محمد اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان در سفرش به ولایت ننگرهار وضعیت عمومی امنیت ولایت‌های شرقی این کشور را بررسی کرد و در جلسه‌ای با مسئولان غیرنظامی و نظامی این ولایات گفت در چهار سال آینده 6 میلیارد دالر امریکایی بر هوا نیروی افغانستان به مصرف خواهد رسید.
او همچنان تاکید کرد که با اعلام استراتژی جدید امریکا برای افغانستان ماموریت حمایت قاطع فعالیت‌های بیشتری ضد شورشی گری انجام خواهد داد.
ارتش و پولیس افغانستان در شرایط موجود، با شورش‌گری روز افزون در سراسر این کشور درگیر بوده و جغرافیای کوهستانی افغانستان مبارزه با هراس‌افگنی را برای نیروهای زمینی این کشور دشوار ساخته است. این نیروها نیازمند حمایت‌های هوایی در بخش های اکمالاتی و عملیاتی اند.
سیستم نیروهای زمینی ارتش افغانستان به سیستم ناتو تغییر یافته و شیوه کاری این نیروها نیز براساس همین سیستم تنظیم شده است. اکنون وزارت دفاع افغانستان تلاش دارد تا ساختار هوانیروی ارتش را نیز بر اساس معیارهای ناتو عیار سازد.
هوانیروی با پیشنه
هوانیروی افغانستان که در سال 1303 خورشیدی در زمان امان‌الله بنیانگذاری شد، در دوران ظاهرشاه نوسازی و توسعه یافت. این نیرو در زمان ریاست جمهوری محمد داوود خان تحولات چشم‌گیری را تجربه کرد و تا سال 1371 خورشیدی تعداد هواپیماهای آن پیوسته در حال افزایش بود و شمار آن‌ها به نزدیک به 500 فروند رسید.
پس از سقوط حکومت تحت حمایت شوروی سابق و در جریان جنگ‌های داخلی تقریباً تمامی هواپیماهای هوانیروی افغانستان از دست رفت و شماری از این هواپیماها به کشورهای همسایه منتقل شد.
پس از سقوط طالبان و روی کار آمدن حکومت جدید به حمایت امریکا در افغانستان، هوانیروی این کشور تا سال 2007 میلادی حمایت کمی به‌دست آورد. در سال 2002 میلادی افغانستان هیچ هواپیمای دست‌کم با معیارهای ناتو در اختیار نداشت اما در سال 2007 میلادی 2 تا 3 هواپیمای انتقالاتی و تعداد معدودی هلیکوپتر به‌دست آورد.
براساس گزارش واحد تحقیق و ازریابی افغانستان، آیساف تا سال 2011 میلادی برنامه مشخصی برای توسعه هوانیروی افغانستان نداشت. در نوامبر سال 2010 میلادی بود که جنرال آلوین، فرمانده فرماندهی آموزش هوایی ناتو، مشخص ساخت که برنامه‌ای برای تسریع روند توسعه و سرپا سازی هوانیروی افغانستان تا سال 2016 میلادی وجود ندارد. اما پس از سال 2011 میلادی این وضعیت تغییر کرد. ارتش افغانستان تا سال 2016 میلادی با هواپیماهای ضد شورش سوپرتوکانو A-29 مجهز گردید.
در حال حاضر به کمک 13 کشور، از جمله جمهوری چک، مجارستان، کرواسی، امریکا و اسلواکی، ظرفیت حمل و نقل هوایی هوانیروی افغانستان افزایش می‌یابد و این هواپیماها نیروهای هوایی افغان را قادر می‌سازد تا با ظرفیت کامل کار کنند و با پشتیبانی هوایی ماموریت‌های خود را انجام دهند.
خودکفایی هوانیرو
پس از به قدرت رسیدن محمد اشرف غنی، حکومت افغانستان روی توانمندسازی نیروهای هوایی این کشور تمرکز بیشتر کرد و اعلام نمود که تقویت این نیروها از اولویت‌های حکومت وحدت ملی می‌باشد.
