بانک جهانی در گزارشی اعلام کردهاست که افغانستان میتواند رشد اقتصادی و ایجاد زمینههای شغلی را از طریق ایجاد پالیسیهای مهاجرت موثر برای کارگران مهاجر این کشور، افزایش دهد.
گزارش تازه بانک جهانی زیر نام « مهاجرت کارگران افغان بطور قانونی» نشان میدهد که ایجاد و گسترش زمینههای اشتغال رسمی برای افغانها در خارج از این کشور، ممکن سه برابر درآمد شان را بطور پول نقد در ظرف 15 سال اینده به افغانستان ارسال کنند.
بر اساس یافتههای این گزارش، مهاجرین که دوباره به افغانستان بر میگردند، میتوانند مهارتهای حرفهای خود را ارتقا دهند و همچنان منابع مالی را برای سرمایهگذاری داخلی افزایش دهند. با این وجود این امر روحیه کارآفرینی و تجارت را برای تحرک میزان رُشد داخلی، افزایش میدهد.
از سوی هم مقامهای حکومت افغانستان گفتهاند که یافتههای این گزارش تاییدکننده موضعگیریهای دوامدار آنان در قبال مهاجرت مدیریتشدهی اقتصادی این کشور است. آنان تاکید کرده اند که این تحقیق میتواند پاسخگوی مطلوب برای مبارزه با موانع و چالشهای توسعهای و اشتغال باشد.
4.8 میلیون مهاجر
بانک جهان نوشته است که مهاجرت یکی از پدیده های مهم در چندین دهههی اخیر در افغانستان پنداشته میشود. بر اساس این گزارش عاملهای بزرگ مهاجرت را ترکیبی از جنگها و تنشهای سیاسی، فقر، عدم موجودیت مصونیت غذایی، آفات طبیعی و یک سلسله بحرانهای اجتماعی و اقتصادی دیگر تشکیل میدهند.
آمارهای بانک جهانی نشان میدهد که در حال حاضر در حدود ۴،۸ میلیون افغان در خارج از این کشور زندگی میکنند، که شمار بیشتر آنان در دو کشور همسایهی آن؛ ایران و پاکستان به سر میبرند.
2.25 میلیون کارگر اقتصادی
یافتههای گزارش بانک جهانی نشان میدهد که از سال ۱۹۹۰ میلادی بدینسو، ماهیت مهاجرت در افغانستان بهطور کامل متحول شده است. پیش از این، ۹۵ درصد آمار مهاجرت از افغانستان در دههی ۹۰ میلادی، ناشی از جنگهای داخلی و در نتیجه بحران سیاسی ثبت گردیده است. اما این وضعیت پس از سال ۲۰۱۵ میلادی متحول شده و ۵۰ درصد آمار مهاجرت افغانها در سالهای اخیر را مهاجرت اقتصادی کارگران تشکیل میدهد.
یافته های این گزارش نشان می دهد که در سال ۱۹۹۰ میلادی رقم مجموعی کارگران اقتصادی در افغانستان ۳۸۰ هزار تن بود، این رقم در سال ۲۰۰۰ میلادی به یک میلیون تن افزایش یافت، و سر انجام در سال ۲۰۱۵ میلادی این میران به ۲،۲۵ میلیون تن افزایش یافته است.
گزارش بانک جهانی نشان میدهد که این روند در ۱۵ سال گذشته هر سال در حدود ۸۵ هزار تن به بازار کار افغانستان وارد شدهاند.
افزایش 400 هزار نفری نیروی کار در هر سال
مقامهای بانک جهانی تاکید کردهاند که رشد کُند اقتصاد افغانستان و همزمان با آن رُشد روز افزون نفوس این کشور فشار زیادی را بالای بازار کار این کشور وارد کرده است.
آمارهای این بانک نشان میدهد که هر سال به تعداد ۴۰۰ هزار نفر به میزان افراد تازهوارد به بازار کار در این کشور افزوده میشود، اما تنها نصف تعداد این رقم قادر به دریافت شغل در افغانستان هستند.
منبع درآمد
آمار و یافتههای اداره احصاییه مرکزی افغانستان نشان میدهد که میزان مبلغ ارسالی توسط کارگران مهاجر افغان از خارج این کشور به خانوار شان سالانه، معادل حدود ۱،۷ درصد تولید ناخالص ملی میباشد.
بانک جهان نوشته است بهدلیل این که کارگران از راه های غیر رسمی (سیستم حواله) در ارسال وجوه نقدیشان بیشتر استفاده میکنند، ممکن است که در بررسیهای اداره احصاییه مرکزی این کشور، ارزش واقعی این ارقام پایینتر برآورد شود.
این بانک بر اساس نظر سنجیهای انجامشده در کشور های فرستنده، نوشته است که مجموع مبالغ ارسالی درآمد کارگران مهاجر به افغانستان میتواند تا ۱۰ برابر بیشتر باشد.
مدیریت مهاجرت اقتصادی
بانک جهانی در این گزارش به حکومت افغانستان پیشنهاد کرده است که برای مقابله با فشارهای فوق العادهی پیشبینی شده در سالهای آینده ناشی از مهاجرت، دولت افغانستان برای قانونی کردن مهاجرت افغانها اقدامهای جدی انجام دهد.
این بانک نوشته است که حکومت افغانستان برای رسیدن به این هدف نیاز است که فرصتها و شرایط اشتغال و کار در کشورهای میزبان را شناسایی و مشخص کند. دولت باید به کمک تمویلکنندگان بینالمللی برای کارگران مهاجر افغان زمینههای کسب مهارتهای اولیه مسلکی و سواد آموزی را فراهم کند.
این بانک نوشته است که کشور های حوزه خلیج گزینههای مناسب برای ایجاد و تسهیل فرصتهای آنی و فوری مهاجرت رسمی و قانونی میباشند. بر اساس پیشنهادهای بانک جهانی دولت افغانستان میتواند در میانمدت برای قانونی کردن مهاجرت کارگران افغان با سایرکشورهای منطقه، ازجمله کشور های ثروتمندتر عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) نیز وارد مذاکرات شده و به یک توافق برسند.
میزان روبه رشد جمعیت
براساس پیشبینی بانک جهانی انتظار میرود که میزان جمعیت افغانستان در دهههای آینده به طور چشمگیری رُشد کند، طوری که ۲۸،۴ میلیونی میزان جمعیت این کشور در سال ۲۰۱۰، تا سال 2050 دوبرابر افزایش یافته و به ۵۶،۵ میلیون تن برسد.
نرخ 20 درصدی بیکاری
در گزارش بانک جهانی آمده است با آن که میزان رُشد اقتصادی افغانستان در نتیجه سرازیر شدن کمکهای بینالمللی به این کشور به طور قابلملاحظهی افزایش یافته، اما با این حال طی چندین سال اخیر میزان اشتغال و کاریابی در این کشور محدود باقی مانده است.
بر اساس آمارهای این بانک در حال حاضر، بازار کار افغانستان بنا بر نِرخِ بُلند میزان بیکاری و آسیبپذیری فرصتهای شغلی تحت فشار زیادی قرار دارد.
افزایش جمعیت جوانان و روند رو به رُشد نیروی کار از یکسو و عدم توانایی در انسجام و فراهمسازی زمینههای شغلزایی در داخل و خارج این کشور از سوی دیگر، سبب شده که بیکاری نرخ بلندی در حدود ۲۰ درصد در این کشور داشته باشد.