در شرایطی که هنوز درمان یا واکسینی برای کرونا ویروس پیدا نشده، گروهی از دانشمندان به دنبال راهحلی سریع هستند آن هم در جایی نه چندان معمول: رگهای افرادی که از این بیماری بهبود یافتهاند!
محققان این هفته در بیمارستانهای نیویورک سیتی، گرفتن خون از بهبودیافتگان COVID-19 را که حالا برای مبارزه با این بیماری آنتیبادی دارند، آغاز کردند. آنها سپس پلاسمای خون یعنی قسمت مایع خون را که حاوی آنتیبادی است جدا میکنند. در نهایت طی یک فرایند آنتیبادیهای آنها به دیگران منتقل میشود، خواه برای محافظت از آنها در برابر ابتلا و خواه به منظور تقویت سیستم ایمنی کسانی که در حال حاضر بیمار هستند.
هنوز ثابت نشده که این روش درمانیِ به شدت تجربی علیه کرونا ویروس موثر است، اما تحقیقات اولیهی خارج از چین نشان میدهند که به بهبودی گروه کوچکی از بیماران کمک کردهاست. این روش، موفقیتهایی نیز در مبارزه با بیماریهای عفونی که در گذشته شایع بودهاند، داشتهاست، از جمله کرونا ویروسی که باعث شیوع SARS شده بود.
FDA روز سهشنبه با تأیید وضعیت “اورژانسیِ بهداشت عمومی”، به داکترها اجازه داد تا این روش درمانی را برای شفای بیمارانی که در شرایط بسیار حادی قرار دارند، به کار ببرند.
محققان در حال کار برای تولید واکسین هستند اما آماده شدن آن حداقل یک سال و نیم طول میکشد و داروها تحت آزمایشات بالینی قرار دارند و رسیدن به نتایج قانعکننده ممکن است 8 تا 10 ماه طول بکشد. درمان پلاسما در صورتی که موثر واقع شود، میتواند یک درمان فوری با یک منبع تهیه نسبتاً فراوان باشد: تا زمان نوشته شدن این مقاله، هزاران نفر بهبود یافتهاند.
مایکل جوینر، متخصص بیهوشی کلینیک مایو که رهبری این فرایند درمانی را بر عهده دارد، گفت: “این روش سریعترین راهحل ممکن است. “
این اقدام ابتدا توسط آرتور کاسادوال، رئیس میکروبیولوژی مولکولی و ایمونولوژی دانشکده بهداشت عمومی جانز هاپکینز بلومبرگ در تاریخ ۲۷ فبروری و در وال استریت ژورنال مطرح شد.
در دنیای تحقیقات بالینی معمولاً آزمایشات چند ماه یا چند سال جلوتر انجام میشوند، اما در شرایط کنونی یافتن راهحل یک ضرورت است. جوینر که آزمایشگاهش به طور کلی روی کرونا ویروس تمرکز کرده میگوید، ” کنفرانسهای تلفنی ما در حال حاضر، غالبا 300 محقق را شامل میشود. “
تعداد معدودی از موسسات در حال برنامهریزی برای درمان سریع بیماران هستند و محققان در تلاشند تا آزمایشهای بالینی دقیق را برای جمعآوری اطلاعات مربوط به این نوع درمان هدایت کنند تا بیخطر بودن آن اثبات شود.
بیماران بزرگسال اولین گروه درمانی خواهند بود. جوینر میگوید، یک فرد بهبودیافته میتواند برای یک یا دو بیمار پلاسمای کافی فراهم کند، و در عین حال میتواند چندین بار خون خود را اهدا کند. هرچند، برای اطمینان از عدم وجود ویروس و عوامل بیماریزای دیگر، باید خون آنها مورد آزمایش قرار بگیرد. جوینر گفت: پلاسما دقیقاً مانند شیوهی جراحی متداول به گیرندگان انتقال مییابد.
اما درمان پلاسما با محدودیتهایی مواجه است: اول اینکه فرد اهداکننده باید قابلیت این کار را داشته باشد، و دوم اینکه شخص بهبودیافته اصلا تمایلی به انجام این کار دارد یا نه.
