«اوایل که این تصمیم را گرفتم، هیچ کسی موافق نبود. فامیلم، مادر، و برادرانم با راه‌اندازی تجارت صادرات میوه خشک اصلا راضی نبودند، اما من برای راه‌اندازی این کار مصمم بودم و حاضر بودم همه سختی‌ها را تحمل کنم. همین تصمیم باعث شد چوری‌های دست خود را بفروشم و این تجارت را شروع کنم. کار آسانی به نظر نمی‌رسید، اما شروع‌اش هم ناممکن نبود. اعضای فامیلم همیشه می‌گفتند که شرایط کاری در افغانستان به خصوص برای زنان مناسب نیست و همچنان وضعیت امنیتی نیز مناسب کار یک زن نیست.
اما من دختری بودم که هیچ وقت به این حرف‌ها پایبندی نشان ندادم؛ با این‌که حق را به فامیلم می‌دادم، اما به این نیز فکر می‌کردم که باید از یک‌جایی شروع کرد تا هم پیشرفت را برای کشور به ارمغان آورد، هم نقش زنان را در جایگاه کاری افغانستان ثابت کرد و در کنار این، باید در ایجاد امنیت نیز کوشید».
«بی‌نظیر یکتا»، زنی که صادرات میوه خشک را از فروش چوری‌های دست‌اش شروع کرده، به خبرنامه می‌گوید: “با این‌که من می‌توانستم انگلیس بروم، اما نرفتم و گفتم که باید در افغانستان پیشرفت کنم و همچنان دستی در پیشرفت افغانستان داشته باشم.”
او به این عقیده است که اگر به انگلیس می‌رفت، باید از صفر شروع میکرد؛ با این‌که در افغانستان می‌تواند در زمان کوتاهی به مقام و جایگاه خوبی برسد.
زنی که از دهلیز هوایی استفاده می‌کند
بی‌نظیر اولین زنی است که برای صادرات کالاهای تولید شده افغانستان، از دهلیز هوایی استفاده کرده است. او که از اوایل سال 2017 به صادرات میوه‌خشک روی آورده، اکنون پس از یک سال کار در عرصه صادرات، که پیش از این از راه‌های مواصلاتی زمینی استفاده میکرد، از دهلیز هوایی استفاده می‌کند.
او از تأثیر دهلیز هوایی بر روی تجارتش می‌گوید: “دهلیز هوایی تأثیر خیلی پررنگی بر صادرات و کار و بار من داشته است؛ به این دلیل که نرخ پایین‌تری دارد و همچنان اموال و کالا‌ها به وقت و زمان معین به آن‌جا می‌رسد؛ در حالی که قبلا که از راه زمینی ریسک زیای وجود داشت وگاهی امکان خرابی میوه‌ها و یا حتی نرسیدن آن به طرف مقابل قرارداد وجود داشت. اما اکنون این روش خیلی بهتر است و یک فرصت برای پیشرفت در بازار رقابت است.”
بی‌نظیر یکتا پس از پروسس میوجات در کارخانه خود در کابل، آن‌ها را به کشورهای هند، امارات و انگلستان صادر می‌کند.
شرکت تجارتی بی‌نظیر یکتا
در شرکت بی‌نظیر یکتا 80 زن به صورت غیرمستقیم در ولایات و کابل و همچنین 5 مرد نیز در شهر کابل در قسمت پروسس و بسته‌بندی میوه‌جات کار می‌کنند. میوجات صادر شده از افغانستان به خارج از کشور از ولایات قندهار، دایکندی، غزنی و لوگر جمع‌آوری می‌شوند.
بی‌نظیر یکتا به خبرنامه گفت: “برای این‌که میوه‌ها را از ولایات به کابل انتقال بدهیم، با دهاقین قرارداد داریم تا آن‌ها را به ما بفرستند و بعد از این‌که به کابل رسید، در شرکت پروسس و بسته‌بندی شده، به کشورهای معین که با آن‌ها قرارداد داریم، فرستاده میشود.”
