شهرنشینی سرسام‌آور؛ نگرانی بانک جهانی و آینده مبهم مدیریت شهری در افغانستان

افغانستان در مرحله‌ی انتقال سریع به شهرنشینی قرار دارد. بر اساس یافته‌های بانک جهانی، میزان شهرنشینی در این کشور در بالاترین سطح در منطقه قرار دارد.

گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد که رُشد جمعیت شهری در افغانستان سالانه 5درصد افزایش دارد که این میران، نزدیک به دو برابر سطح متوسط کشورهای منطقه می‌باشد.

 خانواده‌ها و افراد که به تازگی به‌شهر آمده اند شامل بیجاشدگان داخلی، مهاجران عودت‌کننده و هم‌چنان کسانی اند که فعالیت‌های زراعتی را در روستاها رها کرده و به‌دنبال شغل‌های خدماتی در مناطق شهری می‌باشند.

بانک جهانی پیش‌بینی کرده که این میزان افزایش شهرنشینی در این کشور تا یک نسل دیگر ادامه پیدا می‌کند و با ادامه این روند، تا سال 2060، حدود 15میلیون افراد دیگر نیز به جمعیت شهرنشین‌های افغانستان افزوده می‌شود. با این وجود تا 40سال دیگر نیمی جعمیت افغانستان در شهرها جابجا خواهد شد.

در عین زمان، بانک جهانی پیش‌بینی می‌کند که افغانستان افزایش قابل توجهی را در بخش تقاضا برای اشتغال شاهد خواهد بود. این بانک نوشته است که بیش از نصف جمعیت کنونی افغانستان را نوجوانان ۱۵ سال یا پایین‌تر از آن تشکیل می‌دهند. آنها نیز در سال‌های آینده، به بازار کار وارد خواهند شد.

با درنظرداشت این پس منظر، افغانستان نیاز خواهد داشت، تا انتقال شهری را طوری مدیریت کند، که بتواند فرصت‌های شغلی، مسکن و شرایط بهتر زندگی را برای شهروندان این کشور فراهم سازد.

دلیل عمده

بانک جهانی نوشته است که ” انتقال روند شهرنشینی در افغانستان بر اثر منازعات، نا امنی‌ها و شکنندگی متداوم اوضاع امنیتی همواره متاثر بوده، که این خود برای مناطق شهری چالش‌های اضافی را به میان آورده است.”
با این وجود شهرها با مسکن‌دهی و میزبانی شمار روز افزون افرادی اند که در جستجوی یافتن محل امن با داشتن سرپناه مناسب و فرصت کاری بهتر هستند.

براساس آمارهای اداره مبازره با حوادث افغانستان، تنها در سال گذشته‌ی خورشیدی حدود یک میلیون نفر در داخل افغانستان بیجا شده اند. اکثر آنان به دلیل جنگ و ناامنی خانه‌ها و روستاهای‌شان‌را ترک کرده اند. از سوی‌هم برا اساس آمار وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان افغانستان در کنار این بیجا شدگان داخلی، در سال گذشته‌ی خورشیدی، ۹۳۰ هزار مهاجر افغان از کشورهای پاکستان و ایران به افغانستان برگشته‌اند.

محمد قاسم حیدری، معاون پلان و پالیسی اداره مبارزه با حوادث افغانستان به خبرنامه گفته است که در جنگ‌های سال گذشته‌ی خورشیدی، در مناطق مختلف افغانستان، بیش از ۹۰ هزار خانواده از ولایت‌های قندز، فراه، ارزگان، ننگرهار، فاریاب، هلمند، غزنی، سرپل، پکتیا، بغلان و بادغیس در 9ماه اخیر این سال، بیجا شده اند.

خدمات شهری

با افزایش جمعیت شهری، اشتغال و مسکن از چالش‌های عمده‌ای است که این بانک جهانی از چگونگی توازن و مدیریت آن در میان جمعیت روز افزون شهری این کشور ابراز نگرانی کرده است. با آن که حکومت افغانستان با توجه به چالش‌های مهم شهری، برنامه‌های نظری “برنامه اولویت شهری” و امسال آن را به‌کمک مالی نهادهای بین‌المللی روی دست گرفته، اما با توجه به رشد چشم‌گیر جعیت شهری افغانستان، این کشور نیازمند برنامه‌های بیشتر شهری است.

