در حالی‌که فشارها بر پاکستان پس از اعلام استراتژی جدید نظامی آمریکا برای افغانستان و منطقه افزایش یافته است، قرار است فردا رییس ستاد ارتش پاکستان برای دیدار و گفت‌وگو با مقامات افغانستان وارد کابل شود.
جنرال قمر جاوید بجوا، اولین مقام بلندپایه پاکستان است که پس از اعلام استراتژی جدید آمریکا به کابل می‌آید تا با مقامات افغانستان و فرمانده نیروهای حمایت قاطع در این کشور گفت‌وگو کند.
مقامات وزارت دفاع افغانستان از سفر او به کابل استقبال کرده و امیدوارند که این سفر نتایج خوبی داشته باشد. با این حال، تجربه افغانستان از چنین سفرهایی نشان داده که نمی توان به نتایج این گونه تعاملات، بیشتر از یک “خوش‌بینی” امید داشت.
سفر جنرال بجوا به افغانستان در حالی صورت می‌گیرد که در هفته‌های اخیر فشارها بر پاکستان افزایش یافته و عملکرد مقامات پاکستانی در مبارزه با تروریزم مورد انتقادهای گسترده افغانستان و متحدانش قرار گرفته است.
غیر قابل تحمل
اواخر ماه اسد، دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا استراتژی جدیدی برای افغانستان و منطقه را اعلام کرد که مقامات و مردم افغانستان سال‌ها انتظار چنین تصمیمی را داشتند.
آنچه که بسیاری از شهروندان افغان را در موضع‌گیری جدید آمریکا بیشتر از قبل خوش‌بین و امیدوار ساخته، تمرکز بر پاکستان به عنوان کشوری است که متهم به حمایت از گروه‌های تروریستی و استفاده ابزاری از آن‌ها در منطقه است.
دونالد ترامپ در سخنرانی اعلام استراتژی خود پیام واضحی به مقامات پاکستان داشت. او با صراحت گفت که دیگر وجود پناهگاه‌های تروریستی در خاک پاکستان برایش قابل تحمل نیست. صراحتی که پیش از این هیچ‌کدام از رهبران پیش از او در آمریکا در برابر این متحد قدیمی‌شان در منطقه نداشتند.
این موضع آمریکا در برابر پاکستان همان چیزی است که افغان‌ها از سال‌ها پیش به دنبالش بودند؛ یعنی تمرکز بر پناهگاه‌های امن و مراکز آموزش گروه‌های تروریستی در خاک پاکستان که برای جنگ وارد خاک افغانستان می شوند. جنگی که از جنوب تا شمال گسترش یافته و هزاران افغان را قربانی نموده است.
تغییر دیدگاه
در طول 16 سال گذشته مقامات افغانستان همواره بر دست داشتن پاکستان در جنگ این کشور پافشاری کرده و به صورت مداوم گفته‌اند که ریشه جنگ جاری، فراتر از افغانستان است و باید بر مراکز تمویل و آموزش این گروه‌ها تمرکز شود.
با آن که در تمام این سال‌ها پاسخ جامعه جهانی به این درخواست افغانستان، سکوتی توام با تساهل بود اما افغانستان به تلاش‌های خود برای تغییر زاویه دید کشورهای جهان به مساله جنگ افغانستان ادامه داد؛ نگاهی که پیش از این از منظر پاکستان و مقامات پاکستانی و بخصوص نظامیان این کشور به سوی افغانستان صورت می‌گرفت.
رییس‌جمهور غنی در ادامه همین تلاشها، 10 روز قبل نیز در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل از جامعه جهانی خواست تا دیدگاه‌شان را نسبت به جنگ جاری در افغانستان تغییر دهند. دیدگاهی که به گفته او برای مدت زمان طولانی به جنگ جاری در این کشور به عنوان یک جنگ داخلی نگریسته می‌شد.
صلاح الدین ربانی سرپرست وزارت خارجه افغانستان نیز با اشاره به پاکستان، مساله تروریسم و افراط‌گرایی را نتیجه “سیاست بلندمدت یک کشور همسایه” در جهت بی ثبات نگه‌داشتن افغانستان دانست.
بعد از این که ترامپ در استراتژی جدید آمریکا، پاکستانی‌ها را برای مبارزه با تروریزم به شدت زیر فشار قرار داد، اعلامیه گروه بریکس نیز نشانه دیگری از به نتیجه رسیدن تلاش‌های افغانستان برای تغییر دیدگاه کشورهای منطقه و جهان نسبت به جنگ جاری در این کشور است.
گروه بریکس که شامل کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است برای اولین‌بار، وجود گروه‌های تروریستی در پاکستان را یک نگرانی امنیتی برای منطقه دانست. موضع این کشورها از آن جهت می‌تواند برای افغانستان مهم باشد که دو کشور چین و روسیه تاکنون با پاکستان رابطه خوب و پایداری داشته‌اند.
