کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان همزمان با پایان دو مرحله ثبتنام رأیدهی، روز چهارشنبه(23 جوزا) اعلام کرد که برای انتخابات پارلمانی و شوراهای شهرستانها این کشور بیش از ۶ میلیون رأیدهنده ثبتنام کردهاند.
گلاجان عبدالبدیع صیاد، رئیس کمیسیون مستقل انتخابات در یک نشست خبری گفت، تاکنون بیش از شش میلیون رأیدهنده به شمول بیش از دو میلیون زن برای اشتراک در انتخابات پارلمانی و شوراهای شهرستانها ثبتنام کردهاند.
دو مرحله ثبتنام رأیدهندگان در مراکز ولایات و شهرستانهای افغانستان روز سه شنبه این هفته، ۲۲ جوزا پایان یافت، اما ثبتنام رأیدهندگان در روستاهای این کشور تا اواسط ماه سرطان ادامه خواهد داشت.
قرار بود در هر سه مرحله ثبتنام رأیدهندگان، بیش از ۷۳۰۰ مرکز ثبتنام در سراسر افغانستان باز شود، اما تنها نزدیک به شش هزار مرکز فعال شد، نزدیک به یک هزار آن دوباره بسته شد و بیش از هزار مرکز آن اصلا باز نشد.
آقای صیاد میگوید، ناامنی مهمترین چالش آنها در روند ثبتنام رأیدهندگان بوده، با آنهم شمار ثبتنام شدگان رضایتبخش است.
به گفته او، تلاش میشود تا ختم مرحله سوم، حدود یک هزار مرکز از مراکزی که باز نشدند، فعال شوند و مراکزی که دیرتر باز میشود و یا مواد ثبتنام به آنها دیرتر میرسد، به میزان زمان تأخیر فعال باقی بمانند.
از مجموع رأیدهندگان ثبتنام شده، بیش از یکصد هزار نفر آنها کوچیها و تنها ۵۲۱ نفر اهل هنود و سیک هستند.
در دورههای قبلی انتخابات، رأیدهندگان در افغانستان با استفاده از کارت رأیدهی در این روند اشتراک میکردند، اما دولت تصمیم گرفت برای جلوگیری از تقلب و سوءاستفاده از کارتهای رأیدهی در انتخابات پیشرو، رأیدهندگان با استفاده از تذکرههای ورقی که برچسب بر آن نصب شده و درج لیست کمیسیون گردیده، رأی بدهند.
آمارهای غیرقابل اعتبار
اما شماری از نهادهای ناظر انتخاباتی تأکید میکنند که آمار ثبتنام رأیدهندگان که از سوی کمیسیون مستقل انتخابات بهنشر میرسد، غیرقابل اعتبار و بدون داشتن یک اساس است.
به گفته آنها، آمار ثبتنامکنندگان از طریق تماس تلفنی به مرکز داده میشود که هیچ اطمینانی از دستکاری نشدن آن وجود ندارد. این نهادهای ناظر میگویند، تا زمانی که تمام دادهها درج دیتابیس(بانک معلوماتی) نشود، نمیتوان میزان دقیق ثبتنامکنندگان رأیدهی را مشخص کرد.
نعیم ایوبزاده، رییس بنیاد انتخابات شفاف افغانستان(تیفا) به خبرنامه گفت: «هنوز همه آمارها ثبت دیتابیس نشده است و در حد دادهها است و این آمارها بیشتر از طریق تماس تلفنی و ایمیل به مرکز داده میشود که قابل اعتبار نیست. با این وجود تا زمانی که ژورنالها از محلات ثبتنام نیاید و همراه با کودهای استیکر شامل دیتابیس نشود، تا آن زمان دشوار خواهد بود آماری به مردم داده شود.»
از سوی هم مسوولان بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان(فیفا) تاکید دارند که باید پیش از اینکه پروسه ثبتنام رأیدهندگان آغاز شود، دیتابیس ساخته میشد و آنوقت، کمیسیون میتوانست ارقام شفاف را به مردم ارایه دهد.
