حلیمه رضایی یکی از ده‌ها خانم تجارت پیشه در ولایت بامیان است. او را می‌توان از نخستین زنانی دانست که در این ولایت وارد بازار کار شده و بر صنایع دستی زنان تمرکز کرده است.
بسیاری از زنان بامیانی در تولید صنایع دستی مهارت دارند و این ویژگی موجب شده است تا حلیمه، هم برای رونق تجارت خود و هم بازاریابی برای تولیدات صنایع دستی زنان، با سرمایه ای اندک در این راه قدم بگذارد.
حلیمه کارش با فروش صنایع دستی و با سرمایه ابتدایی 10 هزار افغانی آغاز کرده و حالا توانسته است تجارت پررونقی را ایجاد کند.
او همچنان از جمله اولین زنانی است که در ولایت بامیان با مشاهده نیازمندی زنان در این ولایت وارد بازار کار شد. خانم رضایی با سرمایه ابتدایی ده‌هزار افغانی در بازار مرکزی این ولایت به فروشندگی صنایع دستی شروع کرد.
خانم رضایی می‌گوید که او فقط برای دیدار اقوام و تفریح به بامیان رفته بود؛ اما جاذبه‌های گردشگری در بامیان و هم چنین آثار فراوان و متنوع صنایع دستی بانوان این ولایت موجب شد تا به فکر ماندن در بامیان و آغاز کار و تجارت در این ولایت امن باشد.
شروع کار
حلیمه رضایی ابتدا کارش را با بازاریابی و فروش محصولات حیوانی زنان روستایی آغاز کرده است. او می‌گوید که پس از چندین سال دوری از افغانستان با بازگشت به این ولایت، به این فکر افتاده است که در این زمینه فعالیت کند. او محصولات حیوانی روستاها را از زنان خریداری کرده و بعد از بسته بندی، در بازار به فروش می‌رسانده است.
خانم رضایی به خبرنامه می‌گوید، در روزهای نخست با مشکلات زیادی روبهرو شده بود اما با همکاری خانواده اش و بخصوص، حمایت‌های پدر و همسرش به کارش ادامه داد. از سرمایه 100 هزار افغانی که پدرش داده است برای وسعت بخشیدن به تجارت خود استفاده می‌کند. در بازار بامیان مغازه ای باز می‌کند تا برای فروش محصولات لبنی و هم‌چنین صنایع دستی، آدرس مشخصی داشته باشد.
تحقیق و حمایت
حلیمه رضایی می‌گوید که “من وقتی به این کار شروع کردم تنها بودم و سرمایه اندکی داشتم. اما بعدها پدرم در مورد کارم و توانایی انجام آن، پرس‌و‌جو کرده بود. او از بعضی‌ها پرسیده بود که آیا دخترم می‌تواند از عهده کار برآید؟ با این سوال‌ها به این اطمینان رسیده بود که من توانایی انجام آن را دارم. سپس برای من یک‌صد هزار افغانی پول داد تا برای رونق کارم استفاده کنم.”
رضایی می‌گوید که ابتدا کمک مالی پدرش را قبول نمی‌کرده اما تنها به شرط این‌که بعد از رونق یافتن کارش آن را پس بدهد پذیرفته است.
حلیمه رضایی با این مقدار پول می‌تواند مغازه‌ای در بازار بامیان باز کند.
گسترش کار
رضایی می‌گوید “من در کنار فروش وسایل زنانه و خرید و فروش لبنیات روستایی، پارچه می‌خریدم و با آن شال و لباس محلی تهیه می‌کردم. این کارم رفته رفته سبب شد که دیگر زنان نیز صنایع دستی‌شان را برای من بیاورند تا آنها را به فروش برسانم.”
حلیمه رضایی دومین زن تجارت پیشه در بامیان است. او برای بهبود کیفیت صنایع دستی زنان، آنان را آموزش داده است.
حلیمه به خبرنامه می‌گوید که ” من برنامه‌های آموزشی برای زنان برگزار کردم و به آنان می‌گفتم که من یک مقدار پول را به عنوان معاش می‌دهم، برای تولیدتان پولی ندارم، شما باید تلاش کنید که کیفیت صنایع دستی‌تان را با این آموزش بالا ببرید. آنها قبول کردند و پس از آن، کیفیت صنایع دستی شان بهتر شد و من هم آنها را به شهروندان بامیانی و گردش‌گران به فروش می‌رساندم.”
