همه‌چیز متأثر از انتخابات سراسر جنجال و تقلب ریاست جمهوری افغانستان در سال ۲۰۱۴ است؛ پس از آن‌که انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۳ با تقلب گسترده همراه شد و حکومت وحدت ملی شکل گرفت. هر چند تشکیل حکومت وحدت ملی ظاهرا بر بحران انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۳ پایان داد، اما نتیجه آن، اعتبار کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان را زیر سوال برد.
اما برای این‌که انتخابات پیش روی همانند انتخابات گذشته با تقلب همراه نباشد و از شفافیت بیشتری برخوردار گردد، قانون انتخابات مکانیزم ثبت‌نام رأی‌دهندگان را بر اساس تذکره‌های ورقی در نظر گرفته است.
تذکره، جایگزینی کارت رأی‌دهی
کارت رأی‌دهی یکی از مشکلات اساسی کمیسیون انتخابات برای برگزار انتخابات پارلمانی عنوان شده بود. برمبنای گزارش‌ها برای ۱۲ میلیون واجد شرایط رأی‌دهی در انتخابات‌های قبلی، ۲۱ میلیون کارت رأی‌دهی توزیع شده‌بود؛ چیزی که شفافیت انتخابات را زیر سؤال قرار می‌داد.
معاذالله دولتی، کمیشنر کمیسیون مستقل انتخابات، در این مورد به رسانه‌ها گفته بود: «تعداد ۲۱ میلیون کارت در مراحل مختلف توزیع شده است. ما انواع متعدد کارت‌ها را داریم. ممکن است کارت‌های بیشتری نزد یک فرد وجود داشته باشند و این کارت‌ها، مقداری بی‌اعتبار شده‌اند.»
این کمیسیون گفته بود، در صورتی که کارت‌های قبلی را اعتبار دهد، برگزاری انتخابات شفاف ناممکن است؛ اما اگر کارت جدید توزیع کند، پول بسیار زیادی نیاز است و توزیع آن برای همه مردم افغانستان نیز کار دشواری است».
اما بعد از رایزنی‌‌ها، کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان اعلام کرد که به دلیل نبود بودجه، انتخابات پارلمانی و شورای شهرستان‌ها را به گونه ورقی، اما با برخی اصلاحات برگزار خواهند کرد. اساسی‌ترین اصلاحات انتخاباتی که کمیسیون مستقل انتخابات گفت که در این شیوه به کار خواهند گرفت، ابطال کارت‌های رأی‌دهی انتخابات قبلی و به کارگیری از تذکره بود.
در نتیجه کمیسیون انتخابات افغانستان برای جلوگیری از تقلب در انتخابات پارلمانی و شورای شهرستان‌ها اعلام که در هنگام ثبت‌نام رأی‌دهندگان، روی تذکره‌های آنها یک برچسب(استیکر) مخصوص نصب خواهد شد و مردم در روز انتخابات بر اساس تذکره رأی خواهند داد.
تذکره مثنی
اما نصب برچسب بر تذکره‌های اصلی در مناطقی که با تهدید طالبان مواجه است، خطرناک عنوان شد و پس از اختلاف‌نظرهای مقامات حکومتی، کمیسیون انتخابات بالاخره اعلام کرد که با توجه به وضع امنیتی، ثبت رأی‌دهندگان تنها با تذکره‌های اصلی اعتبار دارد؛ اما ساکنان مناطق ناامن می‌توانند تذکره مثنی اخذ کنند و برچسب خاص انتخاباتی را روی آن نصب نمایند.
توزیع 10 میلیون تذکره ورقی
کمیسیون انتخابات به دنبال توافق با اداره ثبت و احوال نفوس افغانستان فیصله کرده تا ۱۰ میلیون تذکره ورقی در سراسر افغانستان برای افراد واجد شرایط توزیع شود.
این در حالی است که اداره ثبت و احوال نفوس این کشور روزانه می‌تواند بین ۳۰ تا ۴۰ هزار تذکره در سراسر افغانستان برای مردم توزیع کند و این اداره به منظور صدور ۱۰ میلیون تذکره مثنی، ۴۹۰۰ کارمند جدید را استخدام کرد تا روند توزیع تذکره را به پیش ببرند.
اما گزارش‌هایی از سراسر افغانستان می‌رساند که تذکره‌های سفید و حتی تذکره برای اتباع خارجی هم توزیع شده است.