در ماه حوت سال 1395 خورشیدی محمد اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان اعلام کرد که هوانیروی کشورش تا سال 2020 میلادی به خودکفایی می‌رسد. او در این مورد گفت که “آن‌چه برای ما اهمیت دارد توانایی نیروهای امنیتی افغانستان است، پلان چهار ساله ترتیب و در حال نهایی شدن است، قوای هوایی ما فعال شده و تا سال ۲۰۲۰ قرار است از هر جهت تکمیل شود.”
به تازگی آقای غنی از مصرف 6 میلیارد دالر امریکایی در چهار سال آینده در بخش هوانیروی ارتش خبر داده است. این درحالی است که براساس برنامه چهارساله ارتش افغانستان، نیروهای کماندو به سپاه/ قول اردو ارتقا پیدا می‌کند و هوانیرو با هواپیماهای بیشتر و مدرن تری تجهیز می‌شود. در عین زمان تکنالوژی انجنیری و استخباراتی ارتش افغانستان نیز تقویت خواهد شد.
محمد رادمنش، معاون سخنگوی وزارت دفاع افغانستان در گفت‌وگو با خبرنامه گفت که درحال حاضر نیروهای هوایی یکی از صنوف عمده ارتش است که دارای طیارات مختلف می‌باشد و با طیارات استخباراتی نیز مجهز شده‌اند.
او گفت که هنوز در هوانیروی افغانستان نیازمندی‌هایی باپرجاست و با مبلغ هزینه شده افغانستان می‌تواند هوانیروی خود را طوری عیار سازد که به صورت همه جانبه از نیروهای زمینی پشتیبانی نماید و ماموریت های هوایی دقیق را انجام دهد.
150 هواپیما
وزارت دفاع افغانستان می‌گوید ارتش این کشور بیش از 150 هواپیما در اختیار دارد و هر روز بر تعداد آن افزوده می‌شود. این هواپیماها شامل هلیکوپترهای Mi-17 برای ترانسپورت هوایی نیروها و محموله‌ها، تخلیه پزشکی و حمله، هواپیمای ضربتی سوپرتوکانو A-29، هلیکوپترهای MD-530 برای حملات کوچک، هواپیماهای C-130 برای حمل و نقل هوایی و C-208 می‌شود.
وزارت دفاع افغانستان در پی عیار سازی سیستم نیروهای هوایی خود به سیستم ناتو است تا بتواند بین نیروهای زمینی و هوایی خود وجه مشترک ایجاد کند. از سوی هم تمام مسائل فنی نیروهای ارتش افغانستان به سیستم ناتو درآمده و برای این‌که وزارت دفاع بتواند تسهیلات بهتر و مجهزتر داشته باشد، سیستم نیروهای هوایی خود را نیز به سیستم ناتو عیار می‌سازد.
در ماه اسد سال جاری خورشیدی امریکا اعلام کرد که چرخ‌بال‌های «بلک‌هاک» را جایگزین جنگنده‌های Mi-35 روسی در افغانستان می‌سازد زیرا برای ترمیم جنگنده‌های روسی محدودیت وجود دارد و وسایل ترمیم این جنگنده‌ها در دسترس نیست.
شان مک لی، مشاور پیشین نیروهای هوایی افغانستان در این مورد گفته بود که امریکا قصد ندارد هواپیماهای MI-35 را در افغانستان نگهدارد و می‌خواهد به جای آن از بلک‌هاک امریکایی استفاده کند.
در حال حاضر هوانیروی ارتش 4 فروند جنگنده MI-35 روسی را در اختیار دارد و 26 فروند چرخ‌بال اکمالاتی MI-17.
در ماه ثور سال جاری فرمانده لوای هوانیروی کابل نیز گفته بود که امریکا 165 چرخ‌بال «بلک‌هاک» را تا سال 2022 میلادی به افغانستان کمک می‌کند. او در آن زمان گفته بود که روند سپردن این چرخ‌بال‌ها تا سه ماه دیگر آغاز خواهد شد.
