همه ساله با شروع فصل بهار، مراکز آموزشی در افغانستان به روی دانشجویان باز می‌شود. آغاز نو و خوش‌آیند شاید برای خیلی از دانشجویان و دانشآموزان که بعد از تعطیلات طولانی‌مدت، به این مراکز بر‌می‌گردند، اما این وضع برای همه مشابه و یک‌سان نیست. برای شماری از دانشآموزان و دانشجویان افغانستان شروع مکتب‌ها و دانشگاه‌ها، دل نگرانی‌های بسیاری را به همراه می‌آورد.
«خبرنامه» در این گزارش سراغ دانشجویانی رفته که تا چندی پیش شهره شهر بودند، اما اکنون با مشکلات بسیاری دست به گریبان اند و از یادها رفته‌اند.
رقابت سخت
مطابق قانون اساسی افغانستان، دولت ملکف به فراهم‌آوری زمینه تحصیلات عالی رایگان برای شهروندان این کشور است، اما به دلیل بالا بودن متقاضیان و امکانات اندک، تحصیل رایگان با شرایط دشواری همراه است.
همه ساله شماری زیادی از دانشآموزان افغانستان بعد از به پایان رساندن آموزش دوران لیسه، مجبور اند برای راه یافتن به دانشگاههای دولتی، امتحان سخت و نفس‌گیری را بگذارنند. رقابتی که باید آنها در جریان دانش‌آموز بودن، ده‌ها عنوان کتاب دوره مکتب را به خاطر بسپارند و معلومات بالایی کسب کنند تا بتوانند نمرات معیاری شامل شدن در دانشگاههای دولتی را برای تحصیلات عالی رایگان به دست آورند.
سختی امتحان کانکور سراسری افغانستان به همه شهروندان این کشور معلوم است و از این‌رو شهروندان افغانستان، دانش‌آموزانی که بلند‌ترین نمرات را به دست می‌آورند، قهرمان می‌خوانند.
قهرمان واقعی
با این حال شرایط رقابت برای متقاضیان کانکور سراسری در افغانستان یک‌سان نیست. جنگ و ناامنی در این کشور، وضعیت اقتصادی خانواده‌ها را به شدت متأثر کرده و هستند دانش‌آموزانی که برای تهیه مخارج زندگی، کار‌های سخت را نیز انجام داده‌اند.
نفرات برتر کانکور سال گذشته افغانستان، دانش‌آموزانی بودند که در وضعیت بد اقتصادی، کار‌های سختی را انجام داده و در کنار آن موفق شدند بلند‌ترین نمرات را در رقابت کانکور به دست آورند.
دختران برتر کانکور
در بین خبر‌های ناگوار افغانستان، قرار گرفتن نام دختران دانشآموزان در بین دانشآموزان برترکانکور افغانستان، شوری زیادی را در سال 1396 بین مردم خلق کرد. این دختران با پشت سر گذاشتن محرومیت‌ها، توانسته بودند در میان نفرات برتر کانکور قرار گیرند؛ دخترانی که با عبور از چالش‌ها و موانع اجتماعی و اقتصادی، در صدر پذیرفته‌شدگان کانکور قرار گرفته و راه پر از فراز و نشیب تحصیلات عالی را آغاز کرده بودند.
«بهشته مومند»، یکی از ده نفر برتر نتایج کانکور سال گذشته بود. او دختری از ولایت ناامن ننگرهار افغانستان است، اما مدت‌هاست که در شهرکابل سکونت دارد. او از میان نزدیک به ۱۸۸ هزار شرکت‌کننده در امتحان کانکور، توانست رتبه نهم را کسب کند و به این ترتیب در جامعه افغانستان، به عنوان اول نمره کانکور در میان دختران شرکت‌کننده شناخته شود.
بهشته با کسب ۳۴۰.۷۸۱ نمره، توانست مزد زحمات خود را بگیرد و به دانشکده طبی دانشگاه کابل راه یابد. بهشته مومند ۴ خواهر دارد. یکی از خواهرانش در رشته حساب‌داری درس خوانده و خواهر دیگرش نیز دانشجوی رشته خبرنگاری است.
