سالهای طولانی جنگ و ناامنی در افغانستان، میلیون‌ها تن از شهروندان این کشور را به کشورهای دور و نزدیک، مهاجر ساخته است؛ مهاجرتی که دست کم از 4 دهه قبل آغاز شده و چندین نسل از شهروندان افغانستان در فضای مهاجرت به دنیا آمده و رشد کردهاند.
در این میان ایران، همسایه غربی افغانستان میزبان بیشترین تعداد مهاجران افغان بوده است. بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران، حالا در حدود یک میلیون و 584 هزار افغان در این کشور زندگی می‌کنند.
استان‌های تهران، خراسان، کرمان و اصفهان مناطقی از این کشور هستند که شاهد بیشترین حضور مهاجران افغانستانی در تمام این سال‌ها بوده است.
زندگی در مهاجرت با سختی‌ها، مشقت‌ها و محدودیت‌های بسیاری همراه است. مهاجران افغان که با تحمل سختی‌های فراوان در ایران تحصیل کرده و در نهایت با داشتن مدرک دانشگاهی به کارهای خیاطی و انجام کار های سخت مانند کار در کارخانه‌های سنگ‌بری می‌پردازند، تنها بخشی از تلخی‌های زندگی در مهاجرت است.
همین چند ماه قبل بود یک مهاجران افغان به نام مهدی جعفری توانست در کانکور ایران، رتبه اول در رشته زمین شناسی را به دست آورد اما گفت که به دلیل مشکلات اقتصادی قادر به رفتن به دانشگاه و پرداخت شهریه نیست.
اما در لابلای تمام این غصه‌های دنیای مهاجرت، قصه‌های زیبایی از زندگی برخی مهاجران افغان به گوش می‌رسد که با تمام این سختی‌ها مبارزه کردهاند. چهره‌هایی که با انگیزه بالایی زندگی کردهاند و می‌خواهند نشان دهند که افغانستان تنها سرزمین جنگ و ناامنی نیست؛ سرزمین استعدادهای ناب و فراوانی است که اگر فرصتی مساعد شود این استعدادها می‌توانند برای بهتر ساختن زندگی انسان‌ها مفید و سازنده باشند.
طاهره امینی یک مهاجر افغان در شهر مشهد ایران، نمونه‌ای از مهاجران موفق افغان در ایران است که موانع موجود نه تنها او را از حرکت بازنداشته بلکه، هنر و استعدادش را نیز شکوفا ساخته است.
طاهره امینی طراح و گرافیست افغانستانی در شهر مشهد ایران، از 9 سال قبل مشغول به کار در این رشته هنری است و در رشته انیمیشن سازی نیز توانسته است نام و شهرتی برای خودش فراهم سازد.
خانواده طاهره، در سالهای دور مجبور می‌شوند به دلیل جنگ و ناامنی افغانستان را ترک کرده و در شهر مشهد ایران ساکن شوند. طاهره متولد این شهر است و همانجا نیز بزرگ شده است.
او به خبرنامه می‌گوید “بزرگ شدن و زندگی کردن به عنوان یک مهاجر را فقط مهاجران می‌توانند درک کنند. خانواده من هم به همان دلیل که اغلب مردم افغانستان کشورشان را ترک کردهاند، به ایران آمدند و به عنوان مهاجر با مشکلات زیادی زیسته‌‌اند.»
او در رشته گرافیک و کارگردانی انیمیشن درس خوانده و مدرک دانشگاهی به دست آورده است. از کودکی به نقاشی و داستان نویسی علاقه داشته و در کنار رفتن به مکتب و سپس دانشگاه، در کلاس‌های آموزش هنر شرکت کرده و مطالعه کتاب‌های مرتبط با هنر نیز بخشی از علاقه‌مندی‌های او بوده است.
خانم امینی می‌گوید که بخشی از مشکلات مهاجران افغان به این بر می‌گردد که تنها در آرزوی رفتن به دانشگاه هستند و با تمام مشکلاتی که در پیش روی‌شان قرار دارد، به رشته هایی رو می آورند که شاید علاقه‌ای به آن نداشته باشند. و اینگونه است که با صرف هزینه و زمان زیاد، در نهایت به نتیجه خوبی دست پیدا نمی‌کنند و مانند دیگر مهاجرانی که تحصیل نکرده اند، زندگی‌شان را می‌گذرانند و به کارهای معمولی مشغول می‌شوند.”
با این حال بخشی از این شرایط بر می‌گردد به محدودیت‌هایی که در مورد انتخاب رشته برای دانشجویان افغانستانی در دانشگاه‌های ایران وجود دارد.
