روند ثبت‌نام نامزدان انتخابات ریاست جمهوری افغانستان روز شنبه(1جدی) آغاز شد. بر اساس تقویم انتخاباتی، نامزدان انتخابات ریاست جمهوری افغانستان تا ۱۲ جدی برای ثبت‌نام وقت دارند.
مسوولان کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان در روز اول ثبت‌نام نامزدان انتخابات ریاست جمهوری اعلام کردند که ۲۳ تن بسته‌های معلوماتی نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری را به دست آورده‌اند. محمد حنیف اتمر، رحمت الله نبیل، حکمت خلیل کرزی، احمد ولی مسعود، انوارالحق احدی، شیدامحمد ابدالی، زلمی رسول، نورالحق علومی، لطیف پدرام و فرامرز تمنا در چند روز اخیر بسته‌های معلوماتی را از کمیسیون مستقل انتخابات به دست آورده‌اند.
از سویی هم امروز یک‌شنبه(2 جدی) منابع نزدیک به رییس اجرایی حکومت افغانستان از تصمیم داکتر عبدالله عبدالله برای نامزدی مجدد در انتخابات ریاست جمهوری این کشور خبر داده‌اند. این منابع به تلویزیون یک گفته‌اند که آقای عبدالله به عنوان نامزد در انتخابات ریاست جمهوری آینده اشتراک می‌کند، اما بر اساس این گزارش، هنوز معلوم نیست که وی به گونه مستقل و یا به نمایندگی از یک حزب سیاسی نامزد خواهد بود.
این در حالی است که در انتخابات ریاست جمهوری گذشته، آقای عبدالله حمایت حزب جمعیت اسلامی افغانستان را با خود داشت، اما در طول ۴ سال گذشته، نارضایتی‌هایی از عمل‌کرد او در این حزب به وجود آمده است. پیش از این نیز گزارش‌هایی منتشر شده بود که احتمال حضور آقای عبدالله را در تکت انتخاباتی محمد اشرف غنی مطرح کرده بود.
کمیسیون انتخابات اعلام کرده که فهرست ابتدایی نامزدان انتخابات ریاست جمهوری به تاریخ ۱۸ تا ۲۶ جدی نشر خواهد شد. بعد از اعلام فهرست ابتدایی، اگر مردم شکایتی از نامزدها داشته باشند، می‌توانند به کمیسیون شکایات انتخاباتی بدهند و در صورتی که هر یک از موارد ذیل ثابت شود، نام نامزد از فهرست نهایی حذف خواهد شد؛
ـ اگر نامزد تبعه افغانستان نباشد و یا دارای تابعیت دوگانه باشد؛
ـ نامزد مسلمان نباشد؛
ـ سن نامزد کمتر از ۴۰ سال باشد؛
ـ نامزد از طرف محکمه به جرایم ضد بشری، جنایت و یا از حقوق مدنی خود محروم شده باشد؛
ـ و در نهایت نامزد از پست دولتی خود استعفا نداده باشد.
نامزدان بعد از انتشار فهرست نهایی می‌توانند به مدت دو ماه از ۲۸ دلو تا ۲۸ حمل به مبارزات انتخاباتی بپردازند. بر اساس همین تقویم انتخاباتی، روز ۳۱ حمل روز برگزاری انتخابات پارلمانی است و نتیجه نهایی آن، به تاریخ ۲۵ جوزا ۱۳۹۸ اعلام خواهد شد. بنابر قانون انتخابات افغانستان، نامزدان باید همراه با دو معاون خود در انتخابات ثبت‌نام کنند.
تکت‌های انتخاباتی سیاسیون پشتون
نشست‌ها و رایزنی‌ها برای انتخاب دو معاون و ایجاد یک تکت انتخاباتی قدرتمند به‌شدت در کابل در جریان است و برخی از چهره‌های دولت فعلی و دولت پیشین(حامد کرزی)، تصمیم خود را برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرده‌اند.
در روزهای اخیر گفته می‌شود حنیف اتمر، مشاور سابق امنیت ملی افغانستان به‌عنوان یک نامزد جدی و رقیب آقای غنی، وارد کارزارهای انتخابات ریاست جمهوری می‌شود. برخی منابع گفته‌اند که آقای اتمر محمد یونس قانونی، رئیس پیشین مجلس و از چهره‌های مطرح ایتلاف سابق شمال را به عنوان معاون اول و محمد محقق، رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان را به عنوان معاون دوم در تکت انتخاباتی خود خواهد داشت.
محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهور فعلی نیز تصمیم خود برای نامزدی در انتخابات همراه با سرور دانش به‌عنوان معاون دوم را اعلام کرده است؛ گرچه هنوز روشن نکرده که معاون اول تکت انتخاباتی او چه کسی خواهد بود!.
در سوی دیگر، هفت نامزد احتمالی پشتون تلاش دارند نامزد واحدی را در برابر غنی برگزینند. در دومین جلسه‌ی این سیاسیون پشتون که در خانه زاخیل‌وال برگزار شده بود، آنان توانسته بودند که تعداد نامزدان احتمالی را از چند نامزد به دو نامزد از جمله عمر داوودزی و حنیف اتمر کاهش دهند، اما آقای غنی تلاش دارد که از تیم مقابل بهتر ظاهر شود. او اخیرا عمرداوودزی را به تیم خود آورد و به عنوان رییس دبیرخانه شورای عالی صلح مقرر کرد. رییس‌جمهور غنی امروز نیز امرالله صالح و هم‌چنان اسدالله خالد، رؤسای پشین امنیت ملی افغانستان را به رهبری دو نهاد کلیدی امنیتی افغانستان؛ وزارت‌های داخله و دفاع معرفی کرد.