خانم یکتا در جریان صحبت با خبرنامه یادآور شد: “زنانی که با ما کار می‌کنند، این کار را از خانه‌های‌شان انجام می‌دهند؛ طوری که ما به آنان میوه‌هایی مانند بادام، چهارمغز و یا کشمش را فرستاده و آن‌ها با پاک کردن و پوست کردن این میوه‌ها، مزد خود را به دست می‌آورند.”
او افزود: “بعضی میوه‌ها نیز که باید خشک شوند، مانند زردآلو، توسط ماشین‌ها خشک‌شده و بسته‌بندی می‌شوند.”
در شرکت بی‌نظیر یکتا، خانم‌ها به اساس مقدار کاری که می‌کنند، مزد می‌گیرند؛ مانند این‌که اگر بادام را پوست کنند، سیرانه به آن‌ها مزد داده میشود و به صورت ماهیانه معاش دریافت نمی‌کنند.
انگیزه و درآمد کار در بخش صادرات
بی‌نظیر از انگیزه شروع این کار به خبرنامه گفت: “این کار چندان نیز سخت نیست؛ چرا که ما شاهد هستیم در حال حاضر در افغانستان زنان توان انجام هر کاری را دارند. مثل این‌که میوه‌ها را از باغ ها جمع‌آوری می‌کنند و با خشک کردن آن به روش سنتی، به بازارهای افغانستان به فروش می‌رسانند. این نیز مانند همین کار است؛ فقط فرق آن این است که پس از یک پروسس استندارد، به خارج از کشور فرستاده میشود که هم زمینه شغلی برای زنان ایجاد کرده و هم از لحاظ اقتصادی آنان را توان‌مند می‌سازد.”
او افزود: “من نیز آمدم در این بخش سرمایه‌گذاری کنم تا در همین صنعت که بخش بزرگ آن به زراعت برمی‌گردد، دست به کار و باری بزنم که می‌توانم از عهده آن بیرون آیم.”
“اما میزان درآمدی که ما در این بخش داریم، متفاوت است؛ زیرا زمانی که ما قرارداد داریم، درآمد بهتری به دست می‌آوریم، اما اگر قرارداد نداشته باشیم، مسلما درآمد زیادی به دست نمی‌آید. در کل درآمد ما به صورت قرارداد است و ماهوار حساب نمی‌شود.”
چالش‌ها و تغییر شرایط افغانستان
افغانستان یک کشور وارداتی است؛ کشوری که فقط مصرف می‌کند، اما اگر کسی بیاید و بخواهد کار یا پیشه‌ای را ایجاد و سرمایه‌گذاری کند، فرصت‌های خوبی را در اختیار دارد.
به گفته بی‌نظیر، “این کشور وارداتی و مصرفی نیاز دارد تا تعدادی بیایند و در آن سرمایه گذاری کنند و این کار باعث شود تا افغانستان جز آن دسته از کشورهایی قرار بگیرد که در آن تولید نیز صورت می‌گیرد، زیرا زمینه کار مهیا است و حکومت نیز از سرمایه‌گذاران و کارگذاران در کشور حمایت می‌کند.”
او از چالش‌های موجود در افغانستان نیز سخن می‌گوید: “اگر بخواهیم از چالش‌ها و مشکلات یادآور شویم، نبود امنیت خود یکی از مشکلات عمومی است که همه به آن گرفتار هستیم، ناامنی کشور باعث شده دست و پای اکثر مردم بسته شده و نتوانند دست به کاری که دل‌شان می‌خواهد، بزنند.”