رحمتالله صالحی، مسئول انتخابات فیفا به خبرنامه گفت: «ما صحت و یا اشتباه بودن آماری که از سوی کمیسیون اعلام میشود را رد یا تأیید نمیتوانیم، اما این آمار از نظر ما قابل اعتبار نیست، چون در آن شفافیت و جود ندارد و زیر دید ما نیست.»
تذکرههای جعلی به جای افراد
نهادهای ناظر انتخاباتی در افغانستان تأکید دارند که دیتابیس (بانک معلوماتی) کمیسیون مستقل انتخابات بهگونهیی طرح شده که تنها شماره استیکر ثبت میشود، نه شماره تذکره. به گفته آنان، این امر سبب شده که یک شخص بتواند از چندین تذکره استفاده کند.
با وجودی که مردم افغانستان بعد از انتخابات سال 2014، نسبت به پروسه انتخابات بدبین شده و انگیزه کمتری برای شرکت در انتخابات دارند، اما کمیسیون انتخابات اعلام کرده، تاکنون که مرحله سوم ثبتنام رأیدهی تازه در روستاها آغاز گردیده، بیش از 6 میلیون تن خود را ثبتنام کردهاند؛ در حالیکه در انتخابات ریاست جمهوری سال 2014، مردم با وجودی که با یک نگاه خوشبینی به پای صندوقهای رأی رفتند، مجموع رأیدهندگان به 7 میلیون تن میرسید.
با این و جود، این نهادهای ناظر انتخاباتی تأکید میکنند که ثبت تذکرههای استیکردار افزایش یافته، نه میزان شرکتکنندگان ثبتنام؛ چالشی که کمیسیون انتخابات افغانستان نیز از حل آن عاجز است.
مقامهای بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان(فیفا) تاکید دارند، اگر یک فرد بیش از یک تذکره گرفته باشد و آن را استیکر زده باشد، شامل دیتابیس کمیسیون میشود، چون در هنگام ثبتنام رأیدهندگان، شماره تذکره رأیدهنده، ثبت نمیشود.
رحمتالله صالحی، مسئول انتخابات فیفا به خبرنامه گفت: «دیتابیس طوری ساخته شده که هر قدر در تذکرهها جعل صورت گیرد، کمیسیون نمیتواند آن را شناسایی کند و جلوی آن را بگیرد. هر تذکره که پشت آن استیکر زده شده باشد، شامل دیتابیس کمیسیون میشود؛ چه تذکره اصلی باشد، چه جعلی. با این وجود آمار ثبتنام رأیدهندگان که بلند رفته، یک دلیل آن همین است که تذکرههای جعلی زیادی وارد سیستم شده و استیکر زده شده است.»
این نهادهای ناظر انتخاباتی تأکید میکنند، در جلسهیی که آنها در این مورد با کمیسیون انتخابات، ارگانهای محل و اداره ثبت احوال نفوس داشتهاند، مقامها کمیسیون انتخابات جعل تذکره را به ثبت احوال نفوس راجع کرده و گفتهاند که تنها مسأله استیکرها، مسئولیت کمیسیون است.
در این جلسه مشترک، مقامهای اداره ثبت احوال نفوس گفتهاند که تلاش میکنند جلوی جعل تذکرهها را بگیرند، اما اطمینان ندادهاند که بتوانند در شرایط افغانستان بهطور کلی مانع این تقلب شوند.
با این حال شماری از آگاهان بخش انتخاباتی تأکید میکنند حالا که در روند ثبتنام رأیدهی به گونه گستردهیی، تذکرههای جعلی استیکر زده شده و داخل روند شده است، اما اگر در روز انتخابات تلاش صورت گیرد، میتوان از این تقلب گسترده جلوگیری کرد.
برنا صالحی، آگاه بخش انتخاباتی به خبرنامه گفت: « این تذکرهها که به تکرار آمده، در روز انتخابات نباید به تکرار ثبت شود. ما تقلب و تخلف را تأیید میکنیم که وجود دارد. نقش پولداران و زورمندان محلی، تقلب و تخلف شماری از مأموران کمیسیون انتخابات و اداره ثبت احوال نفوس به ویژه در ولسوالیها و قریهها، همه دست را به هم داده و زمینه جعل تذکرهها و استیکر زدن به آنها را مساعد کرده است، اما روز انتخابات باید از تکرار این جعلکاریها جلوگیری شود.»