ارزش پول افغانی در بازارهای افغانستان در یک سال گذشته به‌طور کم‌سابقه‌یی در برابر دالر امریکایی کاهش یافته است. صرافان سرای شهزاده کابل می‌گویند که این کاهش افغانی در مقابل دالر در سال جاری بی‌سابقه بوده است.
شمس الله یکی از صرافان سرای شهزاده به خبرنامه گفت که «چند هفته پیش یک دالر را ما به ۶۹ افغانی می‌خریدیم اما امروز سه‌شنبه یک دالر را به ۷۱ افغانی و ۶۳ پول می‌خریم».
اتحادیه صرافان افغانستان تأکید دارند که از حدود یک سال به این‌سو، پول افغانی در تبادله با دالر امریکایی به گونه‌ی بی‌پیشینه نزدیک به دو دهه گذشته ارزش خود را از دست داده است. این خبر، مایه نگرانی این اتحادیه شده است.
با آن‌که بهای افغانی در بازارهای افغانستان به طور چشم‌گیری کاهش یافته و ارزش دالر به قیمت بی‌سابقه‌یی رسیده است، اما بانک مرکزی افغانستان می‌گوید که آن‌ها کنترل وضعیت را در دست دارند و این کاهش قیمت واحد پولی کشور، موقتی است.
ایمل هاشور، سخنگوی بانک مرکزی افغانستان به خبرنامه گفت که نه‌تنها پول افغانی، بلکه اسعار کشورهای همسایه و منطقه نیز اخیرا در برابر دالر امریکایی کم‌ارزش شده است.
اما آقای هاشور افزود که آنان می‌کوشند تا ارزش دالر امریکایی به گونۀ سریع در برابر پول افغانی افزایش نیابد.
دلایل کاهش پول افغانی
در حالی‌که بهای افغانی در برابر دالر کاهش یافته، کمیسیون اقتصادی مجلس نمایندگان هشدار داده که اگر به این وضعیت رسیدگی نشود، احتمال رسیدن قیمت دالر تا 75 افغانی نیز وجود دارد.
این کمیسیون ناامنی، درگیری‌های سیاسی، عدم تعهد تمویل‌کنندگان در انتقال پول به دست حکومت در سال مالی 1396، کاهش میزان سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و شدت‌گرفتن مصرف بودجه در پایان سال مالی 1396 را از جمله فاکتورهای داخلی در کاهش ارزش پول افغانی در مقابل اسعار خارجی می‌داند.
از سویی هم افزایش نرخ تکتانه از طرف امریکا بر ارزش دالر در مقابل دیگر پول‌ها در جهان، تعویق کمک‌ها به پاکستان و وضع تحریم بر ایران، از جمله عوامل خارجی کاهش ارزش پول افغانی در برابر دالر امریکایی دانسته می‌شود.
منورشاه بهادری، مسئول کمیسیون اقتصادی مجلس نمایندگان افغانستان به‌خبرنامه گفت: «هر مسافری که از افغانستان خارج می‌شود حق انتقال ۱۰ تا ۲۰ هزار دالر را دارد، اما این قدر دالری که از طریق «بانک ملی» فروخته می‌شود، به کجا می‌رود؟»
تأثیرات منفی بر اقتصاد مردم
آگاهان بخش اقتصادی می‌گویند که بی‌ارزش شدن پول افغانی به گونۀ مستقیم بر اقتصاد مردم تأثیر دارد و این مسأله توان اقتصادی افغان‌ها را ضعیف می‌سازد.
میر افغان ساپی، آگاه بخش امور پولی و رئیس اتحادیه صرافان افغانستان به خبرنامه گفت که در حال حاضر یک دالر امریکایی نزدیک به ۷۲ افغانی تبادله می‌شود. بانک مرکزی افغانستان فقط دو بار در هفته، دالر امریکایی را به بازار عرضه می‌کند؛ در حالی که باید برای حفظ ارزش افغانی، هفته‌یی سه بار دالر امریکایی به بازار عرضه شود.
آقای ساپی تأکید کرد: «برای حل این معضل باید د افغانستان بانک، بیاید توجه کند به این‌که نرخ افغانی خراب نشود و اگر نرخ افغانی خراب شود، طبیعتا بر بازارها تأثیر می‌کند».