سابقه کاری پربار
طاهره بعد از دو سال هنرآموزی موفق می‌شود که در یک شرکت گرافیکی کار پیدا نموده و مشغول تصویرسازی کتاب، پوستر و مجله کودک شود. او با انجام کارهای زیبا و متفاوت می‌تواند به عنوان یک طراح و گرافیست موفق شهرتی کسب کند.
پس از اولین کارهای موفق، طاهره فرصت این را می‌یابد که به طور مستقل با نهادهای دولتی و خصوصی ایران نیز کار کند.
قابل احترام
طاهره می‌گوید که استعداد، توانایی و موفقیت‌های او موجب شد تا اندکی از مشکلات و سختی‌های زندگی در مهاجرت برای او کاهش یابد و نگاه جامعه به او به عنوان یک هنرمند مهاجر افغانستانی، انسانی‌تر و قابل احترام‌تر باشد؛ اما نه مانند شهروندان دیگر.
طاهره با سپری نمودن آزمون ورودی دانشگاه، موفق می‌شود که در رشته دلخواهش یعنی گرافیک راه یابد. او به خبرنامه می‌گوید “همان طور که گفتم ورود من به دانشگاه با تاخیر بود. وقتی که در کار تصویرگری مهارت و کمی شهرت کسب کردم، با شرکت در آزمون در رشته گرافیک قبول شدم و به عنوان یک حرفه‌ای تحصیل در دانشگاه را شروع کردم.”
راه دشوار
این هنرمند افغان توانسته راه دشواری را از مکتب تا رسیدن به دانشگاه و فارغ شدن از رشته گرافیک طی نماید. مسیری که از سالیان دور برای مهاجران افغان قوانین سخت گیرانه ای را بخصوص برای مهاجرانی وضع نموده که مدارک لازم اقامت در این کشور را در اختیار ندارند.
طاهر می گوید که “درس خواندن در ایران با سختی‌های زیادی همراه بوده و هست. قوانین سخت‌گیرانه و غیر منطقی زیادی بوده و بعضی هنوز هم هست… به خاطر همین قوانین، خیلی از بچه‌های مهاجر ترک تحصیل کردهاند و یا هم نمی‌توانند تحصیل کنند.”
طاهره اما به عنوان یک مهاجر افغان توانسته مدرک فوق دیپلم را در رشته گرافیک به دست آورد و از دانشگاه نیز با مدرک کارشناسی در رشته انیمیشنسازی فارغ شود.
خانم امینی می‌گوید که سالهای طولانی در مهاجرت با سختی‌ها و محدویت‌های فراوانی روبرو شده اما حالا با داشتن ۹ سال تجربه کاری در بخش طراحی و گرافیک در ایران، مشتاق است تا برای کشورش کار کند و هم‌وطنانش مفید باشد.
استعدادهای سرگردان
طاهره امینی تا‌کنون به طور داوطلبانه برای افغانستان ایران و قطر در بخش طراحی، گرافیک و انمیشن‌سازی کار کرده است.
کارهای این بانوی افغان اخیرا در رسانه‌های اجتماعی بازتاب گسترده‌ای داشته و بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی، از کار‌هایش استقبال کردهاند.
با این حال این دختر افغانستانی می‌گوید “طوری که پیش بینی می‌شود و در رسانه ها بازتاب داده می‌شود زندگی من و امثال من تغییر نخواهد‌کرد. من و امثال من نه جایی در ایران به عنوان مهاجر نداریم و نه در افغانستان به دلیل جنگ و ناامنی. هر کشوری نخبه‌ها و هنرمندانش را حمایت می‌کند. چون نخبه آسایش و هنرمند فرهنگ را پایه ریزی می‌کند و تغییر می‌دهد و می‌سازد. اما متاسفانه در کشور ما این‌طور نیست.”
این بانوی جوان افغان می‌گوید که او همانند هزاران مهاجر دیگر افغان در ایران، سال‌ها برای هم‌پذیر شدن با جامعه میزبان تلاش کرده و زندگی‌شان را در این راه صرف کردهاند، اما در این مسیر موفقیتی نداشته اند. از سوی دیگر در افغانستان نیز با وجود شرایط جنگ و ناامن، آینده روشنی نمی‌توانند تصور کنند.
البته این سردرگمی و آینده مبهم تنها برای طاهره و هم نسلان او نیست. چند نسل از مردم مهاجر افغانستان با وجود استعدادهای ناب و بی مثال، در چنین فضایی رشد کرده و زندگی کردهاند. از استعداد و توانایی‌های فیزیکی و فکری‌شان برای ساخت و آبادی کشورهای میزبان استفاده شده در صورتی که می توانست با فراهم بودن زمینه در کشورشان، از این استعدادها برای آبادی کشورشان استفاده شود.