منبع: د نشنال اینترست
نویسنده: هنیف صوفی‌زاده
پس از شیوع کرونا ویروس جدید در دسمبر ۲۰۱۹ و بعد گسترش آن به گوشه گوشه جهان، سازمان بهداشت جهانی وقوع پاندمی کرونا ویروس را اعلام کرد.
مطابق با جدیدترین آمار، این ویروس تقریبا به همه جای جهان رسیده و بیش از ۷ میلیون تن را آلوده کرده، بیش از ۴۰۰هزار تن را به کام مرگ کشیده و ۳۶۰۰۰۰۰ تن نیز بهبود یافته‌اند. بسیاری از متخصصین بهداشت بر این باورند که آمار مرگ بسیار بالاتر است زیرا بسیاری از مردم در خانه‌های‌شان جان باخته‌اند، امکان تست همه وجود نداشته و مرگ برخی از افراد با بیماری‌های دیگر مرتبط دانسته شده‌است.
به دلیل کاهش تقاضا در بازارهای جهانی ناشی از پاندمی، بسیاری از کمپانی‌ها بسته شدند، اتفاقی که به سطح بی‌سابقه‌ای از بیکاری منجر شد. به نظر می‌رسد که اوضاع به این زودی‌ها نرمال نخواهد شد. بخش خصوصی، به خصوص شرکت‌های غیرمالی، به گرفتن قرض متوسل شده‌اند. سازمان ملل و بانک جهانی اظهار داشته‌اند که نیمه اول امسال و ماه‌های پس از آن، شاهد سقوط سریعی در فعالیت‌های اقتصادی در سراسر جهان خواهیم بود.
تاثیر کرونا ویروس بر اقتصاد افغانستان
مطابق با سازمان بین‌المللی مهاجرت از یکم جنووری تا ۱۱ اپریل، حدود ۲۴۳هزار تن از ایران به افغانستان برگشتند. اما بازگشت مهاجران افغان بدون اینکه به درستی مورد آزمایش کرونا قرار بگیرند، تهدیدهایی جدی را برای افغانستان به همراه داشت؛ و بعید است دولت فعلی که از قبل درگیر بحران سیاسی و مذاکرات با طالبان بوده، بتواند به تنهایی از عهده این تهدیدات بربیاید. اخیرا، وزارت امور خارجه افغانستان، به حدود ۹۱۴۸۶ افغان مانده در کشورهای دیگر کمک کرد که به کشور برگردند.
افغانستان در حال حاضر با کمبود منابع کافی و تجهیزات برای مبارزه با کرونا ویروس روبروست. این ویروس می‌تواند نه فقط یک بحران صحی بلکه بحران اقتصادی نیز در افغانستان ایجاد کند. این پاندمی اقتصاد جهان را با مشکل روبرو کرده‌است. هرچند، مردم افغانستان هم برای صاف کردن منحنی جدی نبوده‌اند.
پیامدهای جدی اقتصادی که در اثر کرونا ویروس پیش‌بینی می‌شوند، عبارتند از:
سقوط بی‌سابقه در فعالیت‌های اقتصادی. کرونا ویروس بر فعالیت‌های کسب و کاری آسیب بیشتری وارد خواهد کرد، به خصوص شرکت‌های کوچک و متوسط که ۸۰ درصد از کسب و کار افغانستان را تشکیل می‌دهند. مانند کشورهای دیگر که شرکت‌ها در آنها بسته شده‌اند، در افغانستان هم پروازهای ملی و بین‌المللی به صورت نامحدود به حالت تعلیق درآمده‌اند. دیگر کارخانه‌جات و شرکت‌های خدماتی هم فعالیت‌های خود را به طور موقت یا دائم متوقف کرده‌اند. این پاندمی می‌تواند به کسب و کارهای غیررسمی بیشتر آسیب وارد کند زیرا آنها نه بیمه دارند و نه به وام‌های بانکی دسترسی دارند. اگر گسترش کرونا ویروس در افغانستان بدتر شود، تاثیری تعیین‌کننده بر عرضه و تقاضای بازار خواهد داشت. کاهش در فعالیت کسب و کارها بیش از پیش رشد اقتصادی را کند کرده و درآمد دولت را کاهش خواهد داد. یک مطالعه جدید از موسسه بیرونی نشان داد اقتصاد افغانستان به دلیل کساد در بهترین سناریوی کرونا ویروس ۳.۳ درصد و در بدترین سناریو ۹.۹ رکود خواهد داشت. به علاوه، ۱ میلیارد دالر کاهش در کمک‌های ایالات متحده به افغانستان ضربه سنگین دیگری بر پیکر این اقتصاد نوپا خواهد بود.