حکومت افغانستان در سال ۲۰۱۶ میلادی، برنامه‌ی ملی اولویت شهری را معرفی کرد. این برنامه شامل راهنمایی سیاست گذاری و سرمایه‌گذاری در حمایت از مدیریت شهرداری، بهبود دسترسی به خدمات اساسی و شرایط اقتصادی شهری برای ۱۰ سال آینده می‌باشد.

بانک جهانی می‌گوید که این بانک نقش خود را در بخش شهری افغانستان گسترش داده است. بهبود ظرفیت و منابع موجود در شهرداری‌ها به ویژه در مراکز ولایات بزرگ، نخستین گام مهم در بخش ارایه خدمات شهری می‌باشد.

در سال ۲۰۱۴، صندوق بازسازی افغانستان، که توسط بانک جهانی مدیریت می‌شود، از طریق برنامه‌ی توسعه شهرداری کابل، مبلغ ۱۱۰ میلیون دالر امریکایی کمک را برای بهبود خدمات شهری شهر کابل دریافت کرد. این بودجه بیشتر روی اصلاحات زیر بناها شامل سرک‌ها، فاضلاب و آبرسانی به مصرف خواهد رسید.

گفته می‌شود که از خدمات برنامه‌ی توسعه شهرداری کابل تا کنون بیش از ۵۵۰ هزار باشنده شهرکابل به‌گونه‌ی مستقیم بهره‌مند گردیده و برای ۱،۵ میلیون تن، روز کاری ایجاد گردیده است.

 بانک جهانی مبلغ ۲۰ میلیون دالر امریکایی کمک را به تاریخ ۱۳ جون سال جاری میلادی برای حمایت از پروژه حمایت توسعه شهری تصویب کرد. گفته شده است که این پروژه سبب اصلاح برنامه ریزی شهری و شیوه‌های مدیریت زمین می‌گردد و در عین حال سبب فراهم سازی مسکن مناسب می‌شود.

از سوی هم مقام‌های وزارت شهرسازی و مسکن می‌گویند که مسکن یکی از عمده‌ترین چالش‌ها در افغانستان است و این وزارت در حال حاضر برای ساخت مجتمع‌های مسکونی ۶.۳ میلیارد افغانی هزینه کرده است.

 این مقام‌ها تاکید می‌کنند که حکومت افغانستان در سال جاری خورشیدی حدود ۵۰۰ پروژه را در بخش شهرسازی و مسکن، روی دست دارد. آنان تاکید دارند که روی این پروژه‌ها در سال جدید خورشیدی به‌گونه‌ی جدی کار خواهند کرد و امیدوارند که تا پایان سال جاری خورشیدی کار آنها تکمیل شود.

مقام‌ها در وزارت شهرسازی و مسکن افغانستان می‌گویند که این پروژه‌ها در چارچوب برنامه‌های تحکیم ثبات، مسکن، ساخت ‌و ساز طرح شهری و برنامه بهسازی و نوسازی انجام خواهد شد. براساس مطالعه‌ی وزارت شهرسازی و مسکن افغانستان، برآورد شده که در حال حاضر، افغانستان دست کم به ۲‌ میلیون مسکن نیاز دارد.

شهرک خواجه رواش، شهرک خوشحال‌خان، شهرک امارات و شهرک سنایی و بنایی از جمله پروژه‌های بزرگ شهرسازی و مسکن در افغانستان می‌باشد.

بزرگ‌ترین پروژه خانه‌سازی افغانستان در منطقه خواجه رواش در شمال شرق شهر کابل در ماه سپتامبر سال گذشته‌ی میلادی به بهره برداری سپرده شد. این پروژه شامل ۷۸ بلاک و ۲۰۱۴ آپارتمان می‌باشد.

محمد اشرف غنی، رییس جمهوری افغانستان در برنامه بهره برداری این شهرک گفت که حکومت افغانستان با تدوین قوانین و مشارکت بخش خصوصی و حل مشکل زمین، کمبود مسکن را در افغانستان کاهش خواهد داد.

کمک ۵۰۰ میلیون دالری هند در بخش ساخت مسکن‌ و سرمایه‌گذاری ۷۲میلیون دالری چین از جمله سرمایه‌گذاری‌های دیگر در بخش مسکن و خانه‌سازی در افغانستان می‌باشد. به گفته‌ی مقام‌های وزارت شهرسازی افغانستان دو پروژه بزرگ دیگر خانه سازی توسط چین و قطر اجرا خواهد شد که به ترتیب ۱۰ هزار و یک هزار آپارتمان در کابل خواهد ساخت.