انتخابات هیات اداری سال چهارم شوراهای ولایتی در افغانستان روز گذشته در 32 ولایت برگزار گردید. نتایج آن نشان می‌دهد که تغییرات چشم‌گیری نسبت به سال گذشته به وجود آمده است. 37 درصد حضور زنان در هیات اداری جدید شوراهای ولایتی یکی از ویژگی‌های برجسته‌ی انتخابات روز گذشته شوراهای ولایتی است.
اداره مستقل ارگان‌های محلی افغانستان گفته که در بست ریاست‌های شوراهای ولایتی 51 درصد، در بست معاونین 62 درصد و همچنین در بست منشی‌های شوراهای ولایتی 66 درصد تغییرات به وجود آمده است.
یکی از این تغییرات که می‌تواند برجسته باشد، انتخاب بابر ایشچی فرزند احمد ایشچی به عنوان رییس شورای ولایتی جوزجان در شمال افغانستان است؛ ولایتی که مرکز اصلی قدرت جنرال عبدالرشید دوستم، معاون اول رییس‌جمهور و رهبر حزب جنبش ملی افغانستان است.
بابر ایشچی با کسب 9 رای از میان 15 نماینده شورای ولایتی جوزجان، رقیب خود مولوی عبدالحی حیات، رییس پیشین شورای ولایتی جوزجان را شکست داد و به‌حیث رییس جدید شورای ولایتی جوزجان انتخاب شد.
به باور بسیاری‌ها، انتخاب بابر ایشچی به عنوان رییس شورای ولایتی جوزجان می‌تواند یک نقطه عطف باشد زیرا جوزجان مرکز اصلی قدرت جنرال دوستم، مخالف سیاسی پدر بابر ایشچی است. اکنون که جنرال دوستم در ترکیه به سر می‌برد و آوازه‌ی برگشت او مطرح است، بابر در زادگاهش ریاست شورای ولایتی را عهده‌دار می‌شود.
بابر ایشچی کیست؟
بابر ایشچی، فرزند احمد ایشچی متولد ولایت جوزجان است. او مکتب را در جوزجان به پایان رسانده و تحصیلات عالی خود را در کشور سویس در رشته میخانیک ادامه داده و سند فراغت به‌دست آورده است.
بابر ایشچی پس از پایان تحصیل به افغانستان برگشت و در سال 2006 میلادی کارهای ساختمانی را شروع کرد. سپس کار تجارت میان افغانستان و تاجیکستان را آغاز نمود و فعالیت‌های گسترده بازرگانی داشته است. بابر ایشچی در انتخابات شوراهای ولایتی 1393 خورشیدی خود را نامزد کرد و با رای مردم جوزجان به شورای ولایتی این ولایت راه یافت.
سرانجام او روز گذشته پس از برگزاری انتخابات داخلی میان اعضای شورای ولایتی جوزجان، با کسب 9 رای به ریاست این شورا رسید.
آقای ایشچی در ولایتی عهده‌دار ریاست شورای ولایتی شده که مرکز اصلی قدرت جنرال عبدالرشید دوستم، معاون اول رییس‌جمهور افغانستان و رقیب احمد ایشچی پدر بابر ایشچی است.
ماجرای دوستم و ایشچی
آقای دوستم در ماه قوس سال گذشته در سفری که به جوزجان داشت پدر بابر ایشچی را در میدان بزکشی مورد لت‌وکوب قرار داد و سپس او را به زور از خانه‌اش برد. چندی بعد احمد ایشچی ادعا کرد که از سوی دوستم مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته است.
این موضوع نه تنها باعث خلق تنش میان دوستم و رقیب او آقای ایشچی گردید بلکه به نظر برخی‌ها، باعث شد امروز جنرال دوستم در تبعید اعلام ناشده در ترکیه به سر ببرد.
پرونده آزار و اذیت جنسی احمد ایشچی توسط عبدالرشید دوستم برای نخستین بار قدرت بلامنازع رهبر جنبش ملی افغانستان را در جامعه اوزبیک‌تبار این کشور به چالش کشید.
