یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌های علم طبابت در طول تاریخ، کشف واکسین‌های گوناگون برای پیش‌گیری بسیاری از بیماری‌های مرگ‌زا است. طی سال‌های گذشته، تعداد زیادی از کودکان جان خود را در اثر بیماری‌هایی که به نظر کشنده و فلج‌کننده نیستند، از دست داده‌اند تا این‌که دانشمندان توانستند واکسین‌های گوناگونی در برابر بیماری‌های مختلف کشف کنند و سبب پیش‌گیری از بروز آن‌ها شوند.
خطرات عدم تطبیق واکسین
سازمان جهانی بهداشت از خطرات ناشی از عدم دریافت واکسین هشدار داده است.
سازمان جهانی بهداشت(WHO) اخیرا اعلام کرده که خودداری از واکسین زدن یکی از بزرگترین خطرات برای صحت انسانی در سطح جهان است.
این سازمان توجه خود را به جنبش‌های ضد واکسینی معطوف کرده که در جهان غرب جریان دارد و آن را یک تهدید خوانده است.
به گزارش این سازمان، سالانه حدود ۲ تا ۳ میلیون تن در سراسر جهان با تطبیق واکسین از خطر مرگ نجات می‌یابند و اگر واکسین‌ها به صورت گسترده‌تری تطبیق شوند، ممکن است از مرگ و میر ۱.۵ میلیون نفر دیگر نیز جلوگیری شود.
از سویی هم مخالفت با واکسین تنها در کشورهای توسعه‌نیافته مانند پاکستان و افغانستان صورت نمی‌گیرد، بلکه در اروپا نیز هستند کسانی که با تطبیق واکسین مخالفت می‌کنند. در مناطق قبایلی پاکستان، بسیاری مردم واکسین را یک توطئه غرب تلقی می‌کنند.
برداشت‌های سنتی، مانع اصلی تطبیق واکسین در افغانستان
به دلیل برداشت‌های سنتی، شماری از ساکنان روستاها و مناطق دوردست افغانستان نیز دید مثبتی به واکسین پولیو یا فلج کودکان ندارند. حکومت افغانستان تلاش دارد تا از طریق عالمان دینی به مردم بفهماند که واکسین پولیو از نظر دینی و شرعی هیچ مانعی ندارد.
دفتر یونیسف در کابل می‌گوید، قندهار، هلمند، ننگرهار ، ارزگان و کنر از جمله ولایاتی اند که خطر بیماری پولیو در آن زیاد است و به دلیل ناامنی‌ها، در بیشتر مناطق این ولایات کمپاین‌های واکسین پولیو تطبیق نمی‌گردد.
افغانستان، پاکستان و نایجریا سه کشوری اند که هنوز واقعات مثبت پولیو در آن‌ها وجود دارد. داکتر غلام دستگیر نظری، رئیس معافیت کتلوی ملی وزارت صحت عامه افغانستان می‌گوید که آن‌ها در پنج ماه گذشته در برنامه محو پولیو، از مجموع ۱۰.۵ میلیون طفل زیر پنج سال در افغانستان، به بیش از ۱.۳ میلیون طفل دسترسی ندارند. رییس معافیت کتلوی صحت عامه افغانستان می‌گوید، از سوی مخالفین دولت به تیم‌های واکسیناسیون اجازه وارد شدن به مناطق‌شان داده نمی‌شود.
این در حالی است که وزارت صحت عامه افغانستان می‌گوید، قرار است تازه‌ترین کمپاین فرعی تطبیق واکسین پولیو یا فلج کودکان آغاز شود و در آن، بیش از ۵ میلیون کودک زیر پنج سال واکسین شوند. این کمپاین از روز دوشنبه(1 دلو) آغاز شده و برای پنج روز ادامه می‌یابد.
این کمپاین در ۱۷۹ ولسوالی در ۱۷ ولایت افغانستان تطبیق می‌شود، اما در حوزه‌های جنوب و شرق، با اندکی تأخیر انجام خواهد شد.
موثریت واکسین‌ها
واکسیناسیون در واقع مهم‌ترین اقدام در کاهش حساسیت میزبان، نسبت به یک بیماری عفونی است که همانا نوعی ایمن‌سازی فعال بوده و دارای فواید شایانی است. اگر درصد بالایی از جامعه مورد تطبیق واکسین قرار گیرند، میزان بروز بیماری در سطح جامعه کاهش خواهد یافت که این امر را مصونیت عمومی می‌نامند.
ساز و کار عمل واکسن چنین است که با تزریق آن، سیستم ایمنی بدن شروع به تولید آنتی بادی علیه ویروس‌های ضعیف‌شده می‌کند که این آنتی‌بادی‌ها در صورت حمله احتمالی ویروس‌های قوی بیماری در آینده، آن‌ها را از بین خواهند برد. ویروس‌های ضعیف شده موجود در واکسن اثرات کامل بیماری را در بدن ایجاد نمی‌کنند. هر جسم یا ماده خارجی که وارد بدن شود دارای اثرات جانبی خواهد بود و واکسین‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
عوارض واکسین‌ها
عوارضی که اکثرا از تطبیق واکسین بروز می‌کند، عبارت اند از: تب، التهاب، تغییر رنگ محل تزریق، تشنج و در موارد بسیار نادر، به صورت آنسفالیت، کوما و مرگ بروز می‌کند.
در چه موارد نباید واکسین زد؟
یکی از زمان‌هایی که نباید واکسین زد، هنگام حاملگی است. در حاملگی نباید واکسن‌های زنده مثل سرخک، ام.ام.آر، سرخکان و پولیو تزریق شود. از سوی دیگر، افراد مبتلا به سرطان و یا بیمارانی که مدت طولانی از کورتن استفاده می‌کنند، کسانی که تب شدید بالای 40 درجه سانتی‌گرید دارند، افرادی که سابقه حساسیت یا بیماری‌های عصبی پیش‌رفته دارند و در موارد اورژانسی، نمی‌توانند واکسین دریافت کنند.