ریاست اجرایی حکومت وحدت ملی افغانستان از احتمال بسته شدن دفتر سیاسی طالبان در قطر خبر داده و گفته که حکومت این کشور گزارش‌هایی را دریافت کرده که این دفتر طالبان در قطر بیشتر برای تبلیغات و جذب کمک‌های مالی برای طالبان استفاده می‌شود.
جاوید فیصل، معاون سخنگوی ریاست اجرایی در گفت‌وگو با خبرنامه گفت که دفتر سیاسی طالبان در قطر روی گفت‌وگوهای صلح تاثیر نداشته و حکومت افغانستان گزارش‌هایی را که دریافت کرده بررسی می‌کند و پس از آن در مورد این دفتر تصمیم می‌گیرد. او گفت برخلاف هدف ایجاد دفتر طالبان در قطر، هیچ‌وقت از آدرس طالبان یا این دفتر پاسخی برای گفت‌وگوهای صلح وجود نداشته است.
آقای فیصل روشن نکرد که دفتر سیاسی طالبان در قطر از کدام منبع کمک مالی برای جنگجویان طالب دریافت می‌نموده است.
دفتر طالبان در قطر
دفتر سیاسی طالبان در قطر در سال 1390 خورشیدی برای گفت‌وگو میان گروه طالبان و دولت افغانستان ایجاد شد. در آغاز حکومت حامد کرزی، رییس جمهور پیشین افغانستان با گشایش این دفتر مخالفت نشان داد اما پس از آن موافقت کرد.
دو سال پس از گشایش دفتر طالبان در قطر، سید طیب آغا رییس این دفتر از سمتش کناره‌گیری کرد و علاوه بر آن، پس از فاش شدن مرگ ملا عمر اختلاف میان رهبران طالبان باعث شد تا فعالیت این دفتر کاهش یابد.
هرچند دستاوردهای این دفتر تاکنون محسوس نیست اما در گذشته یک هیأت از دفتر طالبان در قطر برای انجام مذاکرات مستقیم با دولت افغانستان به پاکستان و چین رفته بود. ملا جان محمد، شهاب‌الدین دلاور، سلام حنیفی و داکتر صالح از جمله اعضای دفتر طالبان در قطر بودند که به پاکستان و چین سفر کرده بودند.
به باور حکومت افغانستان و همچنان شورای عالی صلح این کشور، دفتر سیاسی طالبان در قطر نتوانسته در راستای اهدافی که برای آن تعریف شده بود، کار کند و کمکی در گفت‌وگوهای صلح افغانستان و طالبان نکرده است.
منابع حکومتی در افغانستان مدعی اند که دفتر طالبان در جریان چند سال فعالیت خود تاثیری در روند صلح نداشته است. شورای عالی صلح این کشور مدعی است که تاکنون مذاکراتی که نتیجه داشته باشد، میان حکومت افغانستان و اعضای دفتر طالبان در قطر صورت نگرفته.
مولوی عبدالخبیر اوچقون، معاون شورای عالی صلح افغانستان در این مورد به خبرنامه گفت: «تاکنون ما شاهد این نیستم که طالبان از آدرس دفتر قطر چراغ سبزی را برای رفتن به طرف گفت‌وگو نشان نداده‌اند.»
وحید مژده، آگاه مسایل سیاسی افغانستان اما به این باور است که دفتری در قطر وجود نداشته و ساختمانی که به‌نام دفتر یاد شد، در آن شماری از اعضای طالبان حضور دارند که «بیشتر مثل پناهنده زندگی می‌کنند و مذاکراتی هم که با نمایندگان و کشورهای مختلف داشته در دفتر نه بلکه در هوتل‌ها بوده است.»
گشایش دفتر طالبان در قطر با این اما و اگر نیز مواجه بود که افرادی که به نمایندگی از طالبان در قطر حضور دارند، صلاحیت پیشبرد گفت‌وگوهای صلح را ندارند. افزون بر این حکومت حامد کرزی به این باور بود که گشایش دفتر طالبان در قطر نوعی بازی دوگانه امریکا است که نشان‌گر «تناقض میان گفتار و عمل امریکا» در رابطه به روند صلح افغانستان می‌باشد.
آقای کرزی، رییس جمهور پیشین افغانستان در ماه جون سال 2013 در نامه‌ای به باراک اوباما، رییس جمهور پیشین امریکا نوشت که صلح باید به رهبری افغان‌ها باشد و استقبال از گشایش دفتر طالبان در قطر به این معنا نیست که دستاوردهای بیش از دهه اخیر افغانستان با خطر مواجه شود.
سوال بزرگ
علاوه بر این که حکومت افغانستان اکنون در باره عدم تاثیرگذاری این دفتر و این که گمانه زنی‌ها در باره حمایت آن از طالبان سخن گفته، پیش از این در ماه دلو سال 1395 خورشیدی محمد اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان در دیدار با وزیر خارجه قطر در حاشیه نشست امنیتی مونیخ گفته بود که اگر طالبان از خشونت دست بر ندارند، دفتر آنان در قطر باید بسته می‌شود. او گفته بود که صلح یکی از اولویت‌های افغانستان است اما طالبان نباید همزمانی که از صلح صحبت می‌کنند، در جبهه‌های جنگی نیز فعال باشند.
در ماه میزان سال جاری نیز گزارش‌هایی منتشر شد که دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا و محمد اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان در مورد بستن دفتر طالبان در قطر گفت‌وگو کرده‌اند.
مولوی عبدالخبیر اوچقون، معاون شورای عالی صلح افغانستان اکنون تایید می‌کند که دفتر طالبان در قطر به‌خاطر «جمع کردن خیرات، صدقات و زکات و اموال برای مخالفین مسلح استفاده می‌شود» و افزون بر این قطر نیز متهم شده که برای طالبان و مخالفین مسلح منابع مالی فراهم می‌سازد.
معاون شورای عالی صلح افغانستان همچنان بسته شدن دفتر طالبان در قطر را در راستای پالیسی‌های عمومی دولت و حکومت این کشور خوانده و گفت که بعضی از کشورهای ذی‌دخل در جنگ و صلح افغانستان از آغاز ایجاد دفتر طالبان در قطر به سپوتاژ این دفتر پرداختند.
رقابت کشورها
گزارش‌هایی وجود دارد که قطر و امارات متحده عربی هر دو در آغاز تلاش کردند دفتر طالبان را در خاک خود جای دهند تا از این طریق بتوانند در روند صلح افغانستان نقش داشته باشند؛ دو کشوری که بر سر مسایل مختلف در خاورمیانه نیز باهم رقابت دارند.
امارات متحده عربی یکی از سه کشوری است که امارت اسلامی طالبان را به رسمت شناخت و پس از آن‌که طالبان دفتر سیاسی خود را در قطر باز کردند، سفیر امارات در امریکا از گشایش دفتر طالبان در قطر ابراز نگرانی کرد.
به باور آگاهان، یکی از دلایلی که امارات متحده عربی در پی داشتن روابط دیپلماتیک با طالبان می‌باشد، پیشبرد منافع اقتصادی این کشور است. این کشور در مناطق شرقی افغانستان سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی کرده، از جمله تاسیس دانشگاهی در ولایت خوست.
به نقل از مجله انگلیسی زبان دیپلمات، امارات متحده عربی با حفظ ارتباط با طالبان می‌تواند از امنیت منافع اقتصادی خود در مناطق شرقی افغانستان، از جمله ولایت خوست، اطمینان حاصل کند. در کنار این، طالبان به‌طور گسترده در اقتصاد امارات متحده عربی سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
اکنون که بحث مخالفت‌های امارات متحده عربی با قطر مطرح است، این گمان بیشتر تقویت شده که فشارهای امارات و عربستان سعودی، دو کشور متحد امریکا در خاورمیانه، باعث شده تا در مورد بسته شدن دفتر طالبان تصمیم گرفته شود.
عربستان سعودی و امارات روابط خود را با قطر قطع کرده‌اند و مدعی اند که دوحه از گروه‌های تروریستی حمایت می‌کند. از همین رو فعال بودن دفتر طالبان در قطر برای عربستان و امارات می‌تواند نماد اعتبار دیپلماتیک قطر باشد.
چندی پیش روزنامه انگلیسی زبان گاردین نوشته بود که دونالد ترامپ به دو دلیل در پی بسته شدن دفتر سیاسی طالبان در قطر است. یکی این‌که او می‌خواهد نشان بدهد که این دفتر ابتکار ناکام باراک اوباما، رییس جمهور پیشین امریکا است که نتوانسته به تسهیل گفت‌وگوهای صلح با طالبان کمک کند و دیگر این‌که عربستان سعودی و امارات متحده عربی، دو شریک مهم امریکا در خاورمیانه، خواهان بسته شدن این دفتر اند.