به این ترتیب زنانی که با حلیمه رضایی همکار می‌شوند به 300 تن می‌رسد.
انجمن بامیکا
حالا که حلیمه وظیفه بازاریابی و فروش صنایع دستی زنان را بر عهده می گیرد، به دنبال این بوده است چگونه این کار را به شکلی موثرتری انجام دهد.
او می‌گوید که “درآمد همه زنان به نحوی با کار من گره خورد و من حیران بودم که چگونه برای تولیدات زنانی که به من امید داشتند، بازار فروش پیدا کنم. مشوره دوستان و پیشنهادات سازنده آنان برای رونق بخشیدن به کارهایم این بود که باید فعالیت‌هایم را رسمی بسازم.”
“انجمن بامیکا” به نام او در وزارت عدلیه افغانستان به ثبت می رسد تا به صورت رسمی برای صنایع دستی زنان بازاریابی کرده و آنها را به فروش برساند.
به این ترتیب او دست به تاسیس انجمن فرهنگی و صنایع دستی بامیکا می‌زند و آن را با هزینه مالی خودش ثبت و راجستر می‌کند. با ایجاد و تاسیس این انجمن تعداد بانوانی که در زمینه تولید و فروش صنایع دستی با او همکاری می کنند افزایش می یابد.
این انجمن آغازی می‌شود برای گسترش کارها زنان دیگر در بامیان. او می‌گوید که بعدها تعدادی از این زنان برای فروش محصولات شان بازارهای صنایع دستی را با کمک حکومت محلی، شهرداری و موسسه آغاخان به صورت هفته ای برگزار کردند. حالا هم دکان‌هایی دارند که توسط خودشان اداره می‌شود و آدرس مشخصی برای فروش صنایع دستی زنان شده است.
حلیمه رضایی حالا 40 سرکارگر دارد که هر کدام آنان کارمندان خودشان را دارند. حلیمه می‌گوید زنانی که حالا با او فعالیت می‌کنند در حدود 150 نفر هستند.
رضایی می‌افزاید “این زنان تولیداتی که برایشان سفارش داده ام را آماده و برای من می‌آورند و من مطابق نرخ روز به آنان پول می‌دهم. تعدادی از زنان در تولید صنایع خیلی فعال هستند؛ اما تعدادی دیگر به دلیل مصروفیت‌های زمین‌داری، تولید صنایع دستی‌شان در فصل بهار کمتر می‌شود. به همین خاطر من مطابق کار شان کرایه می‌دهم و نمی‌شود روز مزد کار کرد.”
تقاضای بازار
تولید صنایع دستی زنان مطابق به تقاضای بازار است. حلیمه می‌گوید که در ابتدا کارش را از تولید شال و لباس شروع کرده اما، به مرور زمان مطابق نیاز مشتریان به تولیدات‌شان تنوع بخشیده است.
صنایع تولید شده در دکان این بانو، لباس مطابق فصل سال، نمد، کیف و کفش و … است. بانو رضایی می‌گوید “ما مطابق فصل سال لباس و پوشاک تولید می‌کنیم. یعنی ما برای بهار لباس‌های بهاری تهیه می‌کنیم و برای خزان و زمستان لباس‌های گرم.”
خانم رضایی تاکید می‌کند که بیشتر تولیدات لباس شان را لباس‌های سنتی و صنایع دستی مناطق مرکزی تشکیل می‌دهد. آنان برای زیبایی خانه‌ها و دفترها نیز محصولات متنوعی تولید می‌کنند. پوش چوکی، موتر، جهیزیه عروس و لباس‌های نوزاد از دیگر کارهایی است که حالا از سوی زنان بامیانی تهیه و تولید می‌شود.
خانم رضایی می‌گوید:” ما تلاش داریم، تا تولیدات مان را در سطح منطقه گسترش بدهیم از این رو ابتدا می‌خواهیم، لباس‌ها و صنایع محلی‌مان را با دیگر ولایات شریک سازیم .”
