معاون رییس جمهور در ترکیه؛ از تاکید بر درمان صحی تا چانه زنی‌های منطقه‌ای

جنرال عبدالرشید دوستم، معاون نخست رییس جمهور افغانستان شب گذشته برای تکمیل معاینات دوره‌یی خود به ترکیه رفته و سخنگویان او می گویند که پس از تکمیل این معاینات به‌زودی بر می‌گردد.

شاه حسین مرتضوی، سرپرست دفتر سخنگوی رییس جمهور افغانستان امروز در یک نشست خبری با تایید رفتن آقای دوستم به ترکیه گفت سفر او به هدف درمان صورت گرفته و “ما انتظار داریم جنرال صاحب صحتمند برگردند.”

در همین حال بشیر احمد تینج، سخنگوی حزب جنبش ملی اسلامی افغانستان در گفت‌وگو با خبرنامه گفت که این معاینات هر چند ماه یکبار صورت می‌گیرد و معاون رییس جمهور هم برای انجام این معاینات به ترکیه رفته است.

او تصریح کرد که “… همیشه این معاینات باید در دو سه ماه یا حداقل چهار ماه صورت می‌گرفت. به همین منظور ترکیه رفتند. انشاالله بعد از تکمیل معاینات شان به‌زودی بر می‌گردند.”

معاون نخست رییس جمهور درحالی که به ترکیه سفر می‌کند که اخیراً رابطه‌ای او با اشرف غنی رییس جمهور افغانستان به تیرگی گراییده بود و از طرفی، آقای دوستم متهم به آزار جنسی احمد ایشچی، معاون پیشین حزب جنبش ملی اسلامی است.

پرونده ایشچی

در ماه قوس سال گذشته بود که احمد ایشچی ادعا کرد از سوی جنرال دوستم ضرب و شتم شده و مورد تجاوز جنسی قرار گرفته است. احمد ایشچی سال گذشته ادعا کرد معاون اول رییس جمهور افغانستان و محافظانش او را ضرب و شتم کرده، لباس‌هایش را درآورده و وانمود کرده که به او تجاوز می‌کنند.

پرونده متهم شدن معاون رییس جمهور افغانستان به تجاوز بر احمد ایشچی حاشیه های زیادی داشته است. پس از این اخبار بود که ارگ ریاست جمهوری افغانستان اعلام کرد در این مورد “تحقیقات همه جانبه انجام” می‌شود و مراجع عدلی و قضایی این کشور براساس این تحقیقات “اقدام” خواهند کرد.

در اعلامیه ارگ ریاست جمهوری آمده بود که “دولت افغانستان به مردم اطمینان می‌دهد که در خصوص قضیه متذکره تمامی مراحل قانونی را رعایت کرده و برای تأمین عدالت، هر آنچه در نتیجه تحقیقات به اثبات برسد، از طریق مراجع عدلی و قضایی با استقلال و بی‌طرفی کامل اقدام صورت خواهد گرفت.”

پس از آن دادستانی کل افغانستان تحقیقات خود را در مورد این پرونده آغاز کرد و و حکم جلب عنوانی معاون رییس جمهور فرستاد. در آن زمان دفتر معاون اول گفته بود که این مکتوب خواهان حضور و جوابگویی معاون اول یا وکیل مدافع‌اش به دادستانی شده است.

دفتر معاون اول گفته بود این حکم غیرقانونی است و قانون اساسی در مورد چگونگی رسیدگی به اتهامات علیه معاونان رییس جمهور خاموش است و روشنی ندارد.

جنرال دوستم خود و وکیل مدافعش برای پاسخ‌گویی به دادستانی کل حاضر نشدند. اما هفت محافظ او در داستانی کل افغانستان حاضر شدند.

وزارت داخله افغانستان در ماه حوت سال گذشته اعلام کرد که هفت محافظ جنرال دوستم برای تحقیق به دادستانی کل حاضر شده‌اند.

تاکنون روشن نیست سرنوشت پرونده متهم شدن آقای دوستم از سوی احمد ایشچی به کجا رسیده است.

