ریاست جمهوری افغانستان اعلام کرده است که پاکستان پس از این اجازه انتقال کالاهای تجارتی را از طریق افغانستان به آسیای میانه، روسیه و کشورهای دیگر ندارد. ارگ ریاست جمهوری افغانستان گفته است که این تصمیم را در واکنش به بسته شدن بندر واگه توسط پاکستان بروی انتقال اموال افغانستان به هند گرفته است.
در اعلامیه ارگ ریاست جمهوری افغانستان آمده است که محمد اشرف غنی رییس جمهوری افغانستان این حرف را در دیدار با اوین جینگینس، نماینده ویژهی بریتانیا برای افغانستان و پاکستان بیان کرده است. آقای غنی افزوده که افغانستان دیگر یک کشور محاط به خشکه نیست. او گفته است که این کشور حالا برای انتقال کالاهای تجارتی اش چندین راه ترانزیتی بدیل پاکستان را یافته است.
خان جان الکوزی، معاون اتاق تجارت و صنایع افغانستان در گفتگو با خبرنامه ضمن استقبال از تصمیم ریاست جمهوری افغانستان گفت در صورتی که پاکستان بندر واگه را بروی تجارت افغانستان و هند ببندد، افغانستان نیز در مقابل، نمیگذارد اموال پاکستان از طریق خاک این کشور به ممالک آسیای مرکزی و روسیه انتقال یابد.
آقای الکوزی میگوید با وجود که صادرات پاکستان به آسیای میانه کم شده اما اسلام آباد تا کنون صادارت قابل ملاحظهای به این کشورها دارد.
به گفتهی این تاجر افغان در صورتی که راه ترانزیتی پاکستان از خاک افغانستان بسته شود، پاکستان در مجموع بیش از 1.5 میلیارد دالر متضرر خواهد شد. او گفت که “در صورت که کامیون های این کشور اجازه داده نشود و اموال آنها توسط موترهای افغانستان منتقل شود، در آن صورت صرف، 100 تا 250 میلیون دالر ضرر خواهند داشت.”
ترجیع دادن ایران بجای پاکستان
پاکستان اولین انتخاب کشور محاط به خشکه افغانستان برای ترانزیت کالاهای تجاری بوده است. اما پاکستان این مقام را به نوعی به ایران باخته است. مالیات بسیار بلند پاکستان در بندر های این کشور، رویهی نامناسب با تاجران افغان، و استفاده از مرزها به عنوان ابزار فشار، از جمله دلایلی بوده که باعث شده تا کابل برای انتقالات کالاهای ترانزیتی خود به ایران روی آورد.
بااین وجود روابط تجارتی افغانستان و پاکستان در چند وقت اخیر به گونهی چشمگیری کاهش یافته است. مقامهای حکومت افغانستان میگویند که روابط تجاری میان این دو کشور در ماه های اخیر به علتهای مختلف تا مرزِ ۵۰۰ میلیون دالر کاهش داشته است.
صیام الدین پسرلی، سخنگوی اتاقهای تجارت و صنایع افغانستان به خبرنامه گفت که واردات افغانستان از پاکستان بهطورت قابل ملاحظهای کم شده است. او افزود که بیلانس تجارت این دو کشور در سالهای گذشته در حدود ۳ میلیارد دالر بود، اما حالا این رقم به ۱٫۵ میلیارد دالر سیر نزولی داشته است.
آقای پسرلی دلیل کاهش تجارت میان دو کشور را نارضایتی مردم از کیفیت محصولات پاکستان و همچنان گسترش روابط افغانستان با کشورهای آسیای میانه میداند. به باور مقامهای اتاقهای تجارت و صنایع افغانستان، ساخت بندر چابهار از دلایل دیگر کاهش روابط تجاری میان افغانستان و پاکستان است.
روزنامه دان پاکستان نوشتته است که پاکستان سهم بسیار بزرگ خود را در چند سال گذشته از نگاه ترانزیت کالاها به واسطه کامیونها بیش از 50 درصد از دست داده است. این ترانزیت در سال 2009 و 2010 در حدود 75288 عدد کانتینر بوده است که این رقم در سال های 2013 و 2014 به 36274 عدد کانتینرکاهش داشته است. این روزنامه نوشته است که برعکس، جریان رفت و آمد کانتینرهای تجاری افغان از طریق ایران در سال 2008 و 2009 از 30182 عدد کانتینر به 80000 عدد کانتینر تا سالهای 2013و 2014، افزایش داشته است.
واکنش در مقابل کنش
مقامهای حکومت افغانستان اعلام داشته اند که آنان تا هنوز به صورت رسمی، روابط تجاری خود را با پاکستان برهم نزده اند. این مقام ها گفته اند که حرف پاکستان مبنی بر بستن مرز «واگه» بروی تجارت افغانستان و هند در قالب یک حرف باقی مانده است. آنان تاکید کرده اند که “در صورتی که این حرف پاکستان جنبه عملی پیدا کند، آنوقت افغانستان در مقابل این کنش پاکستان، واکنش خواهد داشت.”
خان جان الکوزی، معاون اتاق تجارت و صنایع افغانستان در گفتگو با خبرنامه ابراز داشت که هنوز روابط تجارتی افغانستان و پاکستان روند عادی خود را طی میکند و امروز شنبه حدود 12 کامیون حامل اموال تجارتی افغانستان از مرز واگه و همچنان حدود 200 کامیون دیگر از مرز تورخم در حال عبور است.
او گفت که ارگ ریاست جمهوری افغانستان تا هنوز هیچ اعلامیه رسمی برای متوقف کردن روابط تجاری با پاکستان نداده اما تنها گفته که در صورتی که پاکستان مانع تجارت افغانستان و هند شود، افغانستان نیز راه ترانزیتی این کشور را در خاک اش بسته خواهد کرد.
افغانستان دیگر محاط به خشکه نیست
مقامهای حکومت افغانستان باور دارند که دیگر این کشور از جمله کشورهای محاط به خشکه به شمار نمیرود. آنان میگویند که این کشور توانسته است از طریق موافقتنامه های ترانزیتی ریلی با کشورهای منطقه به کشورهای آسیای میانه و همچنان ممالک اروپایی راه پیدا کند. محمد اشرف غنی، رییس جمهوری افغانستان امروز در مراسم هفته شهدای افغانستان در ارگ گفت که “ما دیگر وابسته به بندر یک کشور نیستیم.”
راه آهن چین- افغانستان، راه آهن ترانزیتی خواف- هرات و همچنان راه آهن ترکمنستان- آقینه از جمله راهای ترانزیتی ریلی افغانستان است که این کشور را از محاط بودن به خشکه نجات داده و به کشورهای اروپایی وصل می کند. با این وجود چند روز پیش، اولین قطار حامل کالاهای تجاری تاجران افغان از چین از طریق راه آهن چین- افغانستان به حیرتان، مرز شمالی افغانستان رسید.
از سوی هم رییس جمهور افغانستان در نشست با اوین جینگینس، نماینده ویژهی بریتانیا برای افغانستان و پاکستان، گفته است که پاکستان همیشه در فصل میوه، راههای ترانزیتیاش به روی کالاها و محصولات بازرگانان افغانستان را میبندد و این سبب میشود تا سالانه میلیونها دالر بازرگانان کشورش ضرر کنند. او گفته است که «امسال در نتیجهی گفتوگوهای ما با صدراعظم هندوستان، این کشور موافقه کرده است که میوهجات افغانستان بدون تعرفۀ مالی به آن کشور صادر شود.»