9 دور گفتگو با یک توییت
روز پنجشنبه (5 سپتامبر) در یک حمله‌ی توسط یک موترِ بمب‌گذاری شده در کابل، 12 نفر کشته شدند، که یک سرباز آمریکایی نیز در بین کشته‌شده‌ها بود. این انفجار باعث شد که دونالد ترامپ طبق معمول در یک رشته توییت‌های از طریق صفحه‌ی توییتر خود، علاوه بر لغوِ قرار دیدارهای مخفیانه و جداگانه‌ی خود با رهبران طالبان و رییس‌جمهور غنی در کمپ دیوید، دستور توقف گفتگوهای صلح میان آمریکا و طالبان را صادر نمود. بالاخره، 9 دور گفتگوهای که میان طالبان و زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه آمریکا در امور صلح افغانستان، در قطر صورت گرفته بود و به مرحله‌ی رسیده بود که تا بعداز امضاء و تأیید ترامپ به نتیجه نهایی برسد، توسط یک رشته توییت‌های ترامپ لغو اعلان شد.
از نظرِ مایکل سمپل، پژوهشگر مسایل افغانستان در دانشگاه بلفاست، مذاکره‌کنندگان طالبان در قطر از روند مذاکرات انتظار بسیار بلندپروازانه داشتند و رویکرد کاملاً «برد-باخت»را در این روند دنبال می‌کردند که نتیجه آن پیش‌نویس توافقنامه‌ی بود که دفاع از آن برای زلمی خلیلزاد چه در کابل و چه در واشنگتن دشوار شده بود. خلیلزاد با نمایندگان طالبان در دفتر سیاسی این گروه در قطر، بعداز 11 ماه گفتگو، روی یک جدول زمانی ۱۶ ماهه، در راستای خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان به توافق رسیده بودند. و همین‌طور توافق صورت گرفته بود که تا پایان ماه سپتامبر 2019م، اسلو پایتخت ناروی میزبان گفتگوهای «بین‌الافغانی» میان سران سیاسی افغانستان تحت کنترل دولت و گروه طالبان باشد.
طالبان در واکنش به تصمیم رییس‌جمهور آمریکا، در اعلامیه‌ی خود نوشتند که این تصمیم، «ضربه به اعتبار آمریکا» است و «تلفات جانی و مالی بیشتر برای آنان» خواهد داشت، و همین‌طور نشان‌دهنده این است که نقش آمریکا را در تعاملات سیاسی بی‌ثبات است. طالبان خطاب به آمریکایی‌ها، گفتند که تاوان این کار ترامپ بیش از هر کسی به خود آمریکا می‌رسد، اعتبار آمریکا را زیانمند نموده و موقف آنها را در قبال صلح برای جهان روشن ساخته است. بعداز آن یک هیأت طالبان به رهبری شیر محمد عباس استانکزی از اعضای دفتر سیاسی طالبان در قطر، به مسکو رفتند و از آنجا در مصاحبه با رسانه‌های روسیه گفتند که هنوز مایل به آوردن صلح در افغانستان از طریق مذاکره و گفتگو هستند. استانکزی گفته بود که «هر زمانی که ما به یک توافق نهایی رسیده‌ایم، مذاکرات از سوی آمریکا لغو شده است.» او گفته بود که در زمان ریاست جمهوری بارک اوباما نیز دو بار توافقات این چنینی متوقف شده بود.
تحولات سریع
چنانچه قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، بحث اصلی این بود که اولویت انتخابات است یا صلح؟ باآن‌که اولویت آمریکایی‌ها صلح بود، اما در نهایت با پافشاری حکومت وحدت ملی، انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد، ولی به شدت تحتِ تأثیر گفتگوهای صلح میان آمریکا و طالبان.
گفتگوهای صلح میان آمریکا و طالبان پس از یک بار لغو به دستور دونالد ترامپ، از 16 تا ۲۲ قوس ادامه یافت. موضوع اصلی این دور کاهش خشونت و آتش بس اعلام شده بود. در پایان این دور آمریکا به طالبان فرصت داد تا درباره کاهش خشونت و آتش بس با رهبران خود گفتگو کنند. بعداز آن در ماه دلو، سال جاری وزیر دفاع آمریکا گفته بود که با طالبان بر سر پیشنهاد کاهش یک هفته‌ای تنش‌ها به توافق رسیده‌اند. وزیر خارجه آمریکا نیز گفته بود که «ما امیدواریم بتوانیم به نقطه‌ای برسیم که خشونت‌ها به طور قابل توجهی کاهش پیدا کند، نه فقط روی یک تکه کاغذ.»
