پدر تاریخ‌نویسی افغانستان؛ تجلیل از هشتاد و ششمین سال‌روز درگذشت علامه فیض محمد کاتب

از هشتاد و ششمین سالروز درگذشت علامه فیض محمد کاتب، تاریخ نویس بزرگ افغانستان صبح امروز(21 دلو)، با برگزاری سمینار علمی در ارگ ریاست جمهوری افغانستان تجلیل به عمل آمد.

در این سمینار علمی که برای اولین بار به صورت رسمی از علامه فیض محمد کاتب هزاره تجلیل گردید، رییس جمهور افغانستان دستور داد تا به منظور تجلیل از فعالیت های علمی و تاریخی او مدالی به نام ” علامه فیض محمد کاتب هزاره” ضرب  گردد.

او از وزارت عدلیه خواست تا مراحل قانونی ضرب مدال به نام کاتب را روی دست گرفته و برای تصویب به کابینه ا رائه کند.

رییس جمهور غنی همچنین فرمان داد تا بنای یادبودی بر آرامگاه فیض محمد کاتب ساخته شود.

از هشتاد و ششمین سالروز درگذشت علامه فیض محمد کاتب، تاریخ نویس بزرگ افغانستان صبح امروز(۲۱ دلو) در ارگ ریاست جمهوری این کشور تجلیل به عمل آمد
از هشتاد و ششمین سالروز درگذشت علامه فیض محمد کاتب، تاریخ نویس بزرگ افغانستان صبح امروز(۲۱ دلو) در ارگ ریاست جمهوری این کشور تجلیل به عمل آمد

هویت تاریخ نویسی معاصر افغانستان

محمد اشرف غنی رییس جمهور افغانستان از فیض محمد کاتب به عنوان “هویت تاریخ نویسی معاصر افغانستان” یاد کرد و گفت که آثار تاریخی به جا مانده از او، آثار ارزشمندی است که می تواند به عنوان منابع معتبری مورد استفاده محققان، دانشمندان و تاریخ نویسان قرار گیرد.

رییس جمهور آثار کاتب را “شاهکاری در عرصه علمی، فرهنگی و تاریخ نویسی” خواند و گفت که او به حق پدر تاریخ نویسی افغانستان است چرا که آثار او برای نسل های کنونی و آینده، منبعی با ارزش از رویدادهای تاریخی این کشور است.

رییس جمهور اشرف غنی، اهمیت کار کاتب را در این دانست که بیان او از روایت های تاریخی، روایتی یک طرفه نیست بلکه با نگاهی دقیق و عمیق، بدی های حکومت های مطلقه را نیز به تصویر کشیده است تا از این طریق، نسل امروز و آینده ی ما، گذشته تاریخی خود را بهتر بشناسد.

محمد اشرف غنی رییس جمهور افغانستان از فیض محمد کاتب به عنوان "هویت تاریخ نویسی معاصر افغانستان" یاد کرد
محمد اشرف غنی رییس جمهور افغانستان از فیض محمد کاتب به عنوان “هویت تاریخ نویسی معاصر افغانستان” یاد کرد

ثبت دردهای مشترک

رییس جمهور اشرف غنی بر اهمیت درکی بهتر و بیشتر از گذشته تاریخی تاکید کرد و  افزود با مطالعه آثار فیض محمد کاتب می توان از گذشته ی تاریخی این کشور تجربه هایی به دست آورد که می تواند ما را به سمت آینده ای روشن هدایت کند.

محمد اشرف غنی تلاش های کاتب برای “ثبت دردهای مشترک” را قابل تقدیر دانست و گفت “نوشته های کاتب نشان می دهد که با قدرت و حکومت مطلقه نمی توانیم از موانع و سختی های موجود عبور کنیم و قدرت سازی بدون ملت سازی ما را به جایی نمی رساند.”

او بخشی از مشکلات کنونی در افغانستان را به دلیل فقدان آگاهی تاریخی دانست و ابراز امیدواری کرد که پرداختن به چهره های ماندگار و نامدار مانند کاتب، انگیزه ای شود برای جوانان تا به مطالعه آثار آنها روی آورند و این آگاهی را در سطح جامعه گسترش دهند.

Mola faiz M. Kateb Hazara
رییس جمهور غنی: با مطالعه آثار فیض محمد کاتب می توان از گذشته ی تاریخی این کشور تجربه هایی به دست آورد / عکس: رسانه‌های اجتماعی

پدر تاریخ‌نویسی افغانستان

محمد سرور دانش معاون دوم ریاست جمهوری افغانستان، از علامه فیض محمد کاتب به عنوان “پدر تاریخ نگاری افغانستان” یاد کرد و گفت که او در ثبت وقایع تاریخی افغانستان نقش برازنده و نخست را داشته است.

معاون ریاست جمهوری افغانستان از وطن دوستی، امانت داری، وفاداری به مردم و کشور و احترام به وحدت ملی افغانستان به عنوان برخی از ویژگی های فیض محمد کاتب یاد کرد و گفت که او در تدوین، ثبت و احیای تاریخ نویسی نقش اول را داشته است. آقای دانش افزود ” اگر کاتب و آثار تاریخی اش نبود اکنون ما از بخش عظیمی از فرهنگ و تاریخ کشورمان بی خبر بودیم.”