هرچند حکومت افغانستان این گفته‌ها را که درخواست برای بسته شدن دفتر طالبان ممکن بر اثر فشار عربستان و امارات مطرح شده باشد، رد می‌کند اما معاون شورای عالی صلح افغانستان می‌گوید که «اگر اتهام‌هایی که بر قطر از سوی کشورهای حوزه خلیج وارد شده واقعیت داشته باشد، باید دفتر طالبان در قطر بسته شود.»
پیامدهای یک اقدام
بسته شدن دفتر طالبان در قطر چند ماه پس از اعلام استراتژی جدید امریکا برای افغانستان و جنوب آسیا مطرح شده است. پس از اعلام این استراتژی طالبان به شدت تحت فشار نظامی و سیاسی قرار گرفتند. امریکا در آن زمان به پاکستان نیز هشدار داد که دیگر پناه دادن به رهبران طالبان را تحمل نمی‌تواند.
در همین راستا امریکا شمار نیروهایش را نیز در افغانستان افزایش داد و تجهیز ارتش افغانستان را نیز بیشتر مورد توجه قرار داد. حکومت افغانستان نیز گفت که کابل از هر گزینه‌ی برای منزوی ساختن طالبان استفاده می‌کند تا این گروه به مذاکرات صلح تن دهد.
در کنار این‌ها افغانستان و امریکا برای فشار بر طالبان و قطع منابع مالی این گروه، حملات هوایی را برای نابودی مراکز تولید و پروسس مواد مخدر در مناطق تحت حاکمیت طالبان انجام داده‌اند.
آگاهان اما به این باور اند که بسته شدن دفتر طالبان در قطر می‌تواند پیامدهای زیان‌باری را نیز داشته باشد و این امر می‌تواند به روند صلح افغانستان آسیب بزند.
به باور وحید مژده، در آغاز گشایش دفتر طالبان در قطر شماری از سران طالبان طرفدار جنگ با امریکا بودند و به این باور بودند که امریکا را باید از طریق جنگ شکست داد اما اختر محمد منصور، رهبر پیشین طالبان تلاش کرد که طالبان در قطر یک آدرس داشته باشند. اکنون که این دفتر قرار است بسته شود، موضع تندروان طرفدار جنگ در صف طالبان تقویت می‌شود.
آقای مژده در گفت‌وگو با خبرنامه گفت افرادی که در قطر حضور داشتند، نمایندگی سیاسی طالبان را می‌کردند و در صورت بسته شدن دفتر قطر، به این معنا است که «نمایندگی سیاسی از طالبان در جایی نخواهد بود.»
احمد رشید، روزنامه‌نگار مطرح پاکستانی به این باور است که آقای غنی از وجود دفتر قطر برای طالبان هراس دارد زیرا او ادامه آن را امری در راستای تضعیف ریاست جمهوری خود می‌داند و این دفتر به کشورهای مختلف اجازه می‌دهد که با طالبان بدون اجازه حکومت افغانستان مذاکره کنند.
او همچنان می‌افزاید: «با مقامات طالبان و همسران و فرزندان شان که در قطر اند چه می‌کنید؟ انتقال آنان به پاکستان تنها انتقاد غرب از حمایت‌های پاکستان از گروه طالبان را افزایش می‌دهد و اسلام‌آباد نیز به احتمال زیاد از این رهبران طالب میزبانی نخواهد کرد.»
در کنار این پرسش دیگری که او با بسته شدن دفتر سیاسی طالبان در قطر مطرح می‌کند، این است که درحال حاضر سازمان ملل و کشورهای دیگر از جمله چین، روسیه و ایران به‌طور مداوم با طالبان در قطر و جاهای دیگر ملاقات می‌کنند. این ملاقات‌ها در آینده در کجا صورت خواهد گرفت؟
اکنون که بحث بسته شدن دفتر سیاسی طالبان در قطر مطرح است، شورای عالی صلح افغانستان می‌گوید نمایندگی طالبان را در کشور سومی که بی‌طرفانه و صادقانه برای روند صلح افغانستان کار کند می‌پذیرد؛ نمایندگی که باید بتواند روند صلح را تسهیل و تسریع بخشد. دفتر سیاسی از نظر شورای عالی صلح افغانستان باید وسیله‌ای برای گفتمان سیاسی باشد نه برای دوام ترور و خشونت در افغانستان و منطقه.