شماری زیادی از کاربران رسانههای اجتماعی افغانستان در واکنش به ثبتنام یک فرمانده جهادی حزب اسلامی، نوشتهاند که «وای به حال ملتی که دزدش قانونگذارش باشد»!.
کاربر دیگری پرسیده است: آیا مردم ما شایسته اینگونه نماینده است؟
هارون نجفیزاده، خبرنگار نامآشنا نیز در تویتر خود نوشته است:
از نامزدهای انتخابات زرداد است. او جنگسالاری بود که آدمی را سگ دندانگیر تربیت کرده و رهروان کابل جلالآباد را رهزنی میکرد. در بریتانیا محکوم و مجازات شد. در نگاهی این پیشرفت بزرگی است که از زور به رضا رسیده. اما انتخابات آنقدر که برای او آزمون است، برای ملت ما هم امتحان است.
از نامزدهای #انتخابات زرداد است. او جنگسالاری بود که آدمی را سگ دندانگیر تربیت کرده و رهروان کابل جلالآباد را رهزنی میکرد. در بریتانیا محکوم و مجازات شد. در نگاهی این پیشرفت بزرگی است که از زور به رضا رسیده. اما انتخابات آنقدر
که برای او آزمون است، برای ملت ما هم امتحان است. pic.twitter.com/bzBdEIqyog— Harun Najafizada (@HNajafizada) June 11, 2018
با این همه بدبینی عمومی، واقعا زرداد فریادی کیست؟
قومندان زرداد، یکی از فرماندهان حزب اسلامی در دوران مجاهدین بود. او در سالهای ۹۲ تا ۹۶ میلادی، بزرگراه کابل و جلالآباد را در کنترل داشت.
فریادی متهم است که در سالهای آغاز دهه نود میلادی(دوران حکومت مجاهدین بر افغانستان) دست به یک رشته «فجایع» از جمله شکنجه و گروگانگیری افراد ملکی زده است.
بر اساس شواهد ارایه شده به دادگاهی در لندن، او در این سالها به اتفاق سربازانش در حالی که کنترل ایستگاههای بازرسی را در مسیر راه کابل به پاکستان در دست داشتند، جنایاتی چون سرقت، شکنجه و گروگانگیری را علیه غیرنظامیان بیگناه مرتکب شدهاند.
۲۰ سال زندان
به اساس گزارشها، زرداد فریادی در سال ۱۹۹۸ با پاسپورت جعلی و با نام مستعار به انگلستان پناهنده شد و در نیمههای سال ۲۰۰۱ توسط جان سیمپ سَن، خبرنگار بی.بی. سی در لندن شناسایی شد.
بر اساس گزارشها، او با نام مستعار در این شهر مدیریت یک رستورانت را به عهده داشت. پس از شناسایی، او از سوی نهادهای امنیتی بریتانیا دستگیر شد و افراد زیادی او را به نقض حقوق بشر متهم کردند. دادگاه او پس از شکایت صدها افغانی برگزار شد و نوارهای ویدئویی که گفته میشود «شواهدی از جنایات» اوست، از طریق سفارت بریتانیا در کابل، به دادگاه ارایه گردید.
پس از یک سلسله تحقیقات گسترده پلیس در کابل و لندن در مورد زرداد، دادگاهی در سال ۲۰۰۵ زرداد فریادی را در مورد اتهامهای شکنجه، قتل و آدمربایی در افغانستان مجرم شناخته و به ۲۰ سال حبس محکوم کرد.
طرفداران
زرداد فریادی در سال ۲۰۱۶ بعد از گذراندن بیش از ۱۰ سال حبس، در حالی به افغانستان برگشت که ۴ سال از مدت محکومیتش باقی مانده بود.
صدای امریکا از زبان زرداد فریادی مینویسد که او پس از گذارندن ۱۶ سال حبس به افغانستان برگشته و ۴ سال دیگر حبسش را در افغانستان خواهد گذراند، اما به نظر میرسد او از ۲۰۱۶ تاکنون در حبس نبوده و هنوز چهار سال محکومیت او باقی مانده است.
خواستیم در این رابطه دیدگاه آقای زرداد فریادی را داشته باشیم، اما وی حاضر به پاسخگویی در این مورد نشد.
به هر حال برگشت این فرمانده از لندن به کابل در سال 2016، با استقبال دهها تن از اعضای حزب اسلامی گلبدین حکمتیار مواجه شد. دهها تن از هوادران حزب اسلامی در حالی که عکسهایی از زرداد فریادی و گلبدین حکمتیار را در دست داشتند، برای پذیرایی از او در برابر دروازه ورودی فرودگاه بینالمللی حامد کرزی صف کشیده بودند.
هواداران زرداد در آن زمان او را شخصی آزادیخواه و یکی از مبارزین نامدار جهاد میدانستند. به باور آنان، زرداد با دسیسههای مخالفانش، شخصی خشونتطلب و ناقض حقوق بشر معرفی شده است.