اما با این حال بانک مرکزی تاکید دارد که نمی‌گذارد نرخ افغانی در برابر دالر کاهش یابد و این مساله بر اقتصاد مردم تأثیر منفی بگذارد.
ایمل هاشور، سخنگوی این بانک تأکید می‌کند: «بانک مرکزی در مارکیت مداخله می‌کند و جلو نوسان جدی را می‌گیرد، تعریف ما از نوسان جدی این است که نگذاریم در یک روز یک قیمت باشد، و روز دیگر ده افغانی یا ۱۲ افغانی افزایش یابد و روز دیگر دوباره هشت افغانی شود، شما به تغییرات پولی بنگرید، به مروز زمان تغییرات در منطقه و دیگر پول‌های بین‌المللی نیز آمده است.»
سیاست پمپاژ دالر؛ تنها راه‌حل موجود
بانک مرکزی افغانستان در هفته دو بار دالر آمریکایی را طی یک رقابت آزاد وارد بازار مالی این کشور می‌کند. روز گذشته نیز این بانک حدود ۱۸ میلیون دالر را برای بانک‌های واجد‌الشرایط به داوطلبی گذاشت.
مقام‌ها در بانک مرکزی افغانستان می‌گویند که در حال حاضر برای کنترول پول‌های در گردش و جلوگیری از انفلاسیون پولی، این تنها سیاست مؤثر در بازار ارز این کشور می‌باشد.
ایمل هاشور، سخنگوی بانک مرکزی افغانستان به خبرنامه گفت که این بانک نیازمند تعادل ارزش افغانی در بازارهای این کشور می‌باشد. او تأکید کرد که با پمپاژ دالر آمریکایی این امر تأمین می‌شود، چرا که در غیر آن صورت، پول افغانی در بازار متراکم می‌گردد و تورم پولی به صورت سرسام‌آوری به وجود می‌آید.
به این جهت، مقام‌های بانک مرکزی می‌گویند که این بانک در هر هفته از ۲۰ تا ۵۰ میلیون دالر را به داوطلبی می‌گذارد.
با توجه به این سیاست حفظ ثابت بهای افغانی با پمپاژ دالر در بازارهای مالی افغانستان، برخی از آگاهان عرصه بانک‌داری و سیاست‌های پولی معتقدند که این تنها راه‌حل موجود برای ثبات بهای پول افغانی است.
خان افضل هده‌وال، آگاه بخش اقتصادی و معاون سابق بانک مرکزی افغانستان به خبرنامه گفت که وارداتی بودن افغانستان و عدم موجودیت پایه‌های اساسی سیاست پولی، باعث شده تا سیاست پمپاژ دالر به عنوان یگانه راه‌حل ثبات بهای افغانی پنداشته شود.
آقای هده‌وال تصریح کرد که درصد لیلام یا پمپاژ دالر به بازارهای پولی افغانستان بر اساس درصد رشد اقتصادی سنجش می‌گردد و سالانه به همان اندازه، پول به بازار عرضه می‌شود.
اما شماری دیگر از آگاهان اقتصادی به این باورند که روش لیلام دالر توسط بانک مرکزی نمی‌تواند در درازمدت راه‌حلی پایدار برای ثبات بهای افغانی در مقابل ارزهای دیگر و هم‌چنان جلوگیری از تورم پولی باشد. آنان تاکید دارند که بدون ابتکارات بنیادین اقتصادی و افزایش تولیدات داخلی، نمی‌توان به صورت واقعی برای پول افغانستان بها ایجاد کرد.
حسیب‌الله موحد، استاد اقتصاد در دانشگاه کابل به خبرنامه گفت که روش پمپاژ دالر نمی‌تواند تغییر بنیادی در اقتصاد افغانستان به وجود آورد. او تأکید کرد که تغییر مثبت زمانی در چرخه اقتصاد یک کشور رونما می‌شود که ارزش پول با افزایش تولیدات داخلی آن کشور بالا برود.
با این حال با توجه به این نوسانات جدی در افغانستان، آگاهان تاکید دارند که این کشور باید سیاستی را در پیش گیرد که تقاضا، اعتبار و میزان سرمایه‌گذاری بر ارز افغانستان افزایش یابد تا از تورم آن جلوگیری شده و در عین حال بهای آن در مقابل ارزهای دیگر ثابت باقی بماند.