کودکی یکی از مهم‌ترین دوره‌های زندگی یک شخص است که در آن جسم و روح او شروع به رشد می‌کند. غفلت، عدم توجه و ناآگاهی از چگونگی رشد و برخورد با کودک می‌تواند مسیر زندگی او را به شدت متاثر سازد. به این جهت، نیاز است تا روی سلامت و بهداشت او توجه جدی شود.
قنداق کردن نوزاد
یکی از مهم‌ترین نکات حیاتی و صحی، قنداق کردن، پیچاندن یا هم بستن دست و پای کودک است که می تواند تاثیرات زیانباری روی رشد و سلامت کودک داشته باشد.
یکی از دلایلی که مادران به قنداق کردن یا بستن دست و پای نوزاد تاکید دارند، رشد کودک و جلوگیری از ریسک شکست استخوان و یا فرم بد بدن او می باشد. اما پژوهشگران می‌گویند قنداق کردن نوزاد به صورت شل یا محکم، کار غلط و باور اشتباهی است. زیرا به باور آنها نتایج تحقیقات نشان داده که هر چه فاصله بین پاها بیشتر باشد، برای رشد بهتر مفاصل لگن کودک مناسب‌تر است.
لباس راحت
بعضی از مادران لباس های تنگ و یا هم کش‌دار مثل دامن، جوراب و شلوار‌های کش‌دار به تن کودکان شان می کنند. مهم است که بدانند، این نوع لباس ها می‌تواند سبب فشار بر رگ‌های کودک شده و جریان خون را سخت نماید. در این صورت عدم خون رسانی درست به بدن، سبب کندی رشد کودک می شود. داکتران صحت طفل معتقد اند که به تن کودک باید لباس‌های راحت وگشاد پوشانده شود.
تغذیه نوزاد
نوزادان تا شش ماهگی باید از شیر مادر تغذیه کنند. در صورتی که شیر مادر کفاف کودک را نکند، باید با مشاور پزشکی، برای نوزاد کمک غذا گرفته شود و پس از شش ماهگی کمک غذای دیگری در کنار شیر مادر برای کودک حتمی دانسته می‌شود تا کودک سالم و صحتمند رشد کند.
تغذیه کودک از غذای بزرگان به دلیل نامتعادل بودن عنصر‌های غذایی نظیر عدم برابری منرال‌ها، ویتامین‌ها، پروتین، کاربوهایدرت‌ها و شحم، می‌تواند سبب بد مزاجی و بد خلقی کودک شود.
بوسیدن
یکی از طبیعی‌ترین واکنش که هر بزرگ سال با مواجه شدن با یک نوزاد زیبا و خنده‌رو نشان می‌دهد بوسیدن و فشار دادن گونه و اندام‌های اوست.
بوسیدن فایده و ضرر‌های خود را دارد که کافی است آن را رعایت کنید. بوسیدن کودک با صمیمیت و ملایمت به کودک احساس خوب می‌دهد و این را می‌توانید از تبسم‌هایش درک کنید. اما اگر در بوسیدن و فشارآوردن به گونه‌های کودک ادامه بدهید به شدت به او آسیب می‌رسانید.
درصورتی که کودک صورتش را بر‌گرداند و بی‌تاب شود، نشان از مخالفت و بی میلی او به بوسیدن است. در این حالت بوسیدن در حقیقت تحقیر کودک پنداشته می شود و این گونه کودک در بزرگ سالی ممکن است حتا توان دفاع از جسمش را از دست دهد.
کودکان باید بدانند که صاحب تمام بدن شان خودشان می باشند و کسی حق ندارد بدون رضایت او بدنش را لمس کند. در ضمن بوسیدن می‌تواند منشای انتقال بسیاری از بیماری‌ها به کودک شود و یکی از نشانه‌های بیماری از اثر زیاد بوسیدن آب رفتن از دهن کودک است.
خواباندن
خواباندن کودک درفاصله کم از مادر و شیردادن در حالتی که مادر در نزدیک کودک خوابیده، کار پرخطر است و هر آن ممکن است مادر به علت ناآرام خوابی به خواب عمیق فرو رفته و کودک دچار خفگی شود. به این جهت پزشکان توصیه می کنند که این مورد به شدت رعایت گردد.
مکان استراحت
جای استراحت کودک باید هموار و تمیز باشد. بدن کودک در مقابل عوامل بیرونی و هر گونه گرد و غبار حساس است و اندک ترین بی‌توجهی به لباس و جای خواب کودک سبب حساسیت پوستی و امراض جلدی می شود.
کودک نیاز به بالشت ندارد، گذاشتن بالشت سبب می‌شود که کودک قوزشود، یعنی ستون فقرات کودک کج رشد کرده، خمیده شود.
ناز و بغل کودک
بسیاری از مادران می‌گویند که کودک را زیاد بغل نکنید. زیرا به باور آنها عادت او تغییر می کند و به بغل انسان انس می گیرد تا تخت خواب خود.
اما مشاوران امور خانواده می گویند که کودک موقعی که احساس ناامنی کند، گریه می‌کند و در این صورت اگر کودک در آغوش گرفته نشود، رفته رفته او از همه نا امید می شود. حتا موقعی که شاید خیلی در معرض خطر باشد هم گریه نمی‌کند و آرام می‌گیرد.
مشکلات تنفسی
آلوده بودن مکان به گرد وخاک، گرمی و سردی ناگهانی اتاق کودک و بی توجهی در هنگام حمام او مسائلی است که می تواند باعث بیماری کودک گردد و دست کم او سرما بخورد و نتواند به راحتی نفس بکشد.