هدف در حال حاضر کمک به مهار موج بستری در بیمارستانها است که تهدیدی برای سیستم بهداشت و درمان محسوب میشود.
این درمان میتواند پیشگیریکننده هم باشد. محققان امیدوارند که بعدها بررسی کنند که آیا این درمان میتواند کارکنان بخش صحت و درمان را علیه این بیماری مصون کند؟ داکترها و پرستاران بدون تجهیزات کافی در حال معالجه بیماران هستند و به نوبه خود بیمار میشوند و گاه حتی میمیرند.
اما نگرانیهایی در مورد اینکه آیا این روش درمانی موثر خواهد بود یا نه، وجود دارد. یک سؤال اساسی به مصونیت کسانی که بهبود مییابند بستگی دارد: تا به امروز، دانشمندان شواهد قطعی در مورد شخصی که دو بار به کرونا مبتلا شده باشد، ندیدهاند. آنها همچنین نمیدانند که فرد بهبودیافته تا چه مدت در برابر کرونا ویروس جدید مصون است. همچنین این ریسک وجود دارد که انتقال میتواند ناخواسته باعث تحریک سیستم ایمنی فرد گیرنده شود یا حتی او را بیمارتر کند.
ایدهی درمان با استفاده از پلاسما بیش از یک قرن قدمت دارد و در سال 1934 شیوع سرخک را در یک مدرسه شبانهروزی در پنسیلوانیا متوقف کرد. اخیراً، ثابت شده که این روش درمانی در برابر SARS ، MERS و آنفولانزای گونهی H1N1 نیز موثر است. با این حال، تاثیر قابلتوجهی برای بهبودی بیماران ابولا نداشتهاست.
در چین، دانشمندان آزمایش درمان پلاسما را روی بیماران COVID-19 آغاز کردهاند و نتایج اولیه موفقیتآمیز بودهاست. محققان روز جمعه، در گزارشی اولیه در ژورنال JAMA، جزئیاتی دربارهی پنج بیمار در شنژن که حال وخیمی داشتند و این درمان رویشان انجام شد، ارائه کردند. طی چند روز، تب و علائم دیگر در آنها بهبود یافت و بار ویروسی آنها طی دو هفته کم شد. نه روز پس از انتقال پلاسما، چهار نفر از بیماران دیگر به تنفس مکانیکی نیازی نداشتند. براساس این گزارش، سه نفر از بیماران از بیمارستان مرخص شدهاند و دو نفر دیگر 37 روز پس از انتقال خون در وضعیت پایدار قرار دارند.
دادههای امیدوارکنندهی دیگری نیز در یک مقاله از سوی محققان مؤسسات دانشگاهی و شرکتهایی در پکن، ووهان و شانگهای به اشتراک گذاشته شد. براساس این گزارش، که مورد بازنگری یا داوری دقیق قرار نگرفتهاست، به گروهی از 10 بیمار که حال وخیمی داشتند، پلاسما اهدا شد. علائم آنها طی سه روز به طور قابلتوجهی بهبود یافت، و ویروس طی شش روز در هفت تن به میزان زیادی کاهش یافت.
هر دو مقالهی چینی گروههای کوچکی از بیماران تحت درمان با پلاسما را شامل شدهاند، و هیچ یک از آن دو گروه کنترل نداشتند، به این معنی که تشخیص اینکه آیا این درمان واقعا موثر بوده یا اینکه بیماران بدون آن بهبود یافتهاند، میسر نیست، چرا که بیماران داروهای ضد ویروسی دیگری نیز مصرف میکردند که احتمالاً در بهبود آنها تأثیر داشتهاست.
با این وجود این دادهها دلگرمکننده به نظر میرسند. دو آسیبشناس در دانشکدهی پزشکی دانشگاه اموری در یک سرمقاله دربارهی گزارش JAMA نوشتند: “اگر نتایج تحقیقاتِ دقیق، مانند یک آزمایش بالینی تصادفی در مقیاس بزرگ، اثربخشی درمان پلاسما را نشان دهد، استفاده از این روش درمانی میتواند به تغییر مسیر این بیماری کمک کند.”