رونق در کار
خانم رضایی بعد از چند سال فعالیت تجاری موفق می‌شود که سرمایه‌ای که به صورت قرض از پدرش گرفته بود را پس بدهد. رضایی می‌گوید در اوایل روزانه او می‌توانسته تا 3 هزار افغانی درآمد خالص داشته باشد. این گونه هم پول پدرش را پس می‌دهد و هم مغازه و کارش را وسعت می‌بخشد.
حلیمه رضایی می‌گوید که “من با مفاد کار خودم مغازه‌ای در بازارچه هنر با هزینه 5 صد هزار افغانی ساختم که تمام مصارفش را خودم پرداختم و هم اکنون به ارزش 3 سه لگ افغانی در این دکان سرمایه دارم.”
از زنان پیشتاز در بامیان
یکی از اهداف خانم رضایی برای کار در بازار، پررنگ ساختن حضور زنان در سطح جامعه و عرصه‌های اقتصادی بوده که اکنون تا حدی به آرزویش رسیده است.
او به خبرنامه می‌گوید که “حالا حضور زنان فروشنده در بامیان افزایش یافته و یک بازار زنانه دارد که هر چند این بازار از نگاه تجاری جای مناسب و مساعد نیست؛ ولی تنها بازاری است که زنان می‌توانند در آن آثار دستی‌شان را به فروش برسانند.”
در بازارچه هنر حدود 21 مغازه وجود دارد که فروشندگان آن زنان هستند. در دیگر نقاط بازار بامیان نیز زنان دیگری به صورت پراکنده فعالیت دارند.
با تمام این‌ها حلیمه رضایی خودش را اولین زن فروشنده در بامیان نمی‌داند. او می‌گوید که “اولین زن فروشنده، زنی بوده که برای امرار معاش خانواده اش لبنیات حیوانی یا صنایع دستی خود را در محل زندگی خویش به فروش رسانده و از این طریق فروشندگی را آغاز و ترویج نموده است.”
ایجاد بازار زنانه
برنامه‌های حلیمه رضایی به این موارد محدود نشده و در نظر دارد تا با همکاری شهرداری بامیان، بازاری ویژه بانوان ایجاد نماید.
او می‌گوید “ما در تلاشیم تا اگر ممکن باشد در یک محل مناسب یک بازار زنانه ساخته شود تا زنان با خیال راحت بتوانند در آنجا تولیدات‌شان را بفروشند و نیز از همان بازار خرید نیازمندی‌های شان استفاده کنند.”
با این حال اما شماری از این زنان می‌گویند که برای ایجاد بازار مشخص برای زنان با مشکلات زیادی مواجه هستند. برخی از آنها می‌گویند که نهادهای دولتی از آنان هزینه زیادی مطالبه می‌کنند و در مقابل، اعتبار جواز فعالیت آنان نیز فقط برای یک سال است. خانم رضایی می‌گوید این هزینه‌ها برای زنان محدود کننده است.
آرزوی پیشرفت
حلیمه رضایی در سال 1360 شمسی در ایران متولد شده و 23 سال از عمرش را در این کشور زندگی کرده است. او 5 برادر و یک خواهر دارد که همه آنان در ایران زندگی می‌کنند.
حلیمه رضایی مکتب را در ایران به پایان رسانده؛ اما به دلیل مشکلات و محدودیت‌هایی که برای مهاجران افغان در ایران وجود داشته، نتوانسته ادامه تحصیل دهد. او همانند میلیون‌ها افغان دیگر بعد از سقوط حکومت طالبان با خانواده‌اش به افغانستان می‌آید.
حلیمه رضایی اکنون که مادر چهار فرزند است و در کنار این‌که به کار تجارت و فعالیت‌های مدنی می‌پردازد، در یک دانشگاه خصوصی در رشته حقوق درس می‌خواند و در ماه‌های آینده مدرک کارشناسی خود را به دست می‌آورد.
این خانم تجارت پیشه افغان، خودش را زنی خوشبخت می‌داند که با خانواده‌اش توانسته در رشد اقتصادی زنان بامیان کار نماید و همچنان فعالیت‌های موثری در جهت بهبود وضعیت اجتماعی و اقتصادی زنان و خانواده‌های شان دراین ولایت داشته باشد.
خانم رضایی می‌گوید که تنها آرزوی او، رشد و پیشرفت زنان در عرصه‌های اجتماعی و اقتصادی در سراسر افغانستان است.