از سوی دیگر این ابراز نگرانی کشورهای چین و روسیه که از لحاظ سیاسی و اقتصادی با آمریکا در تقابل قرار دارند، دست‌کم بیان‌گر این است که در سطح منطقه و جهان دیدگاه واحدی شکل گرفته است که نتیجه آن، افزایش فشارها بر پاکستان در جهت نابودی گروه‌های تروریستی و همکاری صادقانه با افغانستان برای رسیدن به صلح است.
فرصتی برای پایتخت هراس افگنی
به نظر می‌رسد مقامات افغانستان و آمریکا در این روزها با اعلام دیدگاه‌های مشترک خود نسبت به اوضاع افغانستان و منطقه، به صورت هماهنگ‌تر از گذشته گام بر می‌دارند. گام‌هایی که در صورت وجود اراده قوی از سوی جامعه جهانی و بخصوص آمریکا می‌تواند مردم افغانستان را که بزرگ‌ترین قربانی گروه‌های تروریستی هستند، به آینده امیدوار سازد.
سفر مشترک وزیر دفاع آمریکا و دبیرکل ناتو به کابل و ایستادن در کنار اشرف غنی پیام واضح دیگری برای پاکستان بود. جیمز متیس وزیر دفاع آمریکا گفت پاکستان این فرصت را دارد تا به روند مبارزه مشترک با تروریزم بپیوندد. او تاکید کرد که واشنگتن منتظر است تا ببیند پاکستان چه گزینه‌ای را انتخاب خواهد کرد.
اشرف غنی رییس‌جمهور افغانستان با ایستادن در میان جیمز متیس وزیر دفاع آمریکا و ینس استولتنبرگ دبیر کل ناتو در یک کنفرانس خبری در کابل گفت که استراتژی دونالد ترامپ، فرصت تازه ای برای پاکستان است.
آقای غنی گفت که “حالا توپ در میدان پاکستان است تا از این فرصت که یک فرصت طلایی است استفاده مثبت کند.” او هم‌چنین بدون توضیح بیشتر، به “علایم اولیه” از سوی پاکستان اشاره کرد و گفت که این علایم بد نیست اما هنوز زود است تا بتوان در مورد آن قضاوت کرد.
سفر رییس ستاد ارتش پاکستان به افغانستان شاید همان علایم اولیه‌ای باشد که محمد اشرف غنی به صورت تلویحی به آن اشاره کرده است. علایمی که گویا در روزهای گذشته به صورت “پیشنهادهایی” با جانب افغانستان مطرح شده و در دیدار صورت گرفته میان رییس‌جمهور و هیات اداری مجلس افغانستان در مورد آن صحبت شده است.
پاکستانی‌ها پیش از این نیز در شرایط مشابهی قرار گرفته‌اند. تا آنجا که در سال‌های گذشته به دلیل حمایت از گروه‌های تروریستی از سوی سناتوران آمریکایی به سختی مورد انتقاد قرار گرفته و حتی زلمی خلیل‌زاد سفیر سابق آمریکا در افغانستان از این کشور به عنوان“پایتخت هراس‌افگنی” یاد کرد.
با این حال پاکستانی‌ها با همان سیاست همیشگی‌شان همواره توانسته‌اند با سفر به افغانستان و انجام حملات نمایشی در آن سوی خط دیورند بر گروه‌های تروریستی، از میزان این فشارها بکاهند.
حالا باید دید تا در موج انتقادها و فشارها بر پاکستان، رییس ستاد ارتش این کشور با چه وعده و به گفته رییس‌جمهور “علایم اولیه‌ای” با مقامات افغانستان و فرمانده نیروهای حمایت قاطع دیدار خواهد کرد.
با این که افغانستان با تجربه چندین سال گذشته، خوش‌بینی چندانی به وعده‌های پاکستانی‌ها ندارد اما این نکته مهم است تا مقامات و همه بزرگان سیاسی افغانستان در همکاری با یکدیگر، از افزایش فشارها و تغییر دیدگاه‌های کشورهای منطقه و جهان نسبت به جنگ افغانستان، به عنوان یک فرصتی برای افغانستان هم بنگرند.
اگر چه همواره از شرایط موجود به عنوان یک فرصت برای پاکستان یاد شده اما نباید از یاد برد که این شرایط یک فرصت طلایی برای افغانستان نیز هست تا پس از این، همه نگاه‌ها را به سوی پناهگاه‌های امن گروه‌های تروریستی در آن سوی خط دیورند معطوف و متمرکز سازد.
کاهش تنش‌های داخلی و افزایش فشار بر پاکستان با استفاده از شرکای قدرتمند بین‌المللی، می تواند توپی را که حکومت وحدت ملی برای مبارزه با تروریزم به زمین پاکستان فرستاده است، هم چنان در کشوری نگه دارد که به پایتخت هراس افگنی شهرت دارد.