سرطان باعث میشود سلولها به طور غیرقابل کنترولی تقسیم شوند. این اتفاق میتواند به تشکیل تومور، آسیب به سیستم ایمنی بدن و سایر اختلالات کشنده منجر شود.
در این مقاله در مورد سرطان، چگونگی پیشرفت این بیماری و روشهای درمانی که به بهبود کیفیت زندگی و نرخ بقا کمک میکنند خواهیم پرداخت.
سرطان چیست؟
سرطان یک اصطلاح گسترده است. این اصطلاح، بیماری را توصیف میکند که در اثر آن تغییرات سلولی باعث رشد و تقسیم کنترلنشدهی سلولها میشود.
برخی از انواع سرطان سبب رشد سریع سلول میشوند، در حالی که برخی دیگر باعث رشد و تقسیم کندترِ سلولها میشوند. اشکال خاصی از سرطان منجر به ایجاد تومور میشوند، در حالی که برخی دیگر مانند سرطان خون بدون تومور هستند.
بیشتر سلولهای بدن عملکردهای مشخص و طول عمر ثابتی دارند. و مرگ سلولی (هرچند ناخوشایند به نظر برسد) بخشی از یک پدیدهی طبیعی و مفید به نام آپوپتوز (خزانیاختهای) است.
یک سلول میمیرد تا بدن بتواند آن را با سلول جدیدتری که عملکرد بهتری دارد، جایگزین کند. سلولهای سرطانی فاقد مؤلفههایی هستند که به آنها دستور میدهد تقسیم و مرگ را متوقف کنند.
در نتیجه، با استفاده از اکسیژن و مواد مغذی که برای تغذیهی سلولهای دیگر هستند، در بدن ایجاد میشوند. سلولهای سرطانی میتوانند تومور ایجاد کنند، سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند و تغییراتی ایجاد کنند که مانع عملکرد منظم بدن میشوند.
سلولهای سرطانی ممکن است در یک قسمت بدن ظاهر شوند، سپس از طریق غدد لنفاوی گسترش بیابند.
علل بروز سرطان
دلایل زیادی برای بروز سرطان وجود دارد که برخی از آنها قابل پیشگیری است.
برخی عوامل خطر سرطان عبارتند از:
– مصرف سنگین الکل
– عدم تحرک فیزیکی
– سگرت
سایر علل سرطان قابل پیشگیری نیستند. در حال حاضر مهمترین عامل خطر غیرقابل پیشگیری سن است. مطابق با گزارش انجمن سرطان آمریکا، 87 درصد موارد سرطان ایالات متحده در افراد 50 ساله یا بالاتر تشخیص داده میشود.
آیا سرطان ژنتیکی است؟
عوامل ژنتیکی میتوانند در ایجاد سرطان نقش داشته باشند. کد ژنتیکی آدمها به سلولهایشان میگوید که چه زمانی باید تقسیم شوند یا بمیرند. بروز تغییر در ژنها میتواند منجر به دستورالعملهای ناقص شده و سرطان ایجاد شود.
ژنها همچنین بر تولید پروتئینها در سلول تأثیر میگذارند، و بسیاری از دستورالعملهای رشد و تقسیم سلولی بر عهدهی پروتئینهاست.
بعضی از ژنها پروتئینهایی را تغییر میدهند که معمولاً ترمیم سلولهای آسیبدیده را برعهده دارند. این هم میتواند منجر به سرطان شود. اگر والدینی این ژنها را داشته باشند، میتوانند دستورالعملهای تغییریافته را به فرزندانشان منتقل کنند.
برخی تغییرات ژنتیکی بعد از تولد رخ میدهند و عواملی مانند استعمال سیگرت و قرار گرفتن در معرض آفتاب نیز میتوانند ریسک بروز این تغییرات را افزایش دهند.
در نهایت، فرد میتواند مستعد ابتلا به یک نوع سرطان باشد. جهش ژنتیکی ارثی در ایجاد 5 تا 10 درصد از موارد ابتلا به سرطان نقش دارد.
درمانها
تحقیقات نوآورانه باعث توسعه داروهای و فناوریهای درمانی جدید شدهاست.
داکتران معمولاً معالجه را بر اساس نوع سرطان، مرحلهی بیماری و سلامت کلی فرد مبتلا تعیین میکنند.
برخی از درمانهای رایج سرطان عبارتند از:
* شیمیدرمانی (Chemotherapy): با هدف از بین بردن سلولهای سرطانی و کوچک شدن تومورها. عوارض جانبی این درمان میتواند شدید باشد.
* هورموندرمانی: شامل مصرف داروهایی است که نحوهی عملکرد برخی هورمونها یا اختلال بدن در توانایی تولید آنها را تغییر میدهد.
* ایمونوتراپی: از داروها و سایر روشهای درمانی برای تقویت سیستم ایمنی بدن و کمک به آن برای مبارزه با سلولهای سرطانی استفاده میکند.
* طب دقیق: که رویکردی جدید و در حال توسعه است. این روش درمانی استفاده از آزمایشات ژنتیکی را برای تعیین بهترین روشهای درمانی مختصِ هر بیمار شامل میشود.
* پرتودرمانی: از پرتوی دوز بالا برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میکند.
* پیوند مغز استخوان: که میتواند به ویژه برای مبتلایان به سرطانهای مرتبط با خون مانند لوسمی مفید باشد.
* جراحی: اغلب برای کسی که تومور دارد، بخشی از یک برنامهی درمانی است.
* درمانهای هدفمند: انجام عملکردهایی را در سلولهای سرطانی برای جلوگیری از تکثیر آنها شامل میشود.
نکته: داکتران غالباً بیش از یک نوع درمان را انجام میدهند تا اثربخشی را به حداکثر برسانند.
چشمانداز
توسعههای صورتگرفته در تشخیص سرطان، افزایش آگاهی نسبت به خطرات سیگرت و کاهش مصرف دخانیات، همگی در کاهش سالانهی تعداد تشخیصها و مرگ ناشی از سرطان نقش داشتهاند.
طبق آمار انجمن سرطان آمریکا، نرخ مرگ و میر در اثر سرطان بین سالهای 1991 تا 2015، به میزان 26 درصد کاهش یافتهاست.
سخن آخر
سرطان باعث میشود سلولها به طور غیرقابل کنترولی تقسیم شوند و در نقطهی مورد نظر از چرخهی زندگیشان نمیرند. خوشبختانه درمانهای این بیماری دائما در حال بهبود هستند و نرخ تشخیص و میزان مرگ و میر ناشی از سرطان در حال کاهش است.