جعل تذکره
جعل تذکره موضوعی است که در آستانه انتخابات پارلمانی و شورای شهرستان‌ها مورد توجه قرار گرفته است. با آن‌که اداره ثبت و احوال نفوس افانستان می‌گوید جعل تذکره‌های جدید و مطابق شرایط این اداره تا ۹۰ درصد ممکن نیست، اما شواهد می‌رساند که این تذکره‌ها به آسانی قابل جعل است.
شماری از کسانی که تذکره جدید دریافت کرده‌اند، می‌گویند به بسیار سهولت و بدون پرس و جو تذکره دریافت کرده‌اند.
یکی از باشنده‌های شهر کابل در این مورد می‌گوید: «هیچ تحقیق در مورد سابقه افراد وجود ندارد و یک نفر می‌تواند تنها با تغییر نام پدر، چند تذکره بگیرد». او خودش به نام یکی از دوستان خانوادگی‌اش تذکره دریافت کرده‌است.
باشنده‌های کابل با اشاره به این موضوع اضافه می‌کنند که توزیع تذکره به افراد بدون توجه به اساس آن، در آینده برای همه مشکل ساز خواهد شد. یکی از بزرگان قومی در گفتگو با خبرنامه تصریح کرد: «من دو تا پسر و سه دختر دارم. با این شیوه که اداره ثبت و احوال نفوس در پیش گرفته، می‌ترسم که فردا کسی مرا پدرش معرفی کرده، در آینده دعواگر میراث نشود».
این در حالی است که چندی پیش میرویس یاسینی، نماینده مردم ننگرهار در مجلس نمایندگان، بسته‌یی از تذکره‌های جعلی که در آنها برچسب ثبت‌نام انتخابات زده شده را رسانه‌یی کرد.
باری لالی حمیدزی، عضو دیگر مجلس نمایندگان مدعی شد که حکومت چهار میلیون تذکره جعلی برای تقلب در انتخابات، در سراسر کشور توزیع کرده است.
عبدالرحمان رحمانی، نماینده مردم بلخ نیز گفته بود اسنادی وجود دارد که در بعضی ولایات از یک تا سه هزار تذکره به گونه‌ی غیابی در دسترس تعدادی از نمایندگان قرار گرفته است.
اتباع خارجی
در کنار این‌ها، نمایندگان مردم کنر در مجلس می‌گویند که در روند توزیع تذکره برای واجدان شرایط رأی‌دهی، به اتباع پاکستانی هم تذکره توزیع شده است.
وژمه صافی، نماینده مردم کنر در نشست شنبه (۱۹جوزا) مجلس نمایندگان گفت: «در روند توزیع تذکره برای واجدان شرایط رأی‌دهی، پاکستانی‌ها از آن سوی خط دیورند می‌آیند و تذکره می‌گیرند.»
خانم صافی افزود که مردم آن سوی خط دیورند با سوءاستفاده از روابط خانوادگی که با مردم این طرف خط دارند، تذکره افغانستان را دریافت می‌کنند.
سخی مشوانی، نماینده دیگر مردم کنر در مجلس نیز گفت: «در ولایت کنر و مناطق سرحدی حتی در برخی قرارگاه‌های طالبان مسلح، تذکره افغانستان توزیع می‌شود تا از آن در انتخابات کار گرفته شود.»
آقای مشوانی افزود که طالبان مسلح تذکره‌ها را به اتباع خارجی خود توزیع می‌کنند و از آنان می‌خواهند تا با شرکت در انتخابات، به نفع نامزدان مورد حمایت طالبان رأی دهند.
فروش تذکره‌های سفید
با این وجود هیأت اداری مجلس سنای افغانستان می‌گوید که برخی از کارمندان اداره ثبت احوال نفوس تذکره‌های سفید را می‌فروشند.
برخی از اعضای مجلس سننای افغانستان در نشست عمومی خود روز سه‌شنبه(۲۲ جوزا) با انتقاد از اداره ثبت و احوال نفوس، این اداره را متهم کرد که تذکره‌های جعلی و تذکره‌های سفید را به نفع برخی از کاندیدا به فروش می‌رسانند.
محمدآصف صدیقی، معاون دوم مجلس سنا در این مورد گفت: «از دید من مشکل اساسی در خود اداره ثبت احوال نفوس می‌باشد، کارکنان خودشان تذکره‌های سفید را می‌فروشند و به نفع بعضی از کاندیدان کار می‌کنند، حالی در فیس‌بوک تصاویری نشر شده که با استفاده از عکس‌های دختران و بازیگران هندی و ایرانی تذکره‌ها گرفته شده است، حتی من در جریان هستم که در برخی از ولایات به خانه‌های کاندیدان تذکره توزیع می‌شود، اما هیچ‌گونه تحقیقی در این مورد صورت نمی‌گیرد. »
این در حالی است که قبل از این، مجلس نمایندگان افغانستان و نهادهای ناظر انتخاباتی نیز از فروش تذکره‌های جعلی و سفید انتقاد کرده بودند.