آقای دانش کاتب را تاریخ نویسی شجاع دانست که با ثبت وقایع تلخ و دردناک در حکومت های مختلف، مظلومیت ها را نیز به تصویر کشیده است و با تدوین آثاری ارزشمند مانند کتاب سراج التواریخ، از جایگاه ویژه ای در تاریخ و تاریخ نویسی افغانستان برای خود کسب کرده است.

vp-sarwar-danish
سرور دانش معاون رییس جمهور افغانستان، کاتب را تاریخ نویسی شجاع دانست

شهید مزاری و نقش او در انتشار آثار کاتب

معاون دوم ریاست جمهوری به چاپ و انتشار آثار کاتب از جمله کتاب سراج التواریخ او اشاره کرد و گفت که طرح جمع آوری و چاپ آثار فیض محمد کاتب، یکی از برنامه های شهید عبدالعلی مزاری شهید وحدت ملی افغانستان بود.

به گفته ی او شهید مزاری به دلیل علاقه خاصی که به امور فرهنگی و علمی داشت، بخش های عمده نوشته های فیض محمد کاتب را جمع آوری نموده و برای مطالعه و چاپ، در اختیار فرهنگیان و ناشران قرار می داد.

آقای دانش افزود که شهید مزاری، با جمع آوری آثار دست نویس کاتب و تاکید بر حفظ و نشر آن، نقش مهم و ارزنده ای در انتشار آثار و افکار فیض محمد کاتب داشته است.

Abdulali Mazari Wahdat Party
دانش: طرح جمع آوری و چاپ آثار فیض محمد کاتب، یکی از برنامه های شهید عبدالعلی مزاری شهید وحدت ملی افغانستان بود

کاتب؛ بخت و اقبال بلند تاریخ نگاری افغانستان

داکتر محمد سرور مولایی استاد دانشگاه، محقق و نویسنده مشهور افغانستان نیز، علامه فیض محمد کاتب را تاریخ نویسی متفاوت از دیگر تاریخ  نویسان زمانش دانست و گفت که انتخاب او به عنوان کاتب دربار در زمان عبدالرحمان، از بخت و اقبال بلند تاریخ و تاریخ نگاری افغانستان بود “چرا که اگر فرد دیگری به جای او انتخاب می شد حالا شاهد آثاری چنین ارزشمند و ناب در تاریخ این کشور نبودیم.”

داکتر مولایی یکی از ویژگی های کاتب را عبور از روش های معمول و متعارف در تاریخ نویسی دانست که در زمانش رایج بود. او فیض محمد کاتب را تاریخ نویسی شجاع دانست که از تملق گویی های معمول درباری عبور کرد و رویدادها را با همه تلخی ها و شیرینی هایش و به صورت دقیق به ثبت رسانید.

داکترمولایی برگزاری این سمینار از سوی ریاست جمهوری افغانستان را به معنای توجه ویژه حکومت افغانستان به فرهنگ و تاریخ  این کشور دانست و بر ادامه یافتن چنین سمینارهایی برای بزرگان علمی و فرهنگی افغانستان تاکید کرد.

Dr Mawlayee
داکتر محمد سرور مولایی از نویسنده‌های مشهور افغانستان

زندگی‌نامه کاتب

فیض محمد کاتب در سال 1279 قمری، در غزنی به دنیا آمد. او تحصیلات مقدماتی را در زادگاهش و در مکتب خانه های سنتی آن زمان به اتمام رساند و برای آموختن علوم بیشتر سالیانی را در پاکستان، ایران و نجف اشرف در عراق گذراند.

پس از بازگشت به افغانستان به عنوان نویسنده فرمان ها و نامه های دولتی در دربار عبدالرحمن انتخاب گردید و به کاتب معروف شد. او سپس در زمان حبیب الله خان، امان الله خان و حبیب الله کلکانی نیز کاتب دربار بود و وقایع تاریخی افغانستان در زمان این چهار پادشاه را ثبت می کرد.

از او آثار ارزشمندی در مورد رویدادهای تاریخی افغانستان به جا مانده است که مهم ترین آنها، کتاب “سراج التواریخ” است که به عنوان یکی از منابع معتبر و ارزشمند تاریخی افغانستان شناخته می شود. کتاب سراج التواریخ در چند جلد به چاپ رسیده است و علاوه بر آن، کتاب ها و آثار دیگری از او نیز به چاپ رسیده و قرار است، دیگر آثار او نیز از سوی ناشران افغان منتشر گردد.

faiz M. Kateb Hazara
ملا فیض محمد کاتب، نویسنده فرمان ها و نامه های دولتی دربار عبدالرحمن خان شاه وقت افغانستان / عکس: ویکی مدیا

فیض محمد کاتب در 16 جدی سال 1309 خورشیدی درگذشت و در منطقه ” بالا جوی” در چنداول کابل به خاک سپرده شد.

اهمیت آثار کاتب

بسیاری از کارشناسان و محققین بر این باور اند که هر گونه کار تحقیقی درباره تاریخ معاصر افغانستان، بدون مراجعه به آثار فیض محمد کاتب کامل نیست.

از آنجا که او به عنوان کاتب رویدادهای تاریخی در زمان 4 پادشاه، از نزدیک شاهد همه مسایل بوده است دارای اهمیت فراوان است.

عبدالحی حبیبی مورخ مشهور افغانستان در کناب جنبش مشروطیت خود نوشته است که ” سراج التواریخ که از کارهای ایام پختگی و تجربه های زندگانی اوست، نخستین کتاب ثبت وقایع دولتی افغانستان شمرده می شود و برای مورخان دیگری که آثار خود را مطابق به موازین جدید تاریخ نویسی می نویسند، بهترین منبع معلومات به شمار می آید.”

Katib2
بسیاری از کارشناسان و محققین بر این باور اند که هر گونه کار تحقیقی درباره تاریخ معاصر افغانستان، بدون مراجعه به آثار فیض محمد کاتب کامل نیست.

چقدر این پست مفید بود؟

روی یک ستاره کلیک کنید تا به آن امتیاز دهید!

میانگین امتیاز 0 / 5. تعداد آرا: 0

تا الان رای نیامده! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز می دهید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *