برف باری و طوفان در مسیرهای بامیان، مسدود شدن شاهراه‌ها، سیلاب در ولایات مختلف، خسارات مالی و جانی در اثر سیلاب‌ها و برف باری‌های سنگین در سطح کشور از جمله خبرهای رسانه‌ها در این روزها می‌باشد.
با فرا رسیدن فصل سرما شهروندان کشور با مشکلات و چالش‌های زیادی رو به رو شده اند. این چالش‌ها از یخ زدن نل‌های آب شروع تا جان دادن شهروندان براثر سرما، سیلاب‌ها و فروریختن سقف خانه‌ها به همراه است.
در تازه ترین گزارش ریاست هواشناسی افغانستان که روز شنبه (21 جدی) به نشر رسیده بود، برف و باران روز شنبه از ولایات غربی وارد کشور شده و تا روز چهارشنبه به شکل پراکنده در سالنگ‌ها و ولایات شمال شرقی کشور پیش بینی شده بود.
میزان بارندگی در ولایات کشور
بارش باران در هفته جاری در ولایات هرات، فراه، نیمروز، هلمند و قندهار همراه با وزش بادهای نسبتا شدید وجود داشته که مقدار بارندگی از 20 الی 40 میلی متر در هر روز بوده و احتمال سیلاب‌های آنی، آب گرفتگی جاده‌ها، معابر عمومی و دریاها وجود داشته است.
با این حال روز یک شنبه در ولایت کابل، میدان وردک، غزنی، بامیان، زابل، پکتیا، پکتیکا، ارزگان، دایکندی و قسمت‌هایی از هرات مقدار برف در نقاط مختلف 20 تا 40 سانتی متر پیش بینی شده بود.
بر اثر تغییرات اقلیمی مسیر بارندگی و برف باری‌ها در سال جاری تغییر داشته است. در سال‌های گذشته ما شاهد ورود برف، باران و طوفان از قسمت‌های شمال و شمال شرق کشور بودیم که در سال جاری مسیر بارندگی‌ها تغییر کرده و اکنون از جنوب و جنوب غرب آغاز می‌شود.
با توجه به این موضوع ولایات جنوبی و جنوب شرقی نقاطی هستند که در معرض برف کوچ و بارندگی قرار دارند.
به همین سبب در روزهای اخیر طوفان‌ها همراه با سیلاب به مردم ولایات جنوبی چون قندهار و هلمند آسیب زیادی وارد کرده است.
خسارات مالی و جانی سیلاب‌ها
از آغاز ماه جدی به این سو مناطقی از کشور شاهد 2 دور برف باری و بارندگی شدید و سنگین بوده که باعث شده در ولایات قندهار، هلمند، زابل، غزنی، ارزگان و هرات سیلاب های جدی به میان آید.
مقام های محلی در ولایت قندهار اعلام کرده بودند که در نتیجه باران شدید و سرازیر شدن سیلاب در این ولایت، ۸ تن کشته و ۱۳ تن دیگر زخمی شده است.
دفتر والی قندهار روز یک‌شنبه(۲۲جدی) با بیان این خبر گفته بود که در نتیجه باران های شدید و سرازیر شدن سیلاب در این ولایت، 8 تن به شمول 4 زن، 3 کودک و 1 مرد جان داده و 13 تن دیگر زخمی شده اند.
تا کنون در اثر این برف باری‌ها در ولایات زابل، بدخشان، غزنی، قندهار، ارزگان و هرات 39 نفر مرده، 61 نفر مجروح، بیشتر از 300 خانه به صورت نسبی و بیشتر از 20 خانه به صورت کلی تخریب شده است.
این آمار شامل ساکنین ولایت هلمند نیز می‌شود. دفتر والی هلمند نیز روز یک‌شنبه(۲۲جدی) گفته بود که در نتیجه سر ازیر شدن سیلاب در ولسوالی کجکی این ولایت، ۳ تن به شمول یک زن جان داده و ۳ تن دیگر زخمی شده اند.
فروریختن سقف خانه‌ها، سرمای شدید خانه‌ها و گیر ماندن در مسیر راه‌ها و سیلاب‌ها باعث شده است که این افراد جان خود را از دست دهند.
با این که تا کنون از بیجا شدگان داخلی به صورت مشخص ارقامی در دست نیست اما تعداد خانواده‌هایی که خانه‌های خود را از دست داده‌اند به خانه خویشاوندانشان منتقل شده، مواد غذایی و وسایل مورد نیازشان را از سوی وزارت دولت در امور مبارزه با حوادث به دست آورده‌اند.
راه‌های مواصلاتی مسدود
با توجه به گزارش ماه میزان خبرنامه از وزارت دولت در امور حوادث طبیعی، سیلاب‌های فصلی از اواخر زمستان سال 1397 و اوایل بهار و تابستان امسال مناطق وسیعی در شمال شرق، شمال و مناطق مرکزی و برخی مناطق جنوبی و غرب کشور که شامل فاریاب، فراه، قندهار، هرات، شیندند، غور، بغلان و امتداد دریای پنجشیر و بدخشان، در معرض تهدید سیلاب‌های شدید قرار گرفته‌اند.
به نقل از وزیر دولت در امور حوادث در گفتگو با خبرنامه، خسارات جانی و مالی این سیلاب ها بیش از 100ها میلیون دالر ذکر شده بود. در این سیلاب‌ها 300 نفر جان خود را از دست داده، 400 نفر مجروح و 15 هزار مواشی تلف شده بود و بیشتر از 18 هزار خانه و 100 مکتب به صورت کلی تخریب شده بود.
در پی این ارقام زمستان امسال نیز با برف باری و بارندگی‌های شدید همراه خواهد بود.