تذکره ها جعلی فوتوشاپ‌شده
اما در برابر این همه اتهام و انتقاد، اداره ثبت احوال نفوس افغانستان با رد اتهام‌ها می‌گوید، بر کارکرد کارمندان خود نظارت جدی دارند.
روح‌الله احمدزی، سخنگوی این اداره می‌گوید: «تصاویری که در رسانه‌های اجتماعی به‌خاطر توزیع تذکره‌های جعلی به نشر رسیده، تمام آن فوتوشاپ گردیده‌است و ما هیچ وقت به کسی که تا خودش به‌خاطر گرفتن تذکره نیاید، تذکره نمی‌دهیم. از کسانی‌که چنین ادعا‌ها را می‌نمایند، می‌خواهیم که ذهنیت مردم را خراب نسازند و ما از کارکرد همکاران خود نظارت جدی داریم.»
وی می‌گوید، آن‌عده از کارمندان این اداره که چنین کاری را انجام بدهند، به ارگان‌های عدلی و قضایی معرفی خواهند شد.
به گفته اداره ثبت احوال نفوس، این اداره در سراسر افغانستان ۴۲۰ مرکز توزیع تذکره دایمی دارد که روزانه حدود ۵۰ هزار تذکره‌های جدید کاغذی را توزیع می‌کند.
تذکره‌های بدون کنده
از آغاز کمپاین سراسری توزیع تذکره‌های کاغذی جدید تاکنون، به بیش از پنج میلیون نفر در سراسر کشور تذکره توزیع شده است.
کمپاین سراسری توزیع تذکره‌های کاغذی جدید در ماه حوت سال ۱۳۹۶ شروع شد. این کمپاین به این خاطر آغاز شد که کمیسیون مستقل انتخابات برای برگزاری انتخابات پارلمانی و شوراهای شهرستان‌ها، باید ۱۰ میلیون واجد شرایط رأی‌دهی را تحت پوشش قرار می‌داد.
بر اساس طرح توزیع ۱۰ میلیون تذکره کاغذی جدید، پنج مرکز توزیع تذکره سیار در کابل و ۱۰۵۰ تیم سیار چهار نفری در سایر ولایت‌ها فعال شدند.
با این حال رویینا شهابی، رییس مطبوعات و روابط عامه اداره مرکزی ثبت احوال نفوس در گفتگو با روزنامه اطلاعات روز گفته که این اداره در حال ساخت مکانیزمی است که پس از ختم کمپاین سراسری توزیع تذکره، تذکره‌های فاقد مشروعیت را از چرخه تذکره‌های توزیع شده خارج کند.
او گفت: «به‌خاطر این‌که مشروعیت روند اخیر کمپاین زیر سوال نرود، رهبری اداره تصمیم گرفت که یک مکانیزم جدید طرح‌ریزی شود که بر اساس برآورد آن مکانیزم، ما تذکره‌های فاقد مشروعیت لازم را که در جریان کمپاین گرفته شده، از چرخه خارج می‌کنیم.»
اما با این حال خانم شهابی توضیح نداده که کدام تذکره‌ها فاقد مشروعیت است و چگونه مشروعیت آنها را تعیین می‌کنند؟!
با تماس‌ها مکرر به اداره ثبت احوال نفوس، این اداره از دادن اطلاعات در این زمینه به خبرنامه خودداری کرد.
پیش‌تر شماری از نماینده‌های مجلس گفته بودند، تذکره‌های توزیع شده از سوی اداره ثبت احوال نفوس که شامل سیستم دیتابس این اداره نشده و کنده ندارد، تا شش ماه بعد از انتخابات مدار اعتبار است.
اما با این وجود، رییس مطبوعات و روابط عامه اداره مرکزی ثبت احوال نفوس گفته که توزیع تذکره‌های کاغذی جدید دو هدف داشت: یکی پوشش واجدان شرایط رأی‌دهی و دیگری توزیع تذکره به شهروندانی که فاقد تذکره اند.
این اداره گفته است که برای تسهیل روند توزیع ۱۰ میلیون تذکره برای انتخابات، در هر حوزه با تصدیق هویت افراد توسط وکیل گذر و یا دو نفر از کارمندان دولتی، به آنها تذکره صادر می‌کند، اما این تذکره بدون کنده خواهد بود.
