار زندانی مورد توافق با آمریکایی‌ها را بایستی حکومت افغانستان آزاد سازد تا گفتگوهای صلح بین الافغانی آغاز شود.
طالبان در سایه‌ی رهایی زندانیان شان از زندان‌های حکومت افغانستان و گفتگوهای صلح، در پی آزادسازی رهبران شان نیز هستند که در جرایم بزرگی محکوم شده و در زندان‌های حکومت افغانستان یا در زندان آمریکایی‌ها هستند. چنانچه برای چندمین بار است که طالبان درخواست آزادی یکی از رهبران شان به نام حاجی بشر نورزی را از زندان آمریکایی‌ها نموده است. طوریکه در همین گفتگوی ویدیویی اخیر بین رییس دفتر سیاسی طالبان و وزیر خارجه آمریکا نیز درخواست آزادی حاجی بشر تکرار شده است، چنانچه سهیل شاهین نوشته است: «در آخر محترم ملا برادر آخند از وزیر خارجه امریکا خواست که حاجی بشر که در امریکا زندانی است و دیگر زندانیان افغان که هنوز در گوانتانامو زندانی اند رها شوند.»
حاجی بشر نورزی کیست؟
محمداکرام اندیشمند، نویسنده و پژوهشگر، در مورد علت محکومیت حاجی بشر نورزی در آمریکا و جایگاه در میان رهبران طالبان نوشته است که؛ در سال‌های نخست حضور نیروهای آمریکایی و ناتو که میزان کِشت و قاچاق مواد مخدر در افغانستان بصورت فزاینده بالا می‌رفت، در میان معروف‌ترین حاجی‌های قاچاقچی مواد مخدر، نام حاجی بشر نیز شامل بود. حاجی بشر نورزی در آمریکا به جرم داشتن رابطه با اسامه بن‌لادن، رهبر شبکه القاعده، حمایت از طالبان و قاچاق مواد مخدر به ارزش پنجاه میلیون دالر در سال 2005 به حبس ابد محکوم شد. حاجی بشر از همراهان ملا عمر، رهبر تحریک طالبان بود که در تأمین منابع مالی گروه طالبان در آغاز ظهور این گروه نقش مهمی داشت. او پس از حمله آمریکا و سقوط امارت طالبان به پاکستان فرار کرد و مدتی در کویته به سر برد، اما با استقرار حکومت کرزی به سپین بولدک قندهار برگشت و با نیروهای ویژه آمریکایی وارد مذاکره و معامله شد. حاجی بشر سه هزار میل سلاح و چهارصد راکت ضد هواپیمای مربوط به طالبان را به آمریکایی‌ها تسلیم کرد. در حالی‌که رابطه و همکاری او با آمریکایی‌ها ادامه داشت، در سال 2004 از سوی آمریکایی‌ها برای شناخت حامیان گروه‌های تروریستی به دوبی خواسته شد. حاجی بشر را ماموران سی آی اِی در سال 2005 با دادن اطمینان به آمریکا بردند و پس از چند روز اقامات در نیویورک بازداشت و به حبس ابد محکوم شد.
بازسازی طالبان
بسیاری از تحلیلگران سیاسی معتقدند که این گفتگوهای صلح به ختم جنگ و برقراری صلح نمی‌انجامد که هیچ، بلکه به نوعی تلاش برای بازسازی جبهه‌ی جنگ طالبان و مشروعیت بخشیدن سیاسی به این گروه است. بنابراین، آزادسازی رهبران مهم طالبان از زندان‌های داخلی و خارجی نیز در همین زمینه قابل بررسی است. چنانچه از آقای محمد اکرام اندیشمند در زمینه پرسیدم، در پاسخ مثالی از شکست طالبان در نیمروز و فراه در آغاز شکل‌گیری این گروه گفت که در آن نزدیک به 300 طالب دستگیر شدند، اما با میانجی‌گیری عبدالرب رسول سیاف آن‌ها آزاد شدند و تعهد سپردند که به میدان جنگ بر نمی‌گردند، اما با قوت و انگیزه بیشتر به میدان جنگ برگشتند.
آقای اندیشمند معتقد است که طالبان انگیزه برای صلح ندارند، بلکه آن‌ها به عنوان یک گروه پیروز مذاکره می‌کنند و در صورت خروج نیروهای خارجی آن‌ها حاضر نخواهند شد که با دولت فعلی افغانستان کنار بیایند و دولت مشارکتی بسازند. بنابراین، آزادی حاجی بشر نورزی که از بزرگان نورزایی‌ها است و یکی از افراد مورد اعتماد ملا عمر بوده، بیشتر به طالبان انگیزه انسجام، حس پیروزی و پافشاری بر سر خواسته‌های شان می‌دهد. آزادی حاجی بشر بیشتر از این‌که به صلح کمک کند، به بازسازی طالبان کمک خواهد کرد، چرا که او بدون شک در مدیریت مالی و اقتصادی طالبان کمک زیادی خواهد کرد.