در افغانستان معمولا سن شمولیت به مکبت هفت سالگی می باشد. از همان ابتدای ورود به مکتب تا صنف دوازدهم دانش آموزان مکلف به خوانش تمام مضامین می باشند. این پایان راه نیست زیرا بعد از اتمام مکتب نیز باید شب و روز زخمت بکشند تا در امتحان کانکور قبول شوند.
اگر کسی میخواهد تحصیلات عالی خود را در بخش ریاضی به پیش ببرد باید بخاطر راه یافتن به این رشته در دانشگاه، مضامین دیگر را نیز بخواند؛ مضامینی که به رشته اصلی او ارتباط چندانی ندارد.
اما در برخی از کشورهای دیگر در سه سال آخر مکتب، دانشآموزان رشته بندی میشوند و در همان رشته نیز در کانکور امتحان میدهند.
با این حال، به تازگی وزارت معارف بعد از تطبیق سیستم درجه بندی، طرح رشته بندی دوره ثانوی را به نظرخواهی گذاشته است.
اگر این طرح قبول شود، تعلیمات عمومی در مکتب ها از صنف دهم تا دوازدهم به دو رشته (ساینس و اجتماعیات) تقسیم میشود و از این پس دانشآموزان به صورت تخصصی در این رشته ها آموزش میبینند.
طرح رشته بندی
رشته بندی آموزش در دوره لیسه از سوی وزارت معارف به نظر خواهی گذاشته شده است.
بر اساس این طرح، مضامین مکتب از صنف دهم تا دوازدهم شامل دو رشته(ساینس و اجتماعیات) میشود و وزارت معارف از صاحب نظران، استادان، معلمان، محققان، نویسندهگان و سایر فعالان عرصۀ تعلیم و تربیه خواسته است که آثار علمی و تحقیقی، نظرات و پیشنهادات خویش را با توجه به سه سوال ذیل ارایه دهند.
” آیا رشته بندی از نظر علمی و نتایج تجربیات سایر کشورها درست است؟ آیا رشته بندی در شرایط فعلی افغانستان قابل تطبیق می باشد؟. آیا مناسب است که تعلیمات عمومی در دورۀ ثانوی به رشته¬ های ساینس و اجتماعیات تجزیه شود؟”
این سوال هایی است که باید به آنان در جریان نظرسنجی در باره این طرح وزارت معارف پاسخ داده شود.
این نظر خواهی یا نظرسنجی از طریق وب سایت وزارت معارف، آکاونت کاربری فیسبوک و تلویزیون معارف به مدت دو هفته اجرا می شود. نوریه نزهت سخنگوی وزارت معارف در مصاحبه با خبرنامه در این باره گفت: “چون برنامه ما در سطح حکومت است و خدمات ما برای مردم افغانستان است ما باید نظریات مردم را داشته باشیم و نیز به نظریات مردم ارج میگذاریم.”
او افزود:”اگر نظریات مردم در مورد این طرح مثبت بود ما این طرح را تدوین میکنیم و دوباره به نظرخواهی عامه گذاشته میشود.”
این طرح در حالی از سوی وزارت معارف به نظرسنجی گذاشته شده که هماکنون دانشآموزان حدود ۱۶ مضمون را در مکاتب آموزش میبینند و همچنان برای ورود به دانشگاههای کشور، تمامی این مضامین از هر دانشآموز امتحان گرفته میشود.
کاهش ناکامی
تعدادی این طرح را برای دانشآموزان سودمند میدانند و میگویند تطبیق آن باعث کاهش ناکامی و عدم تکرار صنف میشود.
انور آسایی مدیر مکتب معرفت در مصاحبه با خبرنامه گفت:” این طرح وزارت معارف اگر به خوبی و درستی تطبیق شود بسیار یک طرح خوب است. تعدادی از دانش آموزان ما در مضامین ریاضی و فزیک بسیار با استعداد هستند اما تعدادی در مضامین علوم اجتماعی استعداد دارند. که در پایان سال در امتحان به مشکل مواجه میشوند و با تفاوت یک نمره مجبور به تکرار سال میشود. رشته بندی در دوره لیسه باعث می شود تا دانش آموز با توانایی ذاتی خود وارد تحصیلات عالی شود و نیز میزان ناکامی را کاهش میدهد.”
اما به گفتهی آقای آسایی اگر مضامین مکتب به بیشتر از دو رشته تقسیم نشود امکان دارد این طرح وزارت معارف در آینده دچار مشکل شود. او گفت: “باید وزارت معارف در این طرح مضامین را به چهار رشته( ریاضی، علوم طبیعی، ادبیات و هنر) تقسیم میکرد و نیز باید معینیت تعلیمی و مسلکی دانش آموزان را از صنف دهم بپذیرد تا بعد از ختم درس بتواند به صورت مسلکی و حرفهای وارد بازار کار شود. زیرا بازار کار افغانستان یک بازار کار تخصصی نیست.”
آینده بهتر
زمانی که دانش آموز به دوره لیسه می رسد هنوز معلوم نیست که در کدام مضمون و رشته استعداد دارد و درست نمیتواند مسیر تحصیلی اش را انتخاب کند و در آینده دچار مشکل در بخش تحصیل میشود. اما به گفته برخی از آگاهان با تطبیق این طرح دانش آموزان استعداد خود را شناسایی می کنند و نیز به راحتی قادر به انتخاب مسیر تحصیلی شان میشوند.
آقای آسایی در این زمینه گفت:” این که دانش آموزان نیز تحصیلات عالی خود را در همان رشته ادامه بدهند برای آینده افغانستان بسیار خوب است. دانش آموزان به صورت تخصصی دانش را فرا میگیرند.”
با همه این ها، اما به گفته مسولان وزارت معارف هدف اصلی این طرح این است تا شاگردان استعدادهای خود را شناسایی کرده و مسیر تحصیلی خود را انتخاب کنند.
نوریه نزهت به خبرنامه گفت: “رشته بندی در دوره لیسه برای آینده دانش آموزان بسیار خوب است زیرا در آینده دچار مشکل نمیشوند و به راحتی مسیر تحصیلی خود را انتخاب میکنند و در همان رشته بسیار خوب مید رخشند.” همزمان با این، قرار است وزارت معارف بعد از تدوین طرح رشته بندی با کمیته کانکور وزارت تحصیلات عالی نیز این طرح را شریک سازد. مآمو