«اول گل»، بزرگ قومی، یکی از هوادران او در زمان برگشتش در ۲۰۱۶ به تلویزیون خصوصی طلوع گفته بود: «زرداد هیچ کاری نکرده است و او سالها در برابر شوروی جنگ و جهاد کرد. ما همیشه طرفدارش میمانیم و امروز به خوشی آمدهایم که از آمدنش استقبال کنیم.»
مخالفان
برگشت آقای زرداد به افغانستان با سر و صداهای بسیاری مواجه شد. به دنبال اعراضهای مردمی در مورد رهایی زرداد از بریتانیا، او از سوی دولت افغانستان به جای نامعلومی انتقال یافت. در ۱۴ دستامبر ۲۰۱۶ با وجود تدابیر شدید امنیتی به مناسب برگشت، این فرمانده حزب اسلامی و هواداران حزبیاش در فرودگاه حامد کرزی، آقای زرداد از راه نامعلومی از سوی نیروهای امنیتی انتقال داده شد.
فریادی که در زمان جنگهای دهۀ ۱۹۹۰ در افغانستان به نام «زرداد پاتکی« مشهور بود، فرمانده یک قرارگاه نظامی حزب اسلامی گلبدین حکمتیار در مسیر بزرگراه کابل ـ ننگرهار بود.
بسیاری از مردم افغانستان زرداد را به صفت یکی از ظالمترین فرماندهان زمان جنگهای داخلی میپندارند. شهرواند معترض و مخالف او، زرداد فریادی را به عنوان ناقض حقوق بشر در جنگهای داخلی میدانند و خواهان به دادگاه کشانده او هستند.
شهروندان افغان پس از آغاز تحقیقات پولیس اینترپول در مورد او، ضد این فرمانده مشهور حزب اسلامی شهادت داده و یا شواهدی را به دادگاه فرستادند.
اکنون فریادی گفته، با کسانیکه ضد او است و یا شهادت دادهاند، هیچگونه مشکلی ندارد و تهدیدی از جانب وی متوجه آنان نیست. او گفته که مخالفت و دشمنی با مخالفان خود ندارد.
پیش از این زرداد فریادی در پاسخ به اعتراض شروندان افغان، گفته بود که رهبری جنگ در دست وی نبوده و او فرمانده یک غند مربوط به حزب اسلامی بود. آقای فریادی استدلال کرده که ایجاد پاتک و پوسته در زمان جنگهای داخلی در سرتاسر افغانستان یک امر معمول بود و او از آنچه در جریان جنگهای داخلی افغانستان انجام داده، پشیمان است و هنوز هم آماده است به خاطر رسیدگی به شکایات مردم و تأمین عدالت، در دادگاه حاضر شود.
آقای فریادی در گفتوگو با صدای امریکا گفته، هر کسی که در جنگهای داخلی دخیل بود، باید از آن پشیمان باشد. او اضافه کرده، کسانیکه در این جنگها درگیر بودند، مرتکب جنایت و رساندن خسارت به مردم شدهاند و باید به سزای اعمالشان برسند.
کوتاهی دروان حبس ۲۰ ساله
در آن زمان منابعی از ارگ ریاست جمهوری به رسانهها گفت بودند که آقای فریادی تبعه افغانستان است و پس از ختم دوره محکومیتش به وطنش برگشته است.
برگشت آقای فریادی با آنکه دوران محکومیت ۲۰ سالهاش در لندن به پایان نرسیدهبود؛ پس از امضای موافقتنامه صلح بین دولت افغانستان و حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار صورت گرفت.
آزادی زندانیان این حزب یکی از مواد موافقتنامه صلح بین دولت افغانستان و حزب اسلامی بود، اما این فرمانده پیشین حزب اسلامی حکمتیار، گفت که رهایی او از زندان در بریتانیا به خاطر تکمیل میعاد حبس وی بود و هیچگونه ارتباطی با توافق صلح میان حکومت افغانستان و حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار ندارد.
واکنش کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان
با آنکه کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در رابطه با کاندیداتوری آقار فریادی دیدگاه مشخصی به دست نمیدهد، اما این کمیسیون در زمان برگشت زرداد فریادی به کشور، از ادامۀ فرهنگ معافیت از مجازات در افغانستان هشدار داده بود.
کمیسیون مستقل حقوق بشر از دولت افغانستان خواسته بود که بر فرهنگ مافیت از مجازات پایان داده و ناقضان حقوق بشر و جنایتکاران در کشور به شمول زرداد فریادی را محاکمه کند.
موسی محمودی، رییس اجرایی کمیسیون مستقل حقوق بشر در آن زمان به رسانهها گفته بود: «در افغانستان نقض حقوق بشر به صورت سیستماتیک صورت گرفتهاست. در اینجا فرد و افراد زیاد و گروههایی دخیل بودهاند. ما باید دربارۀ همه به صورت یکسان عدالت را تطبیق کنیم و قضایای نقض حقوق بشری و جرایم جنگی را بسیار جدی بگیریم.»