درصورتی که حس می‌کنید که کودک تان به راحتی نفس نمی کشد، باید به پزشک مراجعه کنید. مشکلات تنفس و عفونت‌ها که به نام سینه و بغل کودکان معروف است، یکی از اصلی‌ترین دلایل مرگ و میر کودکان به حساب می‌آید.
دوستت دارم
یک دوستت دارم ساده شاید آنچنان برای شما مهم نباشد و به چشم‌تان نیاید؛ اما برای یک کودک همه زندگی اوست. دوست داشته شدن، مسیر دوست داشتن را برای کودک هموار می کند. کودک را مطمین کنید که بی قید و شرط دوستش دارید. حتی اگر کار بدی انجام دهد که از نظر شما مقبول نیست، نباید به او بگویید دیگر دوستت ندارم.
گریه کودکان
معمولا می‌گوییم که “گریه نکن”، “چرا گریه می کنی”، “گریه نداره “، “مرد که گریه نمی‌کنه”، “تو دیگه بزرگ شدی، گریه کردن تو را بد قواره می‌کنه.”
گریه عکس العملی طبیعی در مقابل موقعیت تلخ و دردناک و احساس غم و اندوه است. این موضوع به بزرگی و کوچکی و مرد بودن و زن بودن ربطی ندارد. بگذارید کودک گریه کند، آرام شود و بداند گریه کردن ربطی به مرد و زن بودن و بزرگ و کوچک بودن ندارد.
اگر کودک در موقعیتی که دلش می خواهد گریه نکند و بغضش را نگهدارد در موقعیتی دیگر ناراحتی‌اش را به گونه‌ای دیگر بروز می‌دهد که ممکن برایش خطرناک باشد و سبب آسیب بیشتر برایش گردد. در زمانی که کودک تان از بیرون و واقعیت‌های بیرونی ناراحت می‌شود و گریه می‌کند به او یاد آور شوید که اگر شما هم جای او بودید همین کار را می‌کردید.
جدی گرفتن
کودکان تان را جدی بگیرد. داکتران توصیه می کنند که اگر فرزند شما مساله‌ای که او را آزار می‌دهد یا باعث اضطرابش می شود، برایتان تعریف کرد، آن را جدی بگیرد و با واکنش مثبت با آن برخورد کنید. حتی اگر آن مسئله خیلی پیش‌پا افتاده و سطحی بود.
هیچ‌گاهی به او نخندید یا واکنشی نشان ندهید که او احساس حقارت کند. چون این کار شما باعث می‌شود کودک کم‌کم مشکلات خود را بروز ندهد و اگر زمانی مورد آزار و اذیت واقعی هم قرار گرفت با شما مشورت نکند.
دوری از غریبه ها
آموزش و هشدار دادن به کودکان در مورد ارتباط با غریبه ها از جمله مواردی است که پدر و مادرها باید آن را جدی بگیرند. باید در این مورد با دقت و تاکید بسیار با فرزندان خود صحبت کنید. البته مراقب باشید این مساله را طوری مطرح نکنید که موجب ترس کودک از غریبه ها شود. اما باید به جای ترساندن آنها، اطلاعات مفید که حالت هشدار گونه نیز دارند در باره عدم اعتماد به غریبه ها به فرزند خود بدهید.
در همین حال، پدر و مادر باید به فرزندان خود بیاموزند وقتی گم شدند، با صدای بلند نام اصلی آن ها را صدا کنند. یا از مادرها یا افراد دیگری که در نزدیک‌شان هستند کمک بخواهند. به آنان در مورد امنیت در روزهای معمول زندگی آموزش لازم را بدهید. از هر فرصت ممکن استفاده کنید تا به کودکان در مورد حفظ امنیت‌شان بیاموزید. در مورد احتمال گم شدن با آنان حرف بزنید و نمایش های مشابه برای شان بازی کنید تا آمادگی این مساله را داشته باشند.
نه بگویید
یکی از طبیعی‌ترین انتظار کودکان از نزدیکان شان این است که همیشه بدون چون و چرا خواسته‌ها و نیاز‌های شان را برآورده نمایند. حتا برای این کار ممکن به لج بازی، شکستاندن و پرتاب کردن و بهم ریختن وسایل و یا حتا قصد آسیب رساندن به خود شان متوسل می شوند. این کار نشان از لوس شدن و باج‌گیری کودک می باشد.
در این گونه موقعیت‌ها بزرگان باید صحبت کنند و از کودک بپرسند که به چه دلیل باید خواست شان برآورده شود؟ اگر دلیل شان قناعت بخش نبود شما توضیح دهید که به چه دلیل نمی‌توانید خواست شان را برآورده کنید. برآورده کردن خواست کودکان با پا فشاری او را در آینده، فرد قلدر و زورگو بار می‌آورد؛ اما هرگونه رفتار به مثل کودک وضع را بدتر می‌کند.
توجه ویژه
زمانی که کودک صحبت می‌کند، به صحبت هایش توجه کنید. حتا اگر حرف ارزشمندی نباشد، او را مسخره نکنید و نخندید. در جمع دوستان تان به او فرصت صحبت کردن را بدهید.
اگر او درست صحبت نتوانست و ناراحت شد، یادآور شوید که همه در کودکی اشتباه می‌کنند و این خیلی طبیعی است. این کار سبب می‌شود که کودک اعتماد به‌نفس پیدا کند و مهارت سخن گفتن و گوش دادن خود را بالا ببرد و از جماعت و و صحبت کردن نترسد.