با این‌همه، در کابل دو جریانِ متفاوت در رابطه به مسئله کاهش خشونت شکل گرفت؛ جریان اول مخالفان طرح کاهش خشونت بود که این جریان توسط حکومت وحدت ملی شاخه رییس‌جمهور غنی رهبری می‌شد. در همین رابطه، سرور دانش، معاون دوم ریاست جمهوری گفته بود که؛ توافق بر نظام امارتی صلح نیست. طرح کاهش خشونت فرار از صلح و فریب جامعه جهانی است. و همین‌طور، صدیق صدیقی، سخنگوی ارگ در توییتر خود نوشته بود: طرح حکومت افغانستان برای آغاز گفتگوهای صلح، تامین آتش بس است. کاهش خشونت معنای دقیق نظامی، حقوقی و جنبه عملی ندارد. هدف ما از آتش بس.
جریان دوم، افراد و جریان‌های سیاسی بیرون از حکومت وحدت ملی مضاعف بر ریاست اجراییه به ریاست عبدالله عبدالله بود که از طرح توافق آمریکا و طالبان روی کاهش خشونت، حمایت می‌کردند. عبدالله عبدالله با جمعی از رهبران جهادی و سیاسی، در ملاقاتی که شام (13 قوس) در کابل با زلمی خلیلزاد و لیزا کورتس، دستیار رییس جمهور ترامپ در امور آسیای جنوبی و مرکزی در قصر سپیدار داشتند، از طرح کاهش خشونت به عنوان پیش‌شرط آتش‌بس و مذاکرات بعدی گفتگوهای بین الافغانی صلح حمایت کردند.
کاهش خشونت
در نهایتِ با همه‌ی بحث‌ها، مخالفت‌ها و لغو و ادامه گفتگوها، ساعت دوازده نیمه شب دومِ حوت، آغاز عملی‌شدن طرح توافق «کاهش چشم‌گیر خشونت» بود. با آن‌که صبحِ روز شنبه (3 حوت 1398) برای شهروندان افغانستان روز متفاوت به نظر می‌رسد، اما ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان در صفحه توییتر خود نوشته است: «در مساعد نمودن فضای مناسب برای توافقنامه، مراکز تمام ولایات، مراکز قول اردوها، فرقه‌ها و غندها، همچنان تمام مراکز خارجی ها شامل اند. بدون جاهای مذکور، هر فیر و حمله مجاهدین باید تخطی تلقی نشود، چون این آتش بس عام نیست.» در این طرف جبهه، جنرال اسکات میلر، فرمانده عمومی نیروهای حمایت قاطع ناتو در افغانستان در هماهنگی با وزیر دفاع و داخله افغانستان، می‌گوید: تمامی عملیات‌های مان اکنون به حالت دفاعی برگشته‌اند. ما عملیات‌های تهاجمی مان را متوقف کرده‌ایم. اسدالله خالد، وزیر دفاع افغانستان می‌گوید که؛ از ۱۲ ساعت قبل تاکنون حمله‌های محدود در مناطق از سوی طالبان راه اندازی شده که یک نمونه حمله در بلخ بوده که نیروهای امنیتی مطلق از خود دفاع کرده‌اند.
این‌همه در حالی است که از همان آغاز این جنگِ 20 ساله طالبان مصالحه و عفو می‌خواست، اما آمریکایی‌ها دایم رد می‌کردند، اکنون که آمریکایی‌ها مصالحه می‌خواهند، طالبان پس می‌زنند. آن‌چه از همین چند ساعتی که از عملی‌شدن طرح کاهش خشونت می‌گذرد، به نظر می‌رسد که این توافق نیز مثل دیگر توافقات قبلی به شدت شکننده است، آن‌هم در چنین شرایطی که وضعیت سیاسی در جبهه‌ی داخل دولت افغانستان نیز به شدت بحرانی و شکننده است. طرح کاهش خشونت در زمانی عملی می‌شود که نه طالبان آن طالبان 20 سال قبل است و نه مردم افغانستان علاقه‌مندی به بازگشت به آن وضعیت را دارند، اما از سوی دیگر به شدت در یک وضعیت شکننده قرار دارند. طرح کاهش خشونت در واقع مقدمه و پیش‌شرطی است برای مرحله‌ی بعدی مذاکرات که بایستی یک ضلع مذاکرات را نمایندگان حکومت افغانستان شکل دهند، اما اکنون حکومت افغانستان به شدت در وضعیت بحرانی قرار دارد. نه از گروه مذاکره‌کننده از جانب حکومت افغانستان خبری است و نه هم طرح و برنامه‌ی مشخص برای مرحله‌ی بعدی گفتگوها که بعداز مهلتِ هفت روزه کاهش خشونت‌ها آغاز می‌شوند، دارند.
افزودن دیدگاه