بهشته و خانواده‌اش در منطقه ارزان‌قیمت شهر کابل و در یک خانه کرایی زندگی می‌کنند. عبدالحمید، پدر او می‌گوید که اقتصاد خانواده‌شان ضعیف است و ماهانه ۶ هزار افغانی کرایه خانه پرداخت می‌کنند. عبدالحمید برای دخترش آرزوهای بزرگی دارد. اما پزشک شدن بهشته و پایان موفقانه تحصیل او در دانشگاه بدون دغدغه‌های مالی، با وجود حقوق اندک و مخارج بلند، زندگی را برای این خانواده سخت کرده و دل‌نگرانی زیادی برای آنها خلق نموده است.
هر چند سال گذشته برای ادامه تحصیل بهشته بورسیه‌هايی در نظر گرفته شده بود، اما بهشته می‌گوید که از آن بورسیه‌ها و وعده‌های مالی که برخی افراد برای ادامه تحصیل او داده بودند، خبری نیست. او در وضعیت بد اقتصادی، نگران چگونگی ادامه تحصیلات و رسیدن به آرزو‌هایش است.
سختی تمویل چند دانشجو
وضعیت اقتصادی بد خانواده‌ها در افغانستان برای همه آشکار است. تمویل و حمایت مالی دانشجویان برای خانواده‌ها سخت و دشوار است؛ حتی اگر آن دانشجو در دانشگاههای دولتی درس بخواند. در کنار آن تمویل تعداد زیادی دانشجو از یک خانواده، سختی و مشکلات مالی را به همراه دارد.
در این گزارش سراغ خانواده‌ای رفتیم که دو دخترش سال گذشته در رشته طب کام‌یاب شدند. پدر خانواده در ابتدا امید داشته در صورتی که یکی از دخترانش شامل بورسیه شود، تمویل دیگری آسان شود، اما با گذشت یک سال، حالا نگرانی این خانواده افزایش یافته است.
«پلاتین صمدی» و خواهرش «رحمیلا صمدی» از جمله نفرات برتر کانکور سال گذشته بودند. پلاتین نفر دهم کانکور سال گذشته بود. طبق وعده ریاست جمهوری افغانستا،ن پلاتین می‌بایست بورسیه تحصیلی دریافت می‌کرد. پدر پلاتین به خبرنامه می‌گوید که با گذشت یک سال، از وعده ریاست جمهوری و دیگر ارگان‌ها خبری نیست و تمویلی مالی و پرداخت هزینه تحصیل دخترانش که دانشجویان رشته پزشکی دانشگاه کابل اند، برای او سخت است.
پلاتین نیز به خبرنامه می‌گوید: «نیاز است که دانشجویان با فکر آرام درس بخوانند، ولی برای من این‌گونه نیست، همواره به این فکرم که حمایت مالی ما دو خواهر برای پدرم که بیمار نیز است، چقدر سخت است.»
او اضافه می‌کند که سال گذشته با امیدواری شامل دانشکده پزشکی شد، اما حالا این‌گونه نیست . او می‌گوید: «سال گذشته ریاست جمهوری برای ما وعده داده بود که برای ده نفر برتر بورسیه تحصیلی می‌دهد، اما با سرگردانی، هنوز از آن بورسیه خبری نیست و ما در دشت مانده‌ایم.»
او از مسوولان می‌خواهد، در صورتی که نمی‌توانند به وعده‌های‌شان عمل کنند، وعده دروغ ندهند.
سختی‌های کارمند بازنشسته
عبدالمنیر صمدی، پدر پلاتین و رحمیلا، کارمند بازنشسته حکومت است. او که ۱۰ فرزند دارد، حالا از بیماری‌های فشار خون و شکر رنج می‌برد. با این حال همواره برای رشد و پیشرفت فرزندانش از هیچ تلاشی دریغ نکرده است. با قبولی پلاتین و رحمیلا، او چهار دخترش را راهی دانشگاه نموده است. برای این پدر افغانستانی حمایت مالی از فرزندانش سخت است، اما بنا به گفته خودش، تا زنده است، با وجود تمام سختی‌ها، در حد توان از آنها حمایت خواهد کرد.
قالین‌بافی
با این حال اول نمره کانکور سال گذشته، دانشجویی است که با قالین بافی مکتب را به پایان رسانده است.
«رضا رفعت»، اول نمره کانکور سال گذشته، پسر یکی از کارمندان شهرداری است. او از خانواده‌یی فقیر و فرزندی از ولایت مرکزی بامیان است. خانواده او به امید زندگی بهتر، از ولسوالی پنجاب این ولایت به کابل آمده‌اند. این خانواده هفت نفری اکنون در منطقه فقیرنشین غرب کابل و در یک خانه کرایی زندگی می‌کنند.
