کمیسیون شکایتهای انتخاباتی دو هفته پیش نامهای ۳۵ تن را از فهرست نهایی نامزدان انتخابات مجلس نمایندگان حذف کرد. شماری از این نامزدان تاکید دارند که آنان بدون کدام دلیل موجه از این فهرست بیرون شدهاند.
یکی از این نامزدان حذف شده، ضیاالحق امرخیل، رییس پشین دارالانشای کمیسیون مستقل انتخابات است. آقای امرخیل در گفتوگو با خبرنامه میگوید که کمیسیون شکایات انتخاباتی دلیل حذف او را، تقلب در انتخابات 2014 به نفع یک نامزد خاصی اعلام کرده است. بهگفتهی آقای امرخیل حذف او در واقع زیر سوال بردن مشروعیت حکومت کنونی و کمیسیونهای انتخاباتی است.
خبرنامه این مصاحبه را با آقای امرخیل در کابل انجام داده است.
خبرنامه: جناب امرخیل شما افراد مسلح غیر قانونی دارید؟
امرخیل: نخیر، من افراد مسلح غیرقانونی و غیر مسوول ندارم. بخاطریکه سن من چنین چیزی را ایجاب نمیکند. من در جنگهای داخلی افغانستان سهم نگرفتهام و عضویت کدام گروه خاصی را هم ندارم؛ من یک جوان تحصیلکرده هستم و به دموکراسی و همگرایی باور دارم.
خبرنامه: پس شما به چه دلیلی از فهرست نهایی نامزدان انتخابات پارلمانی حذف شدهاید؟
امرخیل: هر شهروند افغان حق دارد که در روندهای سیاسی از جمله انتخابات سهم بگیرد؛ انتخاب کند و انتخاب شود. من هم با استفاده از حقم، خواستم که خودم را برای انتخابات پارلمانی نامزد کنم. اما بدبختانه کمیسیون شکایات انتخاباتی مرا از لیست نامزدان طوری حذف کرده که برای من حتا اطلاع هم نداده و بدون هیچ شکایت و اعتراضی در مورد من، این تصمیم را ساعت 12 بجه شب گرفته و فردای آنروز مرا از فهرست حذف کرده است. این حق قانونی من بود که باید دلیل حذف شدنم را میگفتند و برایم حق استینافخواهی داده میشد.
بعد از ده روز از زمان حذف شدن من، زمانیکه جامعه بینالملل و حکومت افغانستان از کمیسیون شکایات انتخاباتی خواستار دلیل برای حذفشدن من شدند، آنان برایم دلایل نوشتند، اما در آن دلایل هم تاریخش نوشته نشده بود.
خبرنامه: پس از این که حکومت خواستار دلیل حذف شما از کمیسیون شکایات شد، آنان چی دلیلی را مطرح کردند.؟
امرخیل: دلیل کمیسیون شکایات انتخاباتی این بود که شما در انتخابات گذشتهی ریاست جمهوری افغانستان، با یک نامزد خاصی کمک کردهاید و با وجود ممانعت پولیس، شما اوراق رایدهی را بهیک منطقه خاصی انتقال داده اید. در حالیکه من در زمان انتخابات بیشتر از دو محافظ نداشتم، آنان هم در چوکات وزارت داخله بودند. پس من آنقدر قدرت نداشتم که در مقابل فرمانده پولیس کابل بیاستم. از سوییهم در صورتیکه در محل یا منطقهای، اوراق رایدهی کم میشد، یکی از صلاحیتهای قانونی من بود که در آنجا مواد انتخاباتی بفرستم.
یک چیز دیگر را که میخواهم بگویم این است که قانون به ماقبل توجه نمیکند. قانون کنونی انتخابات و فرمان کنونی تقنینی که در مورد انتخابات است، اینها همه برای انتخابات پیشرو است، نه برای انتخابات قبلی.
انتخابات قبلی نیز کمیسیون شکایات انتخاباتی داشت که مرا برائت داده بود، هیچ اعتراض و شکایتی از من وجود نداشت، در محکمه علیه من دوسیهای وجود نداشت، من مسلح غیر مسوول ندارم و هیچ سند و توجیهی برای حذف من وجود ندارد، پس این یک برخورد کاملا سیاسی و عقدهای است.