همزمان با این، شماریاز فعالان جامعۀ مدنی نیز خواهان به کیفر رساندن زرداد فریادیاند.
عزیز رفیعی، رییس مجتمع نهادهای جامعه مدنی افغانستان، در واکنش به برگشت زرداد فریادی به رسانهها گفت: «کسانی که جنایتهایشان مشهود است، درگذشته، چه در راهگیریها، چه در کشتار مردم، چه در تجاوزها، آنان باید محاکمه شوند. تمام آرزوهای ما این است که بر علاوۀ تأمین عدالت انتقالی، بحث جنایتهای خیلی مشخص و مشهود هم پیگیری شود.»
زندگی بدون دادگاهی و نامزدی در انتخابات
با همه اعتراضها، زردادی از ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ بدون دادگاهی شدن در شهر کابل زندگیکرده است. زرداد به روز یکشنبه ۲۰ جوزا، برای نامزد کردن در انتخابات پارلمانی، به دفتر مرکزی کمیسیون مستقل انتخاب رفته و به نمایندگی از کوچیها، به عنوان نامزد انتخابات پارلمانی ثبتنام کرد.
ثبت نام او پس از آن با سر و صدا همراه شد که آقای زرداد فریادی تصاویری از جریان ثبتنام اش را با هواداران خود در رسانههای اجتماعی به اشتراک گذاشت.
با آنکه فعالین جامعه معدنی افغانستان کاندیداتوری افراد را مطابق قانون، حق هر شهروند افغانستان میدانند، اما تاکید میکنند که نباید به افراد جنگسالار و ناقض حقوق بشر اجازه داده شود با استفاده از پول و قدرت به پارلمان و مجلس قانونگذاری راه یابند.
عزیز رفیعی، رییس مجتمع جامعه مدنی افغانستان به خبرنامه میگوید: «کاندیداتوری حق هر تبعه افغانستان است و اما این حق در رابطه به افراد جنگسالار باید متفاوت باشد و این کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان است که باید در رابطه راهیابی و ثبتنام کاندیداتورها پالیسی داشته باشد و مانع حضور افراد زومند، مافیا و جنگسالار در مجلس نمایندگان شود.»
آقای رفیعی در ادامه اضافه میکند که متأسفانه با توجه به دورههای پیشین انتخابات پارلمانی و راهیابی افراد زورمند و جنگسالار در پارلمان، به نظر میرسد کمیسیون مستقل انتخابات در رابطه با حضور افراد زورمند و جنگسالار در مجلس، برنامه مشخصی ندارد.
آقای رفیعی میگوید: «کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان نباید نام افراد جنگسالار و ناقض حقوق بشر را در لیست نهایی جا دهد.»
ختم مرحله اول و دوم انتخابات پارلمانی و شورای شهرستانها
با تمام این وجود، امروز ۲۲ جوزا، آخرین روز مرحله اول و دوم انتخابات پارلمانی و شورای شهرستانها در افغانستان است.
۲۵ حمل امسال تاریخ آغاز اولین مرحله انتخابات افغانستان یا آغاز روند ثبتنام رأیدهندگان بود. کمیسیون انتخابات افغانستان گفته بود که این روند تا روز ۲۳ ثور در مراکز ولایتها، از ۲۵ ثور تا هفتم جوزا در مرکز شهرستانها و از نهم جوزا تا ۲۲ جوزا در روستاها ادامه خواهد داشت.
با افزایش ناامنی و چالشهای فرا راه، روند ثبتنام رأیدهندگان تا ۲۲ جوزا تمدید شد. به این ترتیب، روند ثبت نام کاندیدان از پنجم جوزا آغاز شد و تا امروز سهشنبه(۲۲ جوزا) سال جاری ادامه یافت. التبه کمیسیون انتخابات این روند را برای انتخابات شوراهای شهرستانها تا دو روز دیگر(24 جوزا) تمدید کرده است.
به اساس تقویم اعلام شده از سوی کمیسیون مستقل انتخابات، پس از ارزیابیهای نخستین، لیست نهایی کاندیدان انتخابات پارلمانی و شوراهای شهرستانها به تاریخ ۱۲ اسد سال جاری خورشیدی اعلان میگردد.
اما با این وجود، انتخابات ۹۷ با حاشیههای پر از سر و صدایی به همراه بودهاست. از یکسو بسیاری از مراکز ثبتنام رأیدهندگان در بسیاری از ولایات و شهرستانها همچنان مسدود بوده و افزون بر آن، هنوز روند ثبتنام رأیدهندگان و نامزدان انتخابات پارلمانی و شورای شهرستانها در ولایت غزنی شروع نشده است.
چگونگی روند توزیع تذکرهها و نصب برچسب بر آنها، به خصوص شواهدی در مورد توزیع تذکره به اتباع خارجی در کنر، از پر سر و صداترین حاشیههای انتخابات پیش روی است.