احمد تمیم عظیمی، سخنگوی وزارت دولت در مبارزه با حوادث طبیعی در گفتگو با خبرنامه گفت: “با توجه به ذخامت برف و شدت بارندگی و برف باری در مناطق کشور همکاران ما در هماهنگی وزارت مبارزه با حوادث و نیروهای دفاعی کشور تلاش دارند تا میزان آسیب پذری در مناطق و محلات صعب العبور را کاهش دهند که با تدابیری چون پاک کاری و بازگشایی راه‌های مواصلاتی همچنان با این آمار از تلفات مواجه بوده است.”
با این حال این وزارت توانسته نزدیک به 800 نفر را در مسیر قندهار-کابل که در اثر بارندگی سنگین در مسیر راه گیر مانده بودند نجات داده و تحت پوشش قرار دهند.
همچنان در مسیر راه زابل-غزنی یک عراده 404 در اثر بارندگی متوقف شده که مسیر آن باز و به مسافرین این موتر نیز رسیدگی صورت گرفته است.
مسیر راه‌های مواصلاتی، حاجیگک، کوتل شیبر، قوناق، یکاولنگ نیز بار دیگر بر روی ترافیک باز شده است اما ولسوالی‌هایی متصل به مرکز بامیان و دایکندی، راه‌هایی منتهی به غور و اطراف بدخشان به مرکز این ولایت همچنان بسته است.
اقدامات و چالش‌ها
با تلاش‌های که این وزارت برای کنترول و کاهش آسیب پذیری شهروندان در سطح شهر دارد اما هنوز هم چالش‌های آن به قوت گذشته پا برجا است.
کمبود بودجه از مشکلاتی بود که وزارت مبارزه با حوادث قبلا نیز از آن یادآور شده بود.
آقای عظیمی در ادامه گفته‌هایش اما افزود: “در کل بودجه ما کم است زیرا وزارت دولت در امور مبارزه با حوادث نقش هماهنگ کننده بین موسسات کمک‌های بشر دوستانه را به عهده دارد تا آنان را برای کمک به مردم آسیب دیده بسیج کند. ما در سال 1397، 1,5 میلیارد افغانی برای حالات اضطراری در دسترس داشتیم که این مبلغ تنها برای بیجا شدگان و متضررین ناشی از خشکسالی که یک نوع از حادثه طبیعی بود و در یک فصل سال اتفاق افتاده بود بودجه داشتیم، در حالی که 400 میلیون دالر برای رسیدگی به این میزان از افراد نیاز داشتیم و این میزان بودجه یک ثلث از احتیاج را برآورده می‌کرد، با آن هم ما با همکاری نهادهای ملی، بین المللی و سفارت خانه‌ها در کشور توانستیم این مشکل را رفع کنیم.”
این وزارت برای زمستان امسال که با بارش و بارندگی شدید پیش بینی شده، 174 میلیون افغانی را به حالت‌های اضطراری اختصاص داده است اما پلان زمستانی در هماهنگی با 19 وزارت خانه که در همکاری وزارت دولت در مبارزه با حوادث عضو کمیسیون عالی مبارزه با حوادث می‌باشد برای پاسخ به نیازها و رسیدگی به حوادث این فصل از سال با تعیین نقش موسسات ملی و بین المللی، فعالیت‌ها و امکانات آن‌ها در مجموع 36 میلیون دالر هزینه را تطبیق و تعیین کرده است.
وزارت مبارزه با حوادث از 174 میلیون افغانی اختصاصی خود برای حوادث اضطراری 70 میلیون آن را یک ماه قبل از وزارت مالیه دریافت کرده و به تعدادی از ولایات پول ارسال کرده تا به آسیب‌دیدگان ناشی از سیلاب‌های اخیر کمک شود.
اکنون اما این وزارت منتظر است تا تشکیل آن از سوی پارلمان تایید شده پس از آن با دریافت بودجه از وزارت مالیه به دیگر ولایات نیز بودجه مورد نیاز را منتقل کند.
کنترول میزان بارندگی، مصونیت شهروندان
با همه این چالش ها اما وزارت دولت در امور حوادث می گوید که این وزارت توانسته اطلس آسیب پذیری کشور را آماده نماید.
براساس تحقیق در این اطلس در حدود 313 قریه، مجموعا 107 ولسوالی در 25 ولایت در معرض حوادث زمستانی قرار دارند که شامل برف کوچ‌ها، لغزش زمین، زلزله و گاهی سیلاب ها می‌شود.
احمد تمیم عظیمی با اشاره به این موضوع گفت: “با تعیین این مناطق اکنون ما آمادگی لازم را داریم تا در صورت بروز یکی از این حوادث که احتمال آن از قبل معین شده است در مقابل بارندگی و برف باری با هماهنگی با کمیته های حالات اضطراری، وسایل و امکانات را در اختیار شهروندان قرار دهند.”
با همه این‌ها هر چند عده‌یی از شهروندان از بارندگی و برف راضی بوده و آن را دلیلی بر کاهش خشکسالی سال آینده می‌دانند اما مسئولین وزارت مبارزه با حوادث معتقد است که “بارندگی شدید نیز منجر به خشکسالی می‌شود.”
آقای عظیمی گفت: “اگر بارندگی از 25 سانتی متر بیشتر شود سیلاب‌ها جاری می‌شود، که نمونه‌یی از آن را در بارندگی‌های 50 سانتی متری و تخریبات آن را در ولایاتی چون هرات و قندهار شاهد بودیم. به این سبب اگر بارندگی‌ها مدیریت نشود، جریان سیل نیز خشکسالی را به همراه دارد.”