خبرنامه: آیا تنها دلیل حذف شما از فهرست نامزدان انتخاباتی، دست داشتن شما در تقلب انتخابات 2014 بوده؟
امرخیل: بلی، آنان چنین دلیلی را پیشکش میکنند. اگر دلیل حذف من این باشد؛ پس امروز مشروعیت رییسجمهوری نیز زیر سوال است، امروز مشروعیت کابینه حکومت افغانستان و مشروعیت هردو کمیسیون انتخاباتی که اعضای آن از سوی رییس جمهوری تعیین شده، نیز زیر سوال قرار میگیرد.
خبرنامه: کمیسیون شکایات انتخاباتی گفت که فهرست نامزدان، نهایی است و هیچ تغییری در آن نخواهد آمد، شما چه کار میکنید؟
امرخیل: کاری میکنم که قانون برای من برای یک اعتراض مدنی اجازه داده است. ما عملا ضمن کابل در ولایات اعتراضات خود را شروع میکنیم، ما عملا از طریق شبکههای اجتماعی اعتراضهای خود را بلند میکنیم و عملا کمیسیون انتخابات و شکایات انتخاباتی را به چالش میکشانیم.
ما به کمیسیون شکایات انتخاباتی، کمیسیون مستقل انتخابات، دادستانی کل و جامعه جهانی مراجعه میکنیم، ما امیدوار هستیم که دادستانی کل این مساله را جدی بررسی کند. حالا اگر شما در جریان باشید، بحث از مساله انتخاباتی گذشته و به یک مساله جرمی رسیده است. شما میبینید که کمیشنران کمیسیون انتخابات عملا هزارها میلیون از نامزدان انتخاباتی بخاطر شامل کردن در فهرست و سایر مسایل گرفتهاند.
من جاده را بسته نمیکنم و در جمع کسانی هم نیستم که برای مردم مزاحمت ایجاد کنم؛ اما اعتراض صلحآمیز من تا زمانی ادامه خواهد داشت که در این مورد تصمیم منصفانه گرفته شود. من میخواهم تا محاکم بین المللی پیش بروم.
خبرنامه: اگر شما در یک مناظره رو در رو با اعضای کمیسیون شکایات خواسته شوید، در چنین مناظره حاضر میشوید؟
امرخیل: من هر وقت به چنین مناظرهای حاضرم، اما من باور دارم که کمیسیون شکایات انتخاباتی این جرات را ندارد که بیاید و رو در رو به من پاسخ دهد. من حاضرم که به تنهایی در مقابل هر پنج کمیشنر این کمیسیون به بحث بنشینم، در این مناظره باید نهادهای مدنی، نهاد ناظر انتخاباتی و خبرگان انتخاباتی وجود داشته باشند و قضاوت کنند که ملامت کیست. اگر من متهم بودم به من جزا داده شود، اما اگر آنان بدون دلیل حذف کرده بودند، باید از وظیفهی شان کنار بروند.
خبرنامه: تلاشهای شما در انتخابات 2014 برای نامزد خاصی از هیچکسی پوشیده نیست، نتیجه این زحمات شما چه شد؟
امرخیل: من برای نفع یک نامزد خاص کار نکرده ام. من در انتخابات سال 2014 از حق رای افغانها دفاع کردهام. من به تنهایی خود در مقابل تفنگداران و زوردارانی مقابله کردهام که تاریخ بر آنها شاهد است. برای شما معلوم شد که آنوقت وزیر داخله کشور، وزیر دفاع، رییس امنیت ملی، فرمانده پولیس کابل، و سایر افراد برجستهی دیگر بهطور مشخص برای یک نامزد خاص کار میکردند. اما من به عنون یک جوان به تنهایی خود، سینه ام را در مقابل آنان سپر کردم و نهایت تلاش بهخرچ دادم که در مقابل آنان بیاستم. پس من در انتخابات 2014 برای آقای غنی کار نکردهام، برای مردم افغانستان کار کرده ام. اگر برای یک نامزد خاص همکاری میکردم حالا در سهمیهبندی حکومت سهیم بودم.
خبرنامه: شما میگویید که در انتخابات 2014 به نفع یک نامزد خاصی کار نکردهاید، اما حالا میگویید شما بهدلیلی حذف شدهاید که در انتخابات گذشته به نفع آقای غنی کار کرده اید.