محاصره شدن دوستم

سال گذشته رابطه رییس جمهور غنی با جنرال عبدالرشید دوستم تیره شد. بالا گرفتن اختلاف نظر میان رییس جمهور و معاونش سبب شد تا جنرال دوستم از شرکت در جلسات رهبری دولت و رفتن به دفتر کارش خودداری کند.

تیرگی روابط پای جنرال دوستم را به ولایات شمال کشاند و او به جای دفتر، به ولایات شمالی رفت تا امنیت و هماهنگی میان مردم در برابر شورشیان کمک کند. در جریان این سفر بود که کارش با احمد ایشچی گره خورد.

پس از این رویداد معاون رییس جمهور افغانستان به کابل آمد و دست‌کم پس از سه ماه در ماه حوت سال گذشته دوباره به دفتر کارش در کاخ صدارت رفت.

معاون نخست رییس جمهور که با ساز و برگ نظامی و افراد مسلح مجهز با سلاح‌های سبک و سنگین به دفتر کارش رفت، پس از آن خانه‌اش از سوی ارتش، نیروهای واکنش سریع و پولیس محاصره شد. چندین تانک در نزدیکی خانه‌ی او در محله شیرپور شهر کابل مستقر شدند. آقای دوستم پس از آن محاصره شدن خانه‌اش را رد کرد و آن‌را ساخته رسانه‌ها عنوان کرد.

حبس خانگی

در ماه حمل امسال رولا غنی، بانوی نخست افغانستان گفت که قانون در مورد جنرال دوستم اجرا شده و او در خانه‌اش در حبس خانگی به سر می‌برد.

رولا غنی در گفت‌وگو با روزنامه تایمز لندن گفته بود که “او هنوز در خانه‌اش است ولی به نوعی در حبس خانگی است و در عمل کار رسمی دولتی انجام نمی‌دهد.”

در واکنش به آن، رییس دفتر معاون نخست رییس جمهور گفت قانون به رولا غنی به صفت خانم رییس جمهور افغانستان هیچ‌گونه حق قانونی نداده تا حکم یک قاضی یا حکم یک محکمه را صادر کند.

عنایت‌الله بابر فرهمند، رییس دفتر جنرال دوستم اظهار نظر بانوی اول را مخالف قانون اساسی، مصلحت‌های ملی و مسایل داخلی افغانستان خوانده بود.

تبعید

پس از آن‌که جنرال دوستم متهم به تجاوز بالای احمد ایشچی شد، گمانه‌ها مبنی بر این که او بار دیگر به ترکیه خواهد رفت، بیشتر شد.

به دنبال متهم شدن آقای دوستم به تجاوز بالای ایشچی، روزنامه نیویارک تایمز به نقل از یک منبع ارشد افغانستان نوشت که آقای غنی در تلاش است تا معاون نخست خودش را به ترکیه تبعید کند.

این روزنامه گزارش داده بود که آقای غنی با رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه دوبار در مورد این برنامه گفت‌وگو کرده است.

نیویارک تایمز به تاریخ ششم ثور نوشته بود که یک هواپیمای ترکی یک بار به قصد انتقال آقای دوستم به کابل آمد اما او نخواست به ترکیه برود.

در همین حال روزنامه هشت صبح نیز به نقل از منابع خود نوشته است که ممکن است آقای دوستم بار دیگر به افغانستان نیاید زیرا با توجه به اختلافات میان او و رییس جمهور غنی، بازگشتش به صلاح نیست.

در همین حال بشیر احمد تینج با رد این‌که معاون رییس جمهور دیگر بر نمی‌گردد، می‌گوید “در جریان اتهامات ایشچی این موضوعات سر زبان‌ها بود که گویا دولت افغانستان و دولت ترکیه توافق کرده که معاون صاحب سفر بکند، معاون صاحب قطعاً این موضع را رد کرده، با خود رییس صاحب جمهور هم در جریان گذاشتند.”

