مقام‌های کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان امروز دوشنبه(30 میزان) در یک نشست خبری در کابل گفت که یک مرکز ملی جمع‌آوری معلومات را در این کمیسیون ایجاد کرده و در حال جمع‌آوری داده‌های انتخاباتی از سراسر افغانستان در این مرکز می‌باشند.
گلاجان عبدالبدیع صیاد، رییس کمیسیون انتخابات افغانستان گفت که آمار مراکزی که روز یک‌شنبه در آن انتخابات برگزار شده، هنوز شمرده نشده و با آمار 4 میلیون رأی‌دهنده روز نخست انتخابات، یک‌جا نشده است. وی تأکید کرد که میزان رأی‌دهندگان روز دوم همراه با نتایح انتخابات قندهار که قرار است روز شنبه هفته‌ی آینده برگزار گردد، اعلام می‌شود.
رییس کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان تصریح کرد که به‌دلیل تهدیدهای امنیتی، از مجموع 253 مرکز انتخاباتی که باید در روز دوم انتخابات باز می‌شد، کمیسیون توانسته تنها 76 مرکز را باز کند.
این در حالی است که به گفته‌ی مقام‌های کمیسیون انتخابات، تنها معلومات و آمار رأی‌دهندگان از مراکز ولایت به کمیسیون منتقل می‌شود، نه صندوق‌های رای‌دهی. آنان تاکید دارند که تاکنون آمارهای ولایتی به‌صورت مکمل به این کمیسیون نرسیده، اما کارمندان آنان تلاش دارند این گزارش‌ها را دریافت کرده و به زودی نتایج ابتدایی انتخابات را به مردم افغانستان اعلام کنند.
رییس کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان در نشست خبری امروز خود گفت: «به مردم اطمینان می‌دهیم همان‌طوری که به کمیسیون اعتبار کردند و پای صندوق‌های رأی رفتند، همان‌طور ما از رأی آنان محافظت خواهیم کرد و نمی‌گذاریم رأی آنان ضایع شود.»
از سویی هم مسوولان کمیسیون انتخابات از تشکیل یک کمیته ویژه برای بررسی سهل‌انگاری و کم‌کاری کارمندان این کمیسیون در برگزاری انتخابات خبر داده و تأکید دارند کارمندانی که در روز انتخابات سهل‌انگاری کرده باشند، بر اساس قانون مجازات خواهند شد.
نهادهای ناظر: کمیسیون انتخابات آمادگی جدی نگرفته بود
اما با وجود این سخنان رییس کمیسیون انتخابات، مسوولان نهادهای ناظر انتخاباتی افغانستان می‌گویند که گزارش‌های ناظرین آن‌ها نشان می‌دهد که کمیسیون انتخابات افغانستان آمادگی‌های لازم برای برگزاری انتخابات پارلمانی را روی دست نگرفته بود.
یوسف رشید، رییس اجرایی بنیاد انتخابات شفاف و عادلانه افغانستان(فیفا) به خبرنامه گفت: «نظارت ما نشان می‌دهد که بخش مدیریتی انتخابات مشکلات جدی خود را داشت. مدیریت ناسالم کمیسیون سبب شد که نارسایی‌های زیادی در روز انتخابات پیش بیاید. هم در بخش آغاز پروسه، هم در مورد چگونگی استفاده از ماشین‌های بایومتریک و نبود فهرست رأی‌دهندگان چالش وجود داشت. پس این‌ها همه نشان می‌دهد که کمیسیون آمادگی‌های لازم را برای انتخابات پارلمانی روی‌دست نگرفته بود.»
این نهاد ناظر در مورد نگرانی‌هایی که شهروندان افغانستان پیش از برگزاری انتخابات پارلمانی داشتند و از جعل گسترده و «سازماندهی‌شده» در انتخابات پارلمانی صحبت می‌شد، می‌گوید که نمی‌توان انکار کرد که یک سلسله اتفاقاتی از جعل نیز در این انتخابات رخ داده است.