بی‌نظیر گفت: “برای خانم‌های تجارت‌پیشه این مشکل پررنگ‌تر به چشم می‌آید؛ به طور مثال یک زن زمانی که می‌خواهد به ولایتی سفر نماید، نمی‌تواند اقدام کند. به طور نمونه من نیز با این ناامنی مواجه هستم؛ زمانی که در یکی از قراردادها باید به یکی از ولایات سفر می‌کردم، به دلیل ناامنی مسیر راه نتوانستم که خود رفته و میوه‌ها را ببینم. زمانی که برای نمونه زردآلو را به ما فرستاند، زردآلوی با کیفیت عالی بود و باعث شد که ما با طرف مقابل قرارداد خود را امضا کنیم، اما زمانی که این زردآلوها به دست ما رسید و باید بعد از پروسس به خارج فرستاده می‌شد، دیدم که بدترین زردآلو به ما فرستاده شده است؛ به همین دلیل اگر ما خود می‌توانستیم به ولایات برویم و از نزدیک در جریان جمع‌آوری میوه می‌بودیم، چنین اتفاقی پیش نمی‌آمد. در همین قرارداد من ضرر کردم.”
او به عنوان دومین چالش، از نبود برق منظم در کابل شکایت می‌کند و می‌گوید: “با توجه به وارداتی بودن برق، اکثر اوقات به خصوص در فصل سرد زمستان ما به صورت مداوم و منظم برق نداریم که باعث کندی پیش رفتن روند کار میشود. همین بی‌برقی‌ها و بی‌نظمی باعث بلند رفتن مصارف میشود. برق در کارخانه‌هایی که برای پروسس و روند کار خود از ماشین‌آلات استفاده می‌کنند، از مشکلات عمده و بزرگ محسوب میشود و همین نکات است که باعث میشود تا نتوانیم در بازار رقابت کنیم و حتی از آن‌ها هم عقب بمانیم.”
این تجارت‌پیشه خانم می‌افزاید که افغانستان قدرت نیروی برق آفتابی دارد و می‌توان از آن استفاده کرد؛ استفاده از این امکانات با برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند بر روند کاری و پیشرفت اقتصادی کشور کمک کند.
بی‌نظیر یکتا برای راه‌حال چالش‌های موجود گفت: “در قسمت صنعت و زراعت نیز باید نرخ و قیمت‌ها پایین‌تر بیاید تا همه بتوانند وارد بازار شده و برای سرمایه‌گذاری پیش‌قدم شوند.”
بی‌نظیر یکتا از کجا شروع کرد؟
بی‌نظیر یکتا با 25 سال سن، مدرک لیسانس خود را از رشته علوم سیاسی دانشگاه کابل دریافت کرده است.
او 4 چوری‌اش را به 50 هزار افغانی فروخت؛ با 25 هزار افغانی جواز کار دریافت کرده و با 25 هزار باقی مانده، شروع به کار نموده است. حامی او در این راه، پس از اولین گام‌هایی که برداشته، مادر، برادران و خواهرانش می‌باشد.
او به تازگی نمایندگی شرکت تجارتی بی‌نظیر یکتا را در انگلستان ثبت و راجستر کرده است. او گفت که دلیل این‌که این نمایندگی در انگلستان ایجاد شد، این بود که در گمرک این کشور شرکتی وجود نداشت تا کالا و اموال آن‌ها را از آن قسمت بیرون کند؛ به همین دلیل این نمایندگی در انگلستان باز شد.
او گفت: “برای اولین صادرات خود که به اتاق‌های تجارت افغانستان مراجعه کردم، هیچ مشکلی وجود نداشت، بلکه از من استقبال شده و گفتند که شما اولین زنی هستی که آمدی و به خارج از کشور مال صادر می‌کنی و مرا برای تلاش بیشتر تشویق کردند”.
بی‌نظیر در آخر صحبت‌اش با خبرنامه گفت: “من به عنوان یک زن متشبث باور دارم که می‌توانم این تجارت را گسترش بدهم و می‌توانم به کشورهای صادراتی خود بیافزایم و تجارت صادرات خود را گسترش دهم.”
او همچنان خطاب به زنان کشورش گفت: “ما همه باید به خود باور داشته باشیم و اگر به دنبال کار هستید، افغانستان بهترین زمینه‌های کار را در خود جای داده است.”