در کشمکش میان دوستم و ایشچی، تبصره‌های زیادی در مورد چگونگی رهبری معاون اول رییس‌جمهور افغانستان در جامعه اوزبیک صورت گرفت. بسیاری‌ها به این باور بودند که دوستم، فرصت نفس کشیدن به رقیب خود را در جامعه اوزبیک نداده و اگر کسی خلاف میل او گام برداشته به شدت مجازات شده است.
اختلاف میان جنرال دوستم و احمد ایشچی این پرسش را مطرح کرده که چگونه بابر ایشچی در ولایتی که مرکز اصلی قدرت دوستم است، پس از این ریاست شورای ولایتی را به پیش می‌برد.
تلاش برای اصلاحات
اما بابر ایشچی می‌گوید هرچند بیشتر مقامات محلی تقریبا از یک آدرس آمده‌اند اما او وکیل منتخب مردم است و چالشی در مقابلش وجود ندارد. آقای ایشچی در گفت‌وگو با خبرنامه گفت: «اما تلاش می‌کنم که اصلاحات بیاید و صدای واقعی مردم شوم. صدا بلند کنم که در جوزجان هم توجه صورت بگیرد. فعلا از چالش در پیش روی خود تشویش ندارم.»
حضور بابر ایشچی در راس شورای ولایتی جوزجان نشان می‌دهد در روزگاری که جنرال دوستم پا به سن گذاشته و اوقات خوش قدرت او نیز با چالش مواجه است، چهره‌های جوان و تحصیلکرده اوزبیک خود را برای رهبری جامعهشان آماده می‌سازند.
به باور برخی از آگاهان، حضور نسل جدید اوزبیک در سیاست افغانستان نشان می‌دهد که تغییرات زیادی در جامعه اوزبیک رونما شده و دیگر مانند گذشته شاید کسی نتواند ادعای رهبری بلامنازع مردمی را مختص به خود بداند.
هرچند باتور دوستم، فرزند جنرال دوستم در غیاب پدر رهبری جنبش ملی افغانستان را بر عهده دارد و می‌رود که جای پدرش را پُر کند اما تکانه‌هایی که اخیرا در جامعه اوزبیک پدیدار گشته، نشان می‌دهد که موزاییک سیاسی این جامعه در حال تغییر می‌باشد.
ریزش‌های حزبی
جنرال دوستم در گذشته نیز مخالفان خودش را داشته است. برای نخستین بار جنرال عبدالملک قدرت بلامنازع جنرال دوستم را در شمال افغانستان به چالش کشید. او در سال 1377 با رژیم طالبان سازش کرد و دوستم مجبور شد تا افغانستان را ترک و به ترکیه برود.
شاخه‌ای از جنبش ملی که از کنار دوستم جدا شده بود و جنرال عبدالملک رهبری آن را بر عهده داشت، پس از سقوط رژیم طالبان به نام «حزب آزادی» در دولت ثبت شد و علاوه بر آن «شورای ترکتباران افغانستان» به رهبری اکبربای، مسوول مالی پیشین حزب جنبش در مخالفت با جنرال دوستم به فعالیت آغاز کرد.
در سال 1385 خورشیدی اکبربای ادعا کرد که دوستم رهبران ترکتبار افغانستان را به قتل رسانده است. دو سال بعد، اختلاف میان دوستم و اکبربای باعث شد که دوستم اورا مورد ضرب و شتم قرار بدهد و دولت افغانستان دستور بازداشت دوستم را صادر کرد.
ماجرای اکبربای باعث تیرگی روابط جنرال دوستم و حکومت وقت افغانستان گردید. او سپس افغانستان را ترک کرد و به ترکیه رفت. سرانجام دوستم در آستانه دومین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال 1388 خورشیدی به افغانستان برگشت.