نیازمندی‌ها
در حال حاضر ماموریت حمایت قاطع مشوره‌دهی و آموزش نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان را بر عهده دارد. این ماموریت آموزش، مشوره‌دهی و اشتراک در دوره‌های کارآموزی تقویت انجنیران هوانیروی ارتش افغانستان را نیز انجام می دهد.
هرچند وزارت دفاع افغانستان از عملکرد هوانیروی و نیروهای ارتش این کشور راضی است اما هنوز هم نیازمند کمک هوایی نیروهای امریکایی است.
محمد رادمنش، معاون سخنگوی وزارت دفاع در این زمینه تاکید کرد که “در بعضی مواضع مستحکمی که دشمن دارد و یا در مواضعی که در مغاره‌ها است از هوانیروی ایالات متحده امریکا در یک هماهنگی کمک گرفته می‌شود تا ما بتوانیم در برابر تروریستان قوت خود را به شکل خوب استعمال بکنیم.”
وزارت دفاع افغانستان در مورد شمار نیروهای هوانیروی ارتش آماری در دست نمی‌دهد اما می‌گوید که این نیروها در کابل، قندهار، مزار، ننگرهار، هرات، شیندند هرات و هلمند مستقر اند و در حال افزایش می باشند.
در کنار وابستگی نیروهای هوایی افغانستان به نیروهای هوایی امریکا، نیروی انسانی لازم نیز یکی از چالش‌های هوانیروی ارتش است.
برای آموزش یک خلبان حدود 5 تا 10 سال در شرایط عادی نیاز است اما در حال حاضر خلبانان و کارشناسان ارتش افغانستان در حدود 18 ماه آماده انجام وظیفه می‌شوند. بر اساس گزارش ماموریت حمایت قاطع، برای صرفه‌جویی در وقت، کاندیداهای این بخش مستقیماً از مدرسه افسری استخدام می‌شوند و سپس تحت آموزش‌های فشرده قرار می‌گیرند و در حوزه‌های مورد نظر تمرکز جدی روی آنان انجام می‌شود.
https://twitter.com/ResoluteSupport/status/898826780676505601
تاثیرگذاری در جنگ
انجام حملات هوایی بر مواضع شورشیان همواره یکی از نقاط قوت ارتش افغانستان بوده و در صورت نرسیدن حمایت‌های هوایی باعث شده هرازگاهی ساحاتی به‌دست نیروهای مخالف مسلح بیافتد. از سوی هم در بسیاری موارد کندی در کمک هوایی باعث شده که نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان مواضع شان را ترک کنند.
اکنون وزارت دفاع افغانستان می‌گوید که پس از این برای سرکوب هراس‌افگنان، به‌ویژه طالبان، از هلیکوپتر نیز کار گرفته خواهد شد.
از سوی هم جنرال جان نیکلسن، فرمانده عمومی نیروهای حمایت قاطع در افغانستان گفته است که دشمن از هوانیروی افغانستان می‌ترسد و برای این ترس دلیل خوب نیز دارد، زیرا هر روز هوانیروی افغانستان قوی‌تر می‌شود.
محمد رادمنش هرچند نقش هوانیروی را در سرکوب هراس‌افگنان موثر خواند اما در این مورد گفت که ارتش این کشور باید تجهیزات بیشتری داشته باشد و این از جمله پیشنهادات وزارت دفاع بوده که در آینده هوانیروی افغانستان با وسائل مجهزتری تجهیز شوند.
او در ادامه گفت که “… موفقیت‌های ما بی‌شمار است و در آن وقت می‌توانیم هرآنچه در قوت ما و در قوای ما وجود دارد را پیاده بسازیم تا تروریستان را در افغانستان سرکوب بسازیم.”
https://twitter.com/ResoluteSupport/status/904695352170868738
هوانیروی افغانستان تنها در بخش سرکوب هراس‌افگنان موفق نبوده است. این نیروها در انتقال زخمی‌های جنگ نیز نقش موثری دارند.
ماموریت حمایت قاطع در یک مورد گفته است که در سال 2016 میلادی نیروی هوایی افغانستان حدود 10 هزار سرباز زخمی را برای مراقبت‌های پزشکی انتقال داده‌اند و این امر زندگی بسیاری‌ها را نجات داده است.