آقای تینج گفت: “…همانطوری که شما گفتید آقای دانش و استانکزی صاحب آمده بود، گفتند که در این مطقع در این مرحله سفر کردن من به ضرر ملک و مردم من است. تصمیمی را گرفته تصمیم شخصی شان است. فقط جنبه صحی دارد، هیچ‌گونه جنبه سیاسی در آن دخیل نیست.”

در همین حال هوشنگ مدثر، رییس مجمع حقوقدانان افغانستان به خبرنامه می‌گوید براساس ماده 28 قانون اساسی افغانستان، هیچ افغان به سلب تابعیت یا تبعید در داخل و خارج از افغانستان محکوم نمی‌شود.

آقای مدثر افزود که “بنأ به هیچ وجه صلاحیت رییس جمهور نیست که هیچ یک از فرد افغان را تبعید بکند… رییس جمهور مطابق ماده 64 قانون اساسی درصورتی که معاونش استعفا بدهد، استعفایش را قبول کند.”

پیش از پرونده ایشچی یک بار دیگر نیز جنرال دوستم متهم به بدرفتاری با اکبر بای، رییس شورای ترک تباران افغانستان شده بود. در آن زمان آقای دوستم به دنبال بروز تنش میان او و رییس جمهور حامد کرزی بر سر پرونده اکبر بای به ترکیه رفت و برای چند سال در ترکیه به سر برد.

در آن زمان وظیفه او از سمت ستاد فرماندهی عالی نیروهای مسلح افغانستان به حالت تعلیق درآمد اما در آستانه انتخابات ریاست جمهوری، رییس جمهور پیشین، حامد کرزی حمایت او را در انتخابات به دست آورد و حکم تعلیق وظیفه‌اش را ملغا قرار داد.

نگرانی دوستم در مورد شمال

جنرال عبدالرشید دوستم در ماه میزان سال گذشته اعلام کرد که براساس برخی گزارش‌های اطلاعاتی، اعضای گروه داعش برنامه دارند به شمال افغانستان منتقل شوند.

آقای دوستم در آن زمان گفته بود براساس گزارش‌های اطلاعاتی این افراد در نظر دارند از مسیر ولایت بادغیس در شمال غرب و ولایت بدخشان در شمال شرق، در شمال افغانستان مستقر شوند.

معاون رییس جمهور گفته بود که در اجرای این طرح ممکن است شبکه‌هایی از “سازمان اطلاعات ارتش پاکستان” و بخش‌هایی از “نیروهای امنیتی یا غیرنظامی” افغانستان شرکت داشته باشند.

معاون رییس جمهور افغانستان سال گذشته چندین بار به ولایات شمالی رفت و فرماندهی جنگ در برابر طالبان را نیز به عهده گرفت. در یکی از این سفرها بود که کاروان جنرال دوستم با کمین طالبان مواجه شد و درگیری سختی میان دو طرف رخ داد.

در همین حال بیشر احمد تینج می‌گوید ما شب و روز نگران امنیت شمال افغانستان هستیم زیرا گروه‌های تروریستی در حال گسترش هستند و طالبان تحرکات سریع دارند.

آقای تینج افزود که “هر لحظه مایه نگرانی ما است، یکی از موضوعاتی که معاون صاحب تاکید داشتند و تاکید دارند… بعد از مرخصی از آزمایش صحی خیلی محتمل است که با مقامات عالی رتبه ترکیه و کشورهای ذی‌دخل در امور افغانستان دیدن کند.”

به گفته‌ی او قرار است آقای دوستم با مقامات کشورهای آسیای میایه، روسیه و کشورهای عربی دیدار کند.

گمانه‌زنی‌ها در مورد عدم بازگشت معاون رییس جمهور درحالی مطرح می‌شود که امروز سرپرست دفتر سخنگوی رییس جمهور برای سلامتی وی دعا کرد و گفت امیدوار است آقای دوستم به‌زودی برگردد.

او گفت که “در جریان هستید که معاون اول یک دوسیه در بخش عدلی و قضایی دارد و امیدواریم این هم سرنوشتش مشخص شود.”