افزایش قیمت مواد غذایی. اقتصاد افغانستان واردات- محور است و بیش از 80 درصد مواد غذایی آن از کشورهای دیگر وارد می‌شود. با شیوع کرونا ویروس در کشورهای همسایه مانند پاکستان و ایران، ممکن است واردات کاهش بیابد زیرا این کشورها باید مصرف داخلی خودشان را نیز در نظر بگیرند. اقتصاددانان و تحلیل‌گران ارشد سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد هشدار داده‌اند که تعطیلی و خرید حجم بالای مواد غذایی ممکن است تورم جهانی مواد غذایی را افزایش دهد. علی‌رغم عرضه زیاد غلات توسط صادرکنندگان اصلی، احتکار کالاهای اصلی توسط واردکنندگان بزرگی مانند شرکت‌های بزرگ و دولت‌ها برای ایجاد بحران کافی است. به همین دلیل، فقط در اولین ماه شیوع بیماری، کابل شاهد افزایش چشمگیر قیمت مواد غذایی به ویژه آرد بود. خوشبختانه مقامات به موقع مداخله كردند و اقداماتی را برای جلوگیری از افزایش چشمگیر قیمت مواد غذایی در سراسر كشور انجام دادند. پیش از خبر شیوع کرونا ویروس، قیمت 50 کیلوگرم آرد تا 1400 افغانی (19 دالر ) بود، اما فقط در طول یک روز قیمت 50 کیلوگرم آرد بین 1900 (25 دالر ) تا 2500 افغانی یا 33 دالر افزایش یافت و سبب شد که برخی از مردم مواد غذایی را با قیمت بالا خریداری کنند. افغانستان دارای ذخایر استراتژیک در بیست و دو ولایت با ظرفیت 263،000 تن مواد غذایی است، اما در حال حاضر، 20212 تن گندم در انبار خود دارد. قابل‌توجه است که هندوستان نیز متعهد شده که 75،000 تن گندم برای افغانستان تأمین کند. در ماه اپریل، هند نخستین محموله 52222 تنی گندم را برای تأمین امنیت غذایی به افغانستان ارسال کرد.
وزارت زراعت، آبیاری و مالداری افغانستان (MAIL) اعلام کرده‌است که می‌تواند هزینه توزیع مواد غذایی را صرفاً برای سه ماه از محل ذخیره استراتژیک ملی فراهم کند. به گفته MAIL، سالانه شش میلیون تن گندم مورد نیاز است که از این میزان چهار میلیون و پانصد هزار تن برداشت می‌شود و حدود دو میلیون تن گندم از کشورهای همسایه وارد می‌شود. اما سال گذشته، افغانستان 656 میلیون دالر آرد و گندم از کشورهای همسایه وارد کرده‌است. در اواخر اپریل 2020، رئیس جمهور اشرف غنی برنامه توزیع نان را اعلام کرد که قرار شد ابتدا در کابل، بلخ، هرات، کندز، ننگرهار و قندهار انجام شود. اکنون دولت تصمیم گرفته‌است که برای کمک به نیازمندان و تثبیت قیمت‌ها، این برنامه را به بیست و هشت ولایت دیگر کشور گسترش دهد.
