يكي از مهم‌ترين پيشرفت‌هاي علم طبابت در طول تاريخ، كشف واكسین‌هاي گوناگون براي پيش‌گيري بسياري از بيماري‌هاي مرگ‌زا است. طی سال‌های گذشته، تعداد زیادی از کودکان جان خود را در اثر بیماری‌هایی که به نظر کشنده و فلج‌کننده نیستند، از دست داده‌اند تا این‌که دانشمندان توانستند واکسین‌های گوناگونی در برابر بیماری‌های مختلف کشف کنند و سبب پیش‌گیری از بروز آن‌ها شوند.
خطرات عدم تطبیق واکسین
سازمان جهانی بهداشت از خطرات ناشی از عدم دریافت واکسین هشدار داده است.
سازمان جهانی بهداشت(WHO) اخیرا اعلام کرده که خودداری از واکسین زدن یکی از بزرگ‌ترین خطرات برای صحت انسانی در سطح جهان است.
این سازمان توجه خود را به جنبش‌های ضد واکسینی معطوف کرده که در جهان غرب جریان دارد و آن را یک تهدید خوانده است.
به گزارش این سازمان، سالانه حدود ۲ تا ۳ میلیون تن در سراسر جهان با تطبیق واکسین از خطر مرگ نجات می‌یابند و اگر واکسین‌ها به صورت گسترده‌تری تطبیق شوند، ممکن است از مرگ و میر ۱.۵ میلیون نفر دیگر نیز جلوگیری شود.
از سویی هم مخالفت با واکسین تنها در کشورهای توسعه‌نیافته مانند پاکستان و افغانستان صورت نمی‌گیرد، بلکه در اروپا نیز هستند کسانی که با تطبیق واکسین مخالفت می‌کنند. در مناطق قبایلی پاکستان، بسیاری مردم واکسین را یک توطئه غرب تلقی می‌کنند.
برداشت‌های سنتی، مانع اصلی تطبیق واکسین در افغانستان
به دلیل برداشت‌های سنتی، شماری از ساکنان روستاها و مناطق دوردست افغانستان نیز دید مثبتی به واکسین پولیو یا فلج کودکان ندارند. حکومت افغانستان تلاش دارد تا از طریق عالمان دینی به مردم بفهماند که واکسین پولیو از نظر دینی و شرعی هیچ مانعی ندارد.
دفتر یونیسف در کابل می‌گوید، قندهار، هلمند، ننگرهار ، ارزگان و کنر از جمله ولایاتی اند که خطر بیماری پولیو در آن زیاد است و به دلیل ناامنی‌ها، در بیشتر مناطق این ولایات کمپاین‌های واکسین پولیو تطبیق نمی‌گردد.
افغانستان، پاکستان و نایجریا سه کشوری اند که هنوز واقعات مثبت پولیو در آن‌ها وجود دارد. داکتر غلام دستگیر نظری، رئیس معافیت کتلوی ملی وزارت صحت عامه افغانستان می‌گوید که آن‌ها در پنج ماه گذشته در برنامه محو پولیو، از مجموع ۱۰.۵ میلیون طفل زیر پنج سال در افغانستان، به بیش از ۱.۳ میلیون طفل دسترسی ندارند. رییس معافیت کتلوی صحت عامه افغانستان می‌گوید، از سوی مخالفین دولت به تیم‌های واکسیناسیون اجازه وارد شدن به مناطق‌شان داده نمی‌شود.
این در حالی است که وزارت صحت عامه افغانستان می‌گوید، قرار است تازه‌ترین کمپاین فرعی تطبیق واکسین پولیو یا فلج کودکان آغاز شود و در آن، بیش از ۵ میلیون کودک زیر پنج سال واکسین شوند. این کمپاین از روز دوشنبه(1 دلو) آغاز شده و برای پنج روز ادامه می‌یابد.
این کمپاین در ۱۷۹ ولسوالی در ۱۷ ولایت افغانستان تطبیق می‌شود، اما در حوزه‌های جنوب و شرق، با اندکی تأخیر انجام خواهد شد.
موثریت واکسین‌ها
واكسيناسيون در واقع مهم‌ترين اقدام در كاهش حساسيت ميزبان، نسبت به يك بيماري عفوني است كه همانا نوعي ايمن‌سازي فعال بوده و داراي فوايد شاياني است. اگر درصد بالايي از جامعه مورد تطبیق واكسین قرار گيرند، ميزان بروز بيماري در سطح جامعه كاهش خواهد يافت كه اين امر را مصونيت عمومي مي‌نامند.
ساز و كار عمل واكسن چنين است كه با تزريق آن، سيستم ايمني بدن شروع به توليد آنتي بادي عليه ويروس‌هاي ضعيف‌شده مي‌كند كه اين آنتي‌بادي‌ها در صورت حمله احتمالي ويروس‌هاي قوي بيماري در آينده، آن‌ها را از بين خواهند برد. ويروس‌هاي ضعيف شده موجود در واكسن اثرات كامل بيماري را در بدن ايجاد نمي‌كنند. هر جسم يا ماده خارجي كه وارد بدن شود داراي اثرات جانبي خواهد بود و واكسین‌ها نيز از اين قاعده مستثني نيستند.
عوارض واکسین‌ها
عوارضی که اکثرا از تطبیق واکسین بروز می‌کند، عبارت اند از: تب، التهاب، تغییر رنگ محل تزريق، تشنج و در موارد بسيار نادر، به صورت آنسفاليت، كوما و مرگ بروز مي‌كند.
در چه موارد نباید واکسین زد؟
یکی از زمان‌هایی که نباید واکسین زد، هنگام حاملگي است. در حاملگی نبايد واكسن‌هاي زنده مثل سرخك، ام.ام.آر، سرخکان و پوليو تزریق شود. از سوی دیگر، افراد مبتلا به سرطان و يا بيماراني كه مدت طولاني از كورتن استفاده مي‌كنند، کسانی که تب شديد بالاي 40 درجه سانتي‌گرید دارند، افرادی که سابقه حساسیت یا بیماری‌های عصبی پیش‌رفته دارند و در موارد اورژانسی، نمی‌توانند واکسین دریافت کنند.
افزودن دیدگاه