رضا رفعت، فرزند عوض در سال ۱۳۷۸ در پنجاب بامیان متولد شد. او فرزند بزرگ خانواده است و ۲ برادر و ۲ خواهر دیگر نیز دارد.
پدر رفعت، مأمور شهرداری است و در ریاست تنظیف شهر کابل کار می‌کند. دست‌مزد او ماهانه ۶ هزار افغانی است. از میان پنج فرزند عوض، تنها کوچکترین فرزند او که پنج سال سن دارد، مکتب نمی‌رود.
با این حال، ۶ هزار افغانی دست‌مزد او برای تأمین مخارج خانواده‌اش کافی نیست و فرزندان او نیز برای تأمین مخارج زندگی، قالین بافی می‌کنند. اول نمره کانکور افغانستان هم سال گذشته در کنار قالین‌بافی، درس خوانده است.
رضا در یک شبانه روز، ۱۲ ساعت درس می‌خوانده و ۶ ساعت دیگر هم در کنار دیگر خواهران و برادرانش قالین‌بافی کرده است. اول نمره شدن رضا در رسانه‌های اجتماعی افغانستان بازتابی گسترده داشت و کاربران برای حمایت از او وعده‌های بسیاری داده بودند، اما اکنون رضا رفعت می‌گوید، افرادی که به او وعده همکاری مالی داده بودند، به وعده‌های‌شان عمل نکرده‌اند.
عقب‌نشینی ریاست جمهوری و وزارت تحصیلات عالی
رضا رفعت می‌گوید که حتی ریاست جمهوری افغانستان و وزارت تحصیلات عالی این کشور نیز وعده‌های‌شان را عملی نکرده و آن وعده‌ها را فراموش کرده‌اند.
رضا می‌گوید که ریاست جمهوری و وزارت تحصیلات عالی برای ده نفر برتر کانکور سال گذشته وعده بورسیه تحصیلی داده بود، اما با گذشت یک سال، خبری از آن وعده نیست.
نفرات برتر کانکور سال گذشته می‌گویند که وزارت تحصیلات عالی افغانستان به رسانه‌ها گفته‌های متفاوت و دور از واقعیت را می‌گوید.
آنها تأکید می‌کنند که با چندین بار مراجعه به وزارت تحصیلات عالی، این وزارت به آنها پاسخ رد داده و گفته است که به آنها بورسیه نمی‌دهند، ولی به رسانه‌ها می‌گویند که برای نفرات برتر بورسیه می‌دهند.
این دانشجویان وزارت تحصیلات عالی افغانستان را متهم به عوام‌فریبی می‌کنند.
این در حالی است که «عارفه پیکار»، سخنگوی وزارت تحصیلات عالی افغانستان به خبرنامه می‌گوید که روند طی مراحل قانونی بورسیه‌ها در جریان است.
خانم پیکار اضافه می‌کند: «وزارت تحصیلات عالی افغانستان برای عملی کردن وعده‌هایش در تلاش است. وزارت تحصیلات عالی روند طی مراحل و منظوری بورسیه‌ها را روی دست گرفته و به این منظور تاکنون مصارف، موقعیت و رشته تحصیلی که دانشجویان باید در آن تحصیل کنند را مشخص کرده و با ریاست جمهوری در قسمت تهیه و پرداخت هزینه‌ها، نشست‌هایی داشته‌است.»
هرچند مسئولان وزارت تحصیلات عالی از زمان دقیق اجرای بورسیه‌های وعده شده به نفرات برتر چیزی نمی‌گویند، اما اضافه می‌کنند که این وزارت توان اهدای بورسیه به ده نفر برتر را ندارد.
سخنگوی وزارت تحصیلات عالی افغانستان به خبرنامه می‌گوید: «وزارت تحصیلات عالی زحمات دانشآموزان برتر را تقدیر می‌کند و سال گذشته از ده نفر برتر تقدیر کرده بود، اما توان اهدای بورسیه تحصیلی برای هر ده نفر کانکور سال گذشته را ندارد و این وزارت صرفا برای اول نمره و دوم نمره کانکور سال گذشته می‌تواند بورسیه‌‌یی که ریاست جمهوری افغانستان وعده داده بود را اجرا کند.»
افزودن دیدگاه