افزایش بیکاری. در سال 2019، طبق آمار بانک جهانی، نرخ بیکاری در افغانستان حدود 1.52 درصد بود. اگر از یک سو، بحران سیاسی فعلی و مذاکرات صلح با طالبان حل‌نشده باقی بماند و از سوی دیگر، تعداد مبتلایان به ویروس به طور تصاعدی افزایش بیابد، ممکن است نرخ بیکاری در کشور به طرز چشمگیری بالا برود. اتحادیه ملی کارگران و کارمندان افغانستان هفته گذشته اعلام کرد که حدود دو میلیون کارگر و کارمند به دلیل شیوع کرونا ویروس و اقدامات پیشگیرانه مانند تعطیلی در شهرها، شغل خود را از دست داده‌اند. وزارت اقتصاد پیشتر هشدار داده بود كه بیكاری در افغانستان 40 درصد و فقر به دلیل بیكاری و شیوع کرونا به میزان ۷۰٪ افزایش می‌یابد. و با در نظر گرفتن اینکه مشاغل غیررسمی 80 درصد از فعالیت‌های اقتصادی کشور را تشکیل می‌دهند، قرنطینه کردن شهرها باعث افزایش بیکاری و در نتیجه تشدید محدودیت‌های اقتصادی خواهد شد.
ضربه‌ای بزرگ به صادرکنندگان. افغانستان عمدتا به کشورهایی مانند هند، پاکستان و برخی دیگر میوه صادر می‌کند. اگر اوضاع کرونا ویروس بدتر شود، ممکن است صادرات افغانستان به دلیل بسته شدن مرزها رکود بی‌سابقه‌ای را تجربه کند. محدودیت حمل و نقل، مانند محدودیت سفرهای بین‌المللی هوایی نیز باعث آسیب جدی به اقتصادی خواهد شد که از قبل هم اوضاع خوبی نداشته‌است. کرونا ویروس به طور چشمگیری روی استراتژی صادرات کشور به ویژه با استانداردهای جدید در بخش غذا و کشاورزی تأثیر خواهد گذاشت. پاکستان مرز خود را با افغانستان بسته بود، اما در ماه اپریل اعلام کرد که دو نقطه گذرگاه مرزی را سه بار در هفته باز خواهد کرد تا ورود کامیون‌ها و کانتینرها را به افغانستان تسهیل کند. در 17 می، پاکستان تصمیم گرفت برای تسهیل تجارت مرزی، گذرگاه‌های مرزی خود را – تورخم در خیبر پختونخوا و چمن در بلوچستان- سه روز در هفته باز کند.
توصیه‌هایی برای دولت افغانستان
۱. اجرای جدی قانون مبارزه با احتکار. برای جلوگیری از فرصت‌طلبی تجاری در سیستم بازار آزاد که در افغانستان حاکم است، بندهای 800 و 801 و همچنین بندهای 900 تا 905 قانون مجازات افغانستان احتکار را یک جرم دانسته‌است. از آنجایی که احتکار موجب برهم زدن نظم اقتصادی جامعه می‌شود، دولت افغانستان باید به طور جدی مطابق با شرایط این قانون عمل کند. بازرگانان و مغازه‌داران باید شانه به شانه با دولت کار کنند. ماه گذشته، بازارهای مواد غذایی در کابل سیل عظیم مردم را به خود دید، به علاوه ترس و تهدید از کرونا و نیاز مردم به اندوختن مواد غذایی منجر به احتکار توسط سودجویان شد. در مبارزه با پاندمی کرونا ویروس، دولت باید جدی‌تر عمل کند و تجار باید منصف باشند.
۲. ذخایر استراتژیک غلات را تقویت کنید. طی یک دهه گذشته، افغانستان به دلیل کاهش تولید و تهدید عرضه گندم از بازارهای صادراتی منطقه دو بار با کمبود شدید گندم مواجه شد. در نتیجه، تعداد زیادی از افغان‌ها، به ویژه آنهایی که در مناطق روستایی و دورافتاده زندگی می‌کنند، با کمبود گندم روبرو شدند. دولت این روزها باید ذخایر استراتژیک خود را افزایش دهد. دولت باید آرد بیشتری را از کشورهایی که روابط تجاری خوبی با آنها دارد، وارد کند.
افزودن دیدگاه