مطابق برنامه کمیسیون مستقل انتخابات و اداره ثبت احوال نفوس، رأی‌دهنده‌ها از هر جایی که این تذکره‌ها را دریافت کرده باشند، ملکف اند در همان مرکز رأی بدهند.
این در حالی است که آگاهان می‌گویند، با وجود توزیع تذکره سیار بدون توجه به اساس و کنده آن، جعل و تزویر در توزیع تذکره‌ها و ثبت‌نام رأی‌دهندگان به صورت گسترده وجود دارد و این موضوع می‌تواند زمینه‌ساز تقلب انتخاباتی شود.
در کنار آن، آگاهان تأکید می‌کنند که توزیع تذکره با این سهولت و این شوه، سبب بدتر شدن اوضاع امنیتی خواهد شد. آنان توصیح می‌دهند که از این طریق افراد سوجو و گروه‌های تروریستی نیز تذکره دریافت خواهند کرد و بعد از آن، به سهولت می‌توانند دست به فعالیت‌های تروریستی بزنند.
چالش‌ها
به هر حال، بر اساس گزارش‌ها هم اکنون ۵۰ درصد جمعیت شهری و حدود ۳۰ درصد جمعیت روستایی افغانستان تذکره دارند و این در حالی است که هیأت ناروی برای مهاجرین یا NRC در افغانستان، گزارش تحقیقی را در سال ۱۳۹۵منتشر کرد که نشان می‌داد ۶۲ درصد زنان در افغانستان تذکره تابعیت ندارند.
با این حال به نظر می‌رسد که مشکل نداشتن تذکره در افغانستان تا حدودی حل خواهد، اما ثبت نشدن تذکره‌های جدید در دیتابس، نداشتن کنده و فاقد اعتبار ساختن آن در آینده، مسأله‌یی است که شمار زیادی از دریافت‌کنندگان تذکره را نگران ساخته است.
اداره ثبت احوال نفوس باید هر ۱۰ سال یک بار کمپاین سراسری توزیع تذکره به شهروندان کشور راه‌اندازی کند، اما از سال ۱۳۵۳ تا پایان سال 1396، به‌دلیل مشکلات و جنگ‌های داخلی، این کمپاین راه‌اندازی نشده بود.
فهرست رأی‌دهندگان
کمیسیون مستقل انتخابات در تاریخ ۹ ثور سال روان، بانک اطلاعاتی را که در آن آمار ثبت‌نام‌شد‌گان را درج می‌کند، فعال ساخت؛ اما نهادهای ناظر بر روند انتخابات، به چگونگی درج آمارهای ثبت‌نام‌شد‌گان از سوی کمیسیون مستقل انتخابات اعتماد ندارند.
تاکنون به رسانه‌ها و ناظران انتخاباتی اجازه داده نشده که چگونگی درج آمارها را در این بانک اطلاعاتی از نزدیک ببینند.
یوسف رشید، رییس اجرایی بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان(فیفا) در این‌باره می‌گوید: «دیتابیس ساخته شده، اما تاکنون ناظران ما ندیده‌اند که چگونه ثبت می‌شود. و کمیسیون باید به نهادهای ناظر نشان بدهد که چگونه آمارها را در دیتابیس ثبت می‌کنند.»
به هر حال کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان اعلام کرده که برای انتخابات پارلمانی و شوراهای شهرستان‌های این کشور، بیش از ۶ میلیون رأی‌دهنده ثبت‌نام کرده‌اند.
دو مرحله ثبت‌نام رأی‌دهندگان در مراکز ولایات و شهرستان‌های افغانستان روز سه‌شنبه ۲۲ جوزا پایان یافت، اما ثبت‌نام رأی‌دهندگان در روستاهای این کشور تا اواسط ماه سرطان ادامه خواهد داشت.
از سوی دیگر، در انتخابات پارلمانی افغانستان، ۲۳۹۶ تن در سراسر افغانستان برای راه‌یابی به پارلمان ثبت‌نام کرده‌اند. روند ثبت‌نام نامزدان انتخابات مجلس نمایندگان نیز روز سه‌شنبه ۲۲ جوزا پایان یافت.
بنابر تقویم انتخاباتی که از سوی کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان ارایه شده، قرار است انتخابات پارلمانی و شورای شهرستان‌های افغانستان در ۲۸ میزان سال جاری برگزار شود.
افزودن دیدگاه