از سوی دیگر گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی غایب دوره‌های پیشین انتخابات و برجسته‌ترین رهبر جهادی پشتون، بدون شک از بازیگران جدی و تاثیرگذار این دوره انتخابات ریاست جمهوری خواهد بود. آقای حکمتیار در دومین سال حکومت آقای غنی و پس از بیست سال غیبت، به روند صلح پیوست. این رهبر پر نفوذ و کهنه‌کار از مدت‌ها پیش در محور رایزی‌ها و نشست‌های انتخاباتی در کابل قرار گرفته است. گرچند خود آقای حکمتیار تمایلی به نامزدی در انتخابات نشان نداده است، اما او “بانک رأی” دیگری است که در آرایش‌های سیاسی، توجه ایتلاف‌ها و نامزدان جدی انتخابات را به خود معطوف کرده است.
تکت‌های منتقد حکومت کنونی
شماری از چهره‌های مطرح منتقد محمد اشرف غنی نیز در محور “ائتلاف بزرگ ملی” جمع شده‌اند. در این ائتلاف مهمترین چهره‌های رهبران قومی تاجیک، هزاره و ازبک افغانستان جمع شده‌اند.
جنرال دوستم، معاون اول رئیس جمهوری، عطا محمد نور، رئیس اجرایی حزب جمعیت اسلامی، محمد محقق، معاون دوم ریاست اجرایی و رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان و صلاح‌الدین ربانی، رهبر جمعیت اسلامی و سرپرست امورخارجه افغانستان از اعضای اصلی این ائتلاف هستند.
به طور خلاصه می‌توان گفت که مهمترین جریان‌های رقیب اشرف غنی، مجاهدین و چپی‌های سابق‌اند که درصدد ایجاد ائتلاف‌های سیاسی برای انتخابات ریاست جمهوری برآمده‌اند.
رایزنی‌ها و نشست‌ها در کابل از احتمال اتحاد چهره‌های جهادی و چپ پیشین در برابر اشرف غنی حکایت دارد. این نکته را می‌توان یک تحول عمده در انتخابات پیش‌رو دانست که دست‌کم تا این حد در انتخابات گذشته سابقه نداشته است. این دو جریان با وجود سابقه اختلاف‌های عمیق ایدئولوژیک، اما از تجربه حکومت‌داری و شناخت محلی گسترده در افغانستان برخوردارند.
سرنوشت نامعلوم انتخابات‌های شورای ولایتی و ولسوالی
معاون دوم رییس‌جمهور افغانستان از کمیسیون انتخابات این کشور خواسته که تکلیف انتخابات شوراهای ولایتی و ولسوالی، مشروعیت ترکیب مجلس سنا و وضعیت همیشه نامعلوم لویه جرگه را مشخص سازد.
سرور دانش روز جمعه (۳۰ قوس) در یک بیانیه گفته است، بر اساس ماده چهارم قانون اساسی، حاکمیت ملی در افغانستان به ملت تعلق دارد که آن‌را به طور مستقیم یا توسط نمایندگان خود اعمال می‌کند. اعمال این نوع حاکمیت باعث شده که اکثر نهادهای حاکمیت در نظام سیاسی افغانستان، به طور مستقیم از طرف مردم انتخاب شوند.
معاون دوم ریاست جمهوری هم‌چنان تأکید کرده که کمیسیون انتخابات موظف است اصلاحات لازم را در ساختار خود عملی سازد و ظرفیت‌های خود را بالا ببرد، نه این‌که به خاطر ناتوانی خود، از حکم قانون سر باز زند و با این کار، حکومت را در مقابل مردم و نهادهای سیاسی و مدنی زیرسؤال قرار دهد؛ در حالی که حکومت به طور واضح وظایف خود را انجام داده و آمادگی خود را برای هر نوع همکاری به کمیسیون انتخابات اعلام کرده است.
پیش از این انتخابات شوراهای ولایتی با انتخابات ریاست جمهوری برگزار شده است، اما مقام‌های کمیسیون انتخابات افغانستان در حال حاضر به خبرنامه تأکید دارند که این کمیسیون تصمیم گرفته تا در ۳۱ حمل ۱۳۹۸، تنها انتخابات ریاست جمهوری و انتخابات پارلمانی ولایت غزنی را برگزار کند. به گفته‌ی آنان، انتخابات شورای ولایتی و شورای ولسوالی در ماه سنبله سال 1398 برگزار خواهد شد.
ذبیح‌الله سادات، معاون سخنگوی کمیسیون انتخابات به خبرنامه می‌گوید: «کمیسیون مستقل انتخابات به دلیل پایین بودن ظرفیت، کمی وقت و نبود امکانات مالی، توانایی برگزاری ۴ انتخابات را به گونه همزمان ندارد و به همین دلیل قرار است انتخابات شوراهای ولایتی و شوراهای ولسوالی‌ها را در ماه سنبله ۱۳۹۸ برگزار کند.»