آقای رشید گفت: «چالش‌هایی که در بخش برگزار نشدن به‌موقع انتخابات و سایر چالش‌هایی که در روز انتخابات وجود داشت، به‌نوعی راه را برای جعل در روز انتخابات هموار کرده بود.»
مسوولان فیفا در مورد مراکزی که رأی‌دهی بدون استفاده از سیستم بایومتریک در آن برگزار شده، می‌گوید که نمی‌توان در برابر رای‌های کسانی‌که در زیر تهدیدهای بلند امنیتی می‌آیند و رأی خود را استعمال می‌کنند، بی‌پروا بود، اما این وظیفه کمیسیون است که مردم را از شفاف بودن این رأی‌ها قناعت دهد.
دخالت مقام‌های حکومتی
با این حال، عبدالله عبدالله، رییس اجرایی حکومت افغانستان صبح امروز دوشنبه(30 میزان) در نشست شورای وزیران گفت، اسنادی وجود دارد که شماری از مقام‌های حکومتی پول پرداختند و تلاش کردند افراد مورد نظر خود را در انتخابات پارلمانی موفق کنند.
وی گفت که با وجود انتظارات شماری از نامزدان انتخابات پارلمانی، او به‌جز حمایت معنوی از روند انتخابات، از هیچ‌کسی حمایت مالی نکرده است، اما به گفته‌ی آقای عبدالله، این اصل توسط همه(مقام‌های حکومتی) رعایت نشده است.
آقای عبدالله تاکید کرد: «اسنادی وجود دارد که کسانی پول پرداختند و تلاش کردند افراد مورد نظر خود را موفق سازند، اما مسوولیت ما این است که از آرای شهروندان کشور که با وجود تهدیدهای خطرناک در انتخابات اشتراک کردند، پاس‌داری کنیم.»
به گفته‌ی وی، برگزاری انتخابات پارلمانی در زمان تعیین شده‌اش گامی به پیش و موفقیت بزرگ است. او تصریح کرد که به رغم ناخرسندی‌ها از انتخابات گذشته، شهروندان افغانستان به شکل گسترده به پای صندوق‌های رأی رفتند و این پروسۀ ملی را پیروز کردند.
ثبت 5500 شکایت انتخاباتی
کمیسیون شکایات انتخاباتی نیز می‌گوید که هزاران مشکل در روز انتخابات وجود داشته که توسط این کمیسیون ثبت شده است.
علی‌رضا روحانی، سخنگوی کمیسیون شکایات انتخاباتی می‌گوید که در این انتخابات 5هزار و 500 شکایت ثبت شده که تنها 1 هزار و 700 مشکل و شکایت از شهر کابل رسیده است.
به گفته‌ی وی، تأخیر در باز شدن مراکز در روز دوم انتخابات نیز وجود داشته است.
آقای روحانی هم‌چنان افزود که فهرست رأی‌دهنده‌گان در شماری از مراکز رأی‌دهی کامل نبوده و در شماری از این مراکز، اصلا فهرستی وجود نداشته است.
او گفت: «در شماری از مراکزی که مردم به خاطر رأی دادن رفته بودند، نام شماری از مردم به صورت کتله‌ای وجود نداشته است. این مشکل به صورت متواتر به ما شکایت شده است.»
به گفته‌ی سخنگوی کمیسیون شکایات انتخاباتی، مشکل دیگری که در روز انتخابات به جود آمد، عدم آشنایی کارمندان با دستگاه بایومتریک بوده است.
وی گفت که پس از بررسی شکایت‌ها، این کمیسیون روی مواردی که شکایت صورت گرفته، تصمیم اتخاذ خواهد کرد.
در همین حال احمدضیا رفعت، استاد دانشگاه می‌گوید که رسیدگی به شکایات انتخاباتی می‌تواند در نتیجه انتخابات تأثیرگذار باشد.
انتخابات سه روزه
شماری از حقوق‌دانان تأکید دارند که انتخابات پارلمانی افغانستان در سه روز برگزار می‌گردد و این یک انتخابات «بی‌نظیر» و بی‌سابقه در حکومت‌های دموکراتیک است و از نگاه قانونی هیچ توجیه حقوقی ندارد.
قرار بود انتخابات پارلمانی افغانستان روز شنبه این هفته (28 میزان) در سراسر افغانستان برگزار شود، اما به‌دلیل چالش‌های فنی و امنیتی، انتخابات در شماری از مراکز رای‌دهی برگزار نشد و کمیسیون مستقل انتخابات اعلام کرد که رأی‌دهی در این مراکز فردای روز انتخابات ادامه خواهد داشت. به‌همین سان به دنبال حادثه‌ی تروریستی که در ولایت قندهار پیش آمد، برگزاری انتخابات پارلمانی تا شنبه هفته‌ی آینده به تعویق افتاد. برگزاری انتخابات پارلمانی در ولایت غزنی نیز تا بهار سال آینده به تعویق افتاده است.
محمد عبدالله یکی از حقوق‌دانان افغانستان می‌گوید: «کمیسیون انتخابات خلاف قانون، انتخابات را به چند روز مختلف برگزار کرد و این عمل هیچ توجیه قانونی ندارد.»
این در حالی است که در فقره دوم ماده 84 قانون انتخابات در مورد میعاد رأی‌دهی آمده است: «رییس محل رأی‌دهی مکلف است بعد از پایان یافتن ساعات تعیین شده، آخر صف رای‌دهندگان را نشانی و به آنان اجازه استعمال رای را بدهد.»
هم‌چنان در فقره چهارم این ماده تاکید شده است: «کمیسیون می‌تواند در صورت ضرورت، معیاد رأی‌دهی را در یک یا چند مرکز و یا حوزه، حد اکثر الی دو ساعت، یا تا زمان ختم رأی دادن کسانی که در صف رأی‌دهندگان در انتظار رأی دادن هستند، تمدید نماید.»
با این حساب گفته می‌شود که کمیسیون مستقل انتخابات این ماده قانون انتخابات را زیر پا گذاشته و به گونه غیرقانونی رأی‌دهی را وارد دومین روز کرده است.
قربانیان انتخاباتی؛ 61 غیرنظامی کشته و 190 زخمی
بررسی‌های گروه دادخواهی حفاظت از غیرنظامیان نشان می‌دهد که در جریان دو روز انتخابات پارلمانی افغانستان، ۶۱ غیرنظامی در سراسر افغانستان کشته شده و ۱۹۰ غیرنظامی دیگر زخم برداشته‌اند.
عزیزاحمد تسل، مسوول این نهاد گفته که این افراد در روزهای انتخابات، در اثر انداخت توپ‌‌های «دی‌سی»، هاوان، راکت و مواد انفجاری که در برخی مراکز رأی‌دهی جابه‌جا شده بود، کشته و زخمی شدند.
بر اساس گزارش گروه دادخواهی حفاظت از غیرنظامیان، کابل با کشته شدن ۱۴غیرنظامی و زخمی شدن ۳۷ غیرنظامی دیگر، بیشترین ارقام تلفات غیرنظامیان را در دو روز انتخابات پارلمانی دارد.
مسوول گروه دادخواهی حفاظت از غیرنظامیان گفت که به اثر انداخت توپ «دی‌سی» در جریان انتخابات پارلمانی در ولایت قندز هفت غیرنظامی کشته شدند و شَش تن دیگر نیز زخمی شدند.
آقای تسل گفت که در ولایت شرقی ننگرهار در سه رویداد در جریان دو روز انتخابات پارلمانی، ۶ نفر کشته و ۲۱ نفر دیگر زخمی شدند. سه رویداد امنیتی در ولایت کنر نیز سه کشته و سه زخمی در پی داشت.
به گفته‌ی مسوول گروه دادخواهی حفاظت از افراد ملکی در نتیجه انفجارها و ماین‌های جاسازی‌شده در ولایت‌های هرات، ننگرهار، پکتیا، پکتیکا، هلمند، بلخ، بغلان و ارزگان، تلفاتی به غیرنظامیان وارد شده است.
آقای تسل گفت که گروه طالبان عامل بیش‌تر این تلفات است.