امرخیل: داکتر عبدالله چنین فکر میکند که گویا من در انتخابات گذشته به نفع آقای غنی کار کردهام. من اما به محکمه حاضر شدم که بروم، خود عبدالله حاضر نشد. چهار سال میشود که آقای عبدالله رییس اجرایی حکومت افغانستان است، چرا در این مدت مرا به محکمه معرفی نکرد؛ من که حالا یک آدم عادی هستم، زور و قدرت ندارم. اگر من متهم میبودم، حالا باید در زندان میبودم و با شما این گفتوگو را نمیداشتم.
خبرنامه: فکر میکنید انتخابات پیشرو در زمان تعیین شدهی آن برگزار شود؟
امرخیل: با چالشهای که کمیسیون انتخابات دارد، نه. اول اینکه کمیسیون مستقل انتخابات و کمیسیون شکایات انتخاباتی هردو پیش از برگزاری انتخابات، اعتبار خود را نزد مردم از دست داده است، دوم اینکه میزان ثبتنام که آنان کردهاند، بیش از 9 میلیون تن اعلام میکنند که تنها 2 میلیون آن اصلی است و 7 میلیون دیگر جعلی میباشد، پس اعتماد و باور در این بخش از دست رفته است. سوم هم اینکه ظرفیت فنی در هردو کمیسیون وجود ندارد و چهارم اینکه هردو کمیسیون نشان داد که هیچکدام آن بیطرفی خود را حفظ نمیتوانند، هرکس به شمول ریاست جمهوری و ریاست اجراییه که برای آنان تماس بگیرد و از آنان خواستهای داشته باشد، این کمیسیونها آنقدر ظرفیت ندارند که برای آنان استدلال منطقی داشته باشد.
خبرنامه: تفاوت انتخابات 2014 با انتخابات پیشرو در چه خواهد بود؟
امرخیل: تفاوت واضح دارد. در انتخابات سال 2014 چالشها بعد از برگزاری انتخابات شروع شد و به میان آمدن چالشها بعد از اعلام نتایج، یک چیز عادی است که در هر کشوری جنجالهایی بهوجود میآید. اما تفاوت در این انتخابات این است که چالشها و جنجالها حتا پیش از برگزاری انتخابات آغاز شده است. همین لحظهای که من و شما گفتوگو داریم، عملا احزاب مظاهره دارند، نامزدان انتخاباتی بالای کار کمیسیون ها شکایت دارند. اما در انتخابات قبل شما حتا شاهد یک مظاهره تا دور دوم انتخابات نبودید.
خبرنامه: اما در انتخابات گذشته تقلبی صورت گرفت و چالشی خلق شد که ما تا حالا، نتیجه منفی آنرا میبینیم
امرخیل: به نظر شما تقلب کیها کردند؟، تقلب توسط خود نامزدان انجام شد، هردوی نامزدان و حامیان آنان انجام دادند. من همین حالا نیز به صفت یک افغان برای شما میگویم تا زمانیکه در یک کشور جنگ ادامه داشته باشد، تا زمانی که مقامهای امنیتی یک کشور بیطرف نباشد، تا زمانیکه ارگانهای محلی از خود بیطرفی نشان ندهد و والی یک ولایت ملیونها دالر را به نفع یک نامزد خاص مصرف کند، آیا کمیسیون مستقل انتخابات به تنهایی خود جلوی تقلب را گرفته میتواند.
خبرنامه: در انتخابات پیشرو چقدر امیدواری وجود دارد که چنین دخالتهایی صورت نگیرد؟
امرخیل: هیچ امیدواری وجود ندارد. در حال حاضر عملا دخالت در کار کمیسیونهای انتخاباتی وجود دارد. مقامهای ارشد حکومتی با یک تماس تلفنی یک کسی را شامل فهرست میکند و دیگری را بیرون میکند. از همین حالا تصمیم گرفته شده است که کیها به پارلمان راه پیدا کند و کیها راه پیدا نکند.
چیزی دیگری که میخواهم به آن اشاره کنم، اینست که من ظرفیت کافی در کمیسیونهای انتخاباتی نمیبینم. وقتی که کمیسیونهای انتخاباتی در حال حاضر نمیتوانند تنها 35 نامزد انتخاباتی را قناعت دهند، پس چطور میتواند از میان 3هزار نامزد انتخاباتی، قناعت نامزدانی را که در انتخابات راه پیدا نمیکنند، حاصل کنند؟