هرات، عمده‌ترین ولایت غربی افغانستان و یکی از قطب‌های فرهنگی و اقتصادی این کشور، در آستانه انتخابات سال 97 در مجلس نمایندگان است. مسئولین محلی این ولایت با تمام نگرانی‌های امنیتی و چالش‌های انتخاباتی در گوشه و کناره این شهر، در تلاش برگزاری یک انتخابات شفاف و به دور از هر چالشی اند.
در صحبتی که “خبرنامه” با مسئولین نهادهای مختلف این ولایت داشته، هرات نیز همانند ولایات دیگر با مشکلات جدی روبه‌رو است که هر یکی از این چالش‌ها، می‌تواند برگزاری انتخابات را سخت و حتی ناممکن سازد.
کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان از ولایت هرات میزبان 161 کاندیدا است که 28 نفر آن‌ها را زنان تشکیل می‌دهد. از ولایت هرات 17 کاندیدا با بلندترین رأی می‌توانند وارد پارلمان شوند.
انتخابات در هرات
سید واسع سیدی، یکی از فعالان جامعه مدنی ولایت هرات در گفتگو با خبرنامه، خاطرنشان کرد که روند ثبت‌نام رأی‌دهندگان در این ولایت با تمام چالش‌ها به خوبی به پایان رسید و در سطح شهرستان‌ها نیز مردم زیادی برای ثبت‌نام تمایل نشان دادند.
ولایت هرات در سال‌های اخیر بیش از 3 میلیون نفر جمعیت داشته که از این بین، نزدیک به 1 میلیون آن واجد شرایط رأی‌دهی اند، اما از این جمعیت 1 میلیونی، تنها 500 هزار تن به عنوان رأی‌دهنده ثبت‌نام کرده‌اند.
بر اساس گزارش کمیسیون انتخابات، از ولایت هرات 539 هزار و 141 تن در روند ثبت‌نام رأی‌دهندگان شرکت کرده‌اند که 297 هزار و 391 نفر آنان مرد و 239 هزار و 818 نفر دیگر را زنان تشکیل داده و سهم مردم کوچی نیز 1932 نفر می‌باشد.
اما با وجود این آمار کمیسیون مستقل انتخابات، احمدشاه قانونی، رئیس دفتر ولایتی کمیسیون انتخابات در هرات به خبرنامه می‌گوید که از این ولایت، 500 هزار و 57 نفر در پروسه ثبت‌نام شرکت کرده که از این مجموعه، تقریبا 45 درصد ثبت‌نام‌کنندگان را زنان تشکیل می‌دهند.
به گفته رئیس کمیسیون انتخابات هرات، در بعضی ساحات این ولایت که مراکز رأی‌دهی مسدود بوده، مردم نتوانسته‌اند سهمی در پروسه ثبت‌نام داشته باشند.
وی افزود: به دلیل تهدیدات بلند امنیتی در مناطقی که ثبت‌نام صورت گرفته نیز ممکن است برخی مراکز رأی‌دهی بسته باقی بماند.
آقای قانونی افزود: “462 مرکز رأی دهی در این ولایت تثبیت شده که 300 مرکز فعال، و باقی مراکز به دلیل این‌که از دسترس نیروهای امنیتی و حکومتی خارج است، بسته می‌باشد. امکان این وجود دارد که در روز انتخابات نیز این مراکز مسدود بمانند و مردم نتوانند در انتخابات شرکت داشته باشند.”
تذکره‌های موقت و برچسب‌زنی کاپی تذکره
احمد شفیق بهروزیان، مسئول پیشین نهادهای مدنی هرات که حالا خود نیز کاندیدای انتخابات مجلس نمایندگان از این ولایت است، به خبرنامه می‌گوید: “در ابتدای روند ثبت‌نام در این ولایت با وجود مشکلاتی که ایجاد شده بود، اما مردم حضور خوبی به هم رسانیده و در این پروسه شرکت داشته‌اند، اما به دلیل نبود برنامه‌ریزی دقیق از سوی کمیسیون و حکومت، زمینه برای تقلب در این ولایت فراهم شده است، زیرا در ابتدا کمیسیون اجازه برچسب‌زنی بر روی کاپی تذکره را صادر و بعد از چند روز که این روند ادامه پیدا کرد، آن را دوباره لغو کرد که خو باعث شد تعدادی از افراد بتوانند با یک تذکره و چندین کاپی از آن در هر مرکزی، تذکره خود را برچسب بزند.”
در ولایت هرات همچنان با توزیع تذکره‌های موقت که به آسانی از سوی مراکز توزیع تذکره گرفته می‌شد، اکثر افراد از مناطق مختلف چندین تذکره به دست آورده و آن را برای روز انتخابات برچسب بزنند.
اما با این وجود خوش‌بینی که در این دوره انتخابات ایجاد شده، این است که مطابق به آمار ثبت‌شده تذکره‌ها و برچسب‌هایی که در مراکز رای‌دهی توزیع شده، این بار اوراق اضافه به مراکز رأی‌دهی تقسیم نخواهد شد تا از آن به نام شخصی در صندوق‌های رأی سوءاستفاده شود.
2 میلیون 210 هزار بودجه هر نامزد انتخابات هرات
یکی از مشکلات انتخاباتی که مسئولین و شهروندان ولایت هرات یادآور می‌شوند، نقض قوانین انتخاباتی و وضعیت موجود ولایت هرات است.
ولایت هرات در کنار چالش‌های امنیتی خود، با مشکلاتی چون زیرپا گذاشتن قوانین انتخاباتی نیز روبه‌رو است. مطابق به قانونی که از سوی کمیسیون انتخابات تعیین شده، برای هر ولایتی مطابق به جمعیت آن منطقه، بودجه‌ای برای کاندیدان در نظر گرفته می‌شود که در ولایت هرات نیز برای دوره کمپاین‌های انتخاباتی، هر نامزد انتخابات مقدار 2 میلیون 210 هزار افغانی می‌تواند هزینه کند، اما در این ولایت هر کاندید پارلمانی هر روزه 2 میلیون و 210 هزار افغانی را مصرف می‌کند که این موضوع مطابق به قانون انتخابات، یک تخلف است.
احمد شفیق بهروزیان در جریان صحبت خود به خبرنامه گفت: “در کنار مشکلات تخنیکی و امنیتی که ولایت هرات دارد، چالشی که بین کاندیدان وجود دارد، این است که آنان هنوز در ضعف فرهنگی به سر می‌برند، و با مسائل سیاسی، حقوقی و اجتماعی که همانا هم‌دیگرپذیری و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز است، کنار نیامده و باعث ایجاد اختلال در بین نامزدان انتخاباتی می‌شوند و یک نامزد انتخاباتی در یک ساحه اجازه کمپاین به رقیب خود در همان ساحه را نمی‌دهد و برنامه‌های آن فرد را مختل می‌کند.”
امنیت و شهروندانی که از حق رأی محروم اند
با توجه به آن‌چه در بالا ذکر شد، ولایت هرات نیز جزئی از ولایت افغانستان است که مشکلات امنیتی در آن، یکی از چالش‌های جدی است. وجود این چالش بیشترین تأثیر خود را بر فعالیت‌ها و برنامه‌های انتخاباتی در این ولایت داشته است.
در مناطقی از ولایت هرات چون شهرستان‌های شندند، کشک رباط سنگی، کشک کهنه، فارسی و که دورتر از مرکز این ولایت اند، وضعیت امنیتی بحرانی بوده که باعث شده ساکنین این شهرستان‌ها نتوانند در پروسه ثبت‌نام رأی‌دهندگان شرکت داشته باشند.
جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات در مورد این چالش به خبرنامه گفت، مشکلات جدی در بخش امنیتی شامل 5 یا 6 شهرستان می‌شود و آن‌ها در تلاش اند این تهدیدات امنیتی را از میان بردارند.
رئیس کمیسیون انتخابات هرات نیر در این مورد به خبرنامه گفت: “در بعضی نقاط چون ولسوالی شیندند، گلران و فارسی، به دلیل امنیت ضعیف، افراد نتوانستند در روند ثبت‌نام شرکت داشته باشند.”
سید واسع سیدی، فعال جامعه مدنی نیز خاطرنشان می‌کند که در جریان ثبت‌نام رأی‌دهندگان، طالبان انگشتان دست دو نفر را به دلیل این‌که می‌خواستند در انتخابات شرکت کنند، قطع کرده و همچنان در بعضی ساحات مردم را در صورت اشتراک در انتخابات، تهدید به مرگ و ضرب و شتم نموده است.
در این اواخر نیز دو انفجار در ولایت هرات صورت گرفته که یکی در نزدیکی کمیسیون انتخابات به وقوع پیوسته و دیگری، یک رنجر پولیس در دروازه خشک با نصب ماین مقناطیسی هدف قرار گرفته است.
کاندیدای مورد تأیید طالبان
در گیر و دار این مشکلات، کامران علی‌زایی، رئیس شورای ولایتی به خبرنامه می‌گوید که امنیت یکی از مشکلات پررنگ و مهم این است. وی به عنوان مثال می‌گوید، در شهرستان کوهسان دفتر کاندیدان مورد هدف قرار می‌گیرد.
از سوی دیگر، او یادآور می‌شود که در این ولایت از ساعت 6 شام، بر ارائه خدمات مخابراتی محدودیت وضع شده و بیشتر شبکه‌ها کار نمی‌کنند، که این خود یک معضل امنیتی است.
احمد شفیق بهروزیان، مسئول پیشین نهادهای مدنی هرات نیز در صحبت‌هایش بر این نکته تأکید دارد که نگرانی خیلی پررنگ برای مردم هرات، طالبان و وضعیت امنیتی این شهر است، زیرا طالبان در بعضی مناطق مردم را تهدید کرده و اجازه ثبت‌نام نداده، بر این اساس بسیاری از مردم از حق رأی محروم شده‌اند.
او گفت: “طالبان در بعضی مناطق اعلام کرده‌اند که ما مشکلی با برگزاری انتخابات نداریم، اما باید به نفع فردی که ما معرفی می‌کنیم، رأی بدهید؛ در غیر این صورت، اگر رأی به نفع فرد دیگری استفاده شود، شما را می‌کشیم.”
در تأیید این سخنان، جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات نیز به خبرنامه گفت: “تا به حال گزارش جدی در این مورد به ما نرسیده که طالبان اعمال نفوذ کرده و در امور انتخاباتی دخالتی داشته باشد، اما این امکان وجود دارد که در مناطق دورتر که نیروهای امنیتی دسترسی کمتری دارند، مخالفین دولت به چنین کاری دست زده باشند و فردی را با قدرت خود وارد پارلمان نمایند، اما این به این معنا نیست که این چالش‌ها مانع برگزاری انتخابات شود.”
او می‌گوید: “شوق مردم برای انتخابات و سهم آنان در پروسه ثبت‌نام نشان می‌دهد که چالش جدی در این ولایت وجود ندارد و ما نیز خود را متعهد می‌دانیم که شرایط رأی‌دهی را برای شهروندان ولایت هرات فراهم نماییم و مردم نیز نشان دادند که سهم فعالی در این بخش خواهند داشت.”
از سوی دیگر، سید واسع سیدی، فعال جامعه مدنی تأکید می‌کند که چالش امنیتی نه تنها دامن‌گیر هرات است، بلکه بسیاری از ولایات کشور را دربرمی‌گیرد، اما در ولایت هرات تدابیری گرفته شده که هیچ کسی نمی‌تواند در روز انتخابات بدون اجازه‌نامه رسمی از سوی نیروهای امنیتی، عبور و مرور داشته باشد.