دوستم در سومین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان به نمایندگی از جامعه اوزبیک به تیم تحول و تداوم، به رهبری محمد اشرف غنی، پیوست و معاون نخست او شد. اما او به زودی با رهبری حکومت درگیر اختلافات شد و این اختلافات تا آنجا پیش رفت که او رییس‌جمهور غنی را متهم به قوم‌گرایی کند.
در ماه جوزای سال جاری جنبش نوین ملی افغانستان به رهبری عالم ساعی، والی پیشین جوزجان تاسیس شد و اعلام موجودیت کرد. در کنار عالم ساعی افرادی چون هاشم ارتاق نماینده مجلس، جماهیر انوری، گل محمد پهلوان و نظری ترکمن نیز در هیات رهبری این حزب شامل‌اند.
به نظر می‌رسد، هیچ یک از این ریزش‌ها آنقدر جنرال دوستم را منزوی نتوانست که پرونده احمد ایشچی او را منزوی کرد. علاوه بر این فشارهای بین‌المللی نیز بر جنرال دوستم وارد شد و او را به عنوان چهره «ناقض حقوق بشر» یاد کرد.
توجه به دیگران
در گذشته، جنرال عبدالرشید دوستم به عنوان بانک رای و رهبر جامعه اوزبیک تلقی می‌شد. باورها این بود که این دوستم است که نماینده اوزبیک‌ها است و نیز سهم این قوم را باید او بگیرد. اما اکنون به نظر می‌رسد که حکومت نیز توجه خود را از بانک رای دوستم برگشتانده و به چهره‌های جدید دیگر رو آورده است.
به تازگی رییس جمهور افغانستان با شماری از بزرگان اقوام اوزبیک و ترکمن دیدار کرده و گفته که انتخاب‌های او در تقرر افراد در ادارات دولتی براساس شایستگی است و هیچ کرسی در انحصار یک قوم خاص نیست.
در این دیدار علاوه بر عبدالرووف ابراهیمی، رییس مجلس نمایندگان افغانستان قدرت الله ذکی، سید نعمت الله سادات رییس شورای همبستگی ترکتباران افغانستان و عزیزالله آرال نیز حضور داشته‌اند. این افراد تامین امنیت، فراهم سازی تسهیلات صحی و معارف، تطبیق عادلانه پروژه‌های انکشافی در ولایات شمال، مشارکت عادلانه و جذب نیروهای این اقوام در ادارات را به عنوان عمده‌ترین خواست‌های شان مطرح نموده‌اند.
آقای غنی در این دیدار گفته است که بزرگان اقوام اوزبیک و ترکمن طرح‌های واضح و بنیادی‌شان را که پاسخگوی نیازمندی‌های آنان باشد، به حکومت ارایه کنند.
بابر ایشچی به این باور است که گذر زمان باعث رشد جوانان شده و مردم به این عقیده شده‌اند که خود باید دست به کار شوند و نمی‌خواهند به صورت دایم، پشت کسی باشند که نمی‌تواند اهداف خود را بیان کند.
آقای ایشچی گفت جوانانی که با رییس‌جمهور نشست داشته‌اند، این امید را به وجود آورده‌اند که «تا خود ما پشت کار نشویم و صدا بلند نکنیم به ملت ما که عقب مانده توجه نمی‌شود. باید ما درهایی را که می‌توانند به داد ما برسند، تک تک کنیم.»
به باور او این افراد آدم‌های توانا و کارا هستند که در گذشته در حاشیه بودند و اکنون باید از ظرفیت این افراد استفاده شود.
اکنون که چندین آدرس در جامعه اوزبیک در عرصه سیاست افغانستان حضور یافته‌اند، این پرسش به میان آمده که پس از این جنرال دوستم چگونه جامعه ترکتباران این کشور را رهبری خواهد کرد. در عین حال، در آستانه بازگشت او به افغانستان و تغییر در ریاست شورای ولایتی ولایت آقای دوستم، پرسش دیگر این است که آیا معاون اول رییس جمهور افغانستان می‌تواند همانند گذشته، در آینده نیز به رهبری